Birleshken döletler teshkilatining 62 ‏- nöwetlik qurultiyi bashlandi


2007.09.25

Birleshken döletler teshkilati yilliq omumiy yighini 62- qurultiyigha qatnishish üchün dunyaning herqaysi jayliridin kelgen dölet rehberliri tünügün amérikining nyu-york shehirige yétip kelgen idi.

Yighin bügün 25- séntebir resmiy bashlan'ghan bolup, yighin béshida sözge chiqqan birleshken döletler teshkilati bixeterlik kéngishining bash katipi ban ki-mun, dunyaning herqaysi jayliridin kelgen rehberlerni, herxil qorqunchluq riqabetlerge téximu ünümlük taqabil turush üchün, birleshken döletler teshkilatida özgertish élip bérishni qollashqa chaqirdi.

Ban- ki-mun sözide birleshken döletler teshkilatining ish béjirish usulida ashkara bolushni ilgiri sürüshni we birleshken döletler teshkilatining inawitini yuqiri kötürüshni tekitlidi.

Bash katip banki-mun yene, dunya duch kéliwatqan, weyran qilish xaraktéridiki qorallarning kéngiyip kétishini azaytish, dunyaning kilimat özgirishige taqabil turush qatarliq bir nechche türlük küchlük riqabetlerni retke tizdi.

U dunya hawa kilimatidiki özgirishke taqabil turushta pütün dunya miqyasidiki döletlerning ortaq qatnishishning zörürlükini körsitip ötti we: " biz dunya hawa kilimatining özgirishige taqabil turushta bu xizmetni ünümlük élip bérishta zörür bolghan pütün dunya ortaq heriket endizisi ichide heriket qilishimiz kérek" dédi. U yene, sudanning darfur we bashqa jaylarda yüz bériwatqan kishilik hoquq krizislarni ayaghlashturushta munasiwetlik döletler bilen söhbet élip bérishni telep qildi.

Kishilik hoquq , insanlarning barawerliki we medeniyet özgichilikini hörmet qilish ‏- asasiy téma

Halbuki, birleshken döletler teshkilatining bu yilliq yighinida dunya hawa kilimatining özgirishi asasliq témilarning birige aylan'ghan bolsimu, bügün chüshtin kéyin sözge chiqqan amérika prézidénti jorj bush we fransiye prézidénti nikolas sarkoziylarning nutqida, kishilik hoquq we barliq insanlarning barawerliki , medeniyet özgichilikini hörmet qilish qatarliqlar muhim salmaqni igilidi.

Bügün chüshtin kéyin öz nöwitide sözge chiqqan amérika prézidénti jorj bush sözini kishilik hoquqtin bashlidi we birleshken döletler teshkilatini insanlarni " mustebitlik we zorawanliq" ning changgilidin azat qilishta heriket qilishqa qistidi.

Amérika prézidénti bush bu nöwetlik b d t nutqida kishilik hoquqni bash téma qilghan bolup, yérim esirdin köprek waqit ilgiri on nechche dölet wekilliridin teshkil tapqan bir guruppa kishilerning xelq'ara kishilik hoquq xitabnamisini békitishke yighilghanliqini, mezkur xitabnamining pütkül insaniyetning azadliqida bir semerilik namayende süpitide mewjud bolup turidighanliqini otturigha qoydi we: " mezkur xitabname insanlargha igisi teripidin bérilgen qedri qimmiti, barawerlik hoquqi we pütkül insanlar jem'iyiti her bir ezasining tartiwalghili bolmaydighan kishilik hoquqining dunyadiki adalet we tinchliqning asasi ikenlikini nezerge élishni mizan qilghan" dédi.

Bush : medeniyetlik döletlerning diktatoriliq tüzümliri astida azab chékiwatqanlarni qollash mes'uliyiti bar

Jorj bush b d t ezaliridin ashu kishilik hoquqi xitabnamisining ölchemlirini öz xizmetlirining qiblinamisi qilishi kéreklikini tekitlidi we b d t gha eza döletlerdin, yéngidin meydan'gha kéliwatqan démokratik döletlerni qollash, mustebit we zalim hökümetlerge qarshi turushta birlikte heriket qilishini telep qildi hem mundaq dédi: "her bir medeniyetlik döletning diktatoriliq tüzümliri astida azab chékiwatqan insanlar üchün kökrek kirip meydan'gha chiqish mes'uliyiti bar."

Bush : kishilik hoquq kéngishi amérika xelqini na'ümid qoydi

Bush nutqida, kishilik hoquqqa éghir xilapliq qiliwatqan döletlerdin birma, kuba , iran , süriye we shimaliy koriyilerni tizdi we u larni "wehshiy diktator" döletler dep atidi hemde, bérmigha qaritilghan iqtisadi jazani kücheytish teklipini otturigha qoydi.

Prézidént bush yene, birleshken döletler teshkilatining kishilik hoquq kéngishining xizmetlirige naraziliqini bildürdi we: "amérika b d t ning küchlük we heriketchan teshkilat bolushigha özini béghishlighan idi. Emma, kishilik hoquq kéngishi amérika xelqini na'ümid qoydi" dédi hemde dunyadiki kishilik hoquqni téximu yaxshi himaye qilishta inawitini östürüsh üchün, birleshken döletler teshkilati kishilik hoquq kéngishini qayta teshkillishi kérek" dep telep qildi.

Sarkoziy : étiqad, til, medeniyet, yashash usuli, oy-pikri heqliq we chin insaniy hoquqtur

B d t ning bügünki yighini jeryanida sözge chiqqan fransiye prézidénti nikolas sarkoziymu dunyawiy heq ‏- adalet heqqide toxtaldi we "adalet" kelimisige izahat bérip: "adalet déginimiz dunyadiki her bir bay bala érishken netije qazinish pursitige herbir namrat baliningmu ortaq érishelishi" dédi.

Sarkoziy yene, köp xilliq, milliy kimlik, din, étiqad we medeniyet jehettiki oxshimaydighan tereplerni hörmet qilishqa chaqirdi: " birawning étiqadi, tili, medeniyiti, yashash usuli, oy-pikri - bularning hemmisi bir tebi'iylik bolup, heqliq we chin insaniy hoquqtur" dédi.

Sarkoziy hazir dunyada mewjud bolup turuwatqan medeniyetler toqunushi heqqide toxtilip "medeniyetler toqunushi, hemme ademni oxshash oylaydighan we oxshash nersige choqunidighan bolushqa qistash bolmastin, belki medeniy we diniy köp xilliqmu her yerde , hemme adem teripidin qobul qilinidighan bolushi kérek" dédi.

Yighin jeryanida her bir döletlerning rehberlirige 15 minut sözlesh pursiti bérilidighan bolup, 200 ge yéqin nutuq sözlinidu.

Bügünki yéghin'gha yüzge yéqin döletlerning bash ministirliri we prézidéntliri qatnashqan bolup, ejeblinerliki, bu yilliq b d t ning qurultiyigha pakistan prézidénti perwaz musherrep we wénésu'éla prézidénti xogo shawez qatarliqlar kélelmigen. (Jüme)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.