Béyjingdiki kishilik hoquq körgezmiside erzdarlar saqchilar teripidin tutup kétilmekte

• Muxbirimiz méhribanning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Bir bixeterlik saqchisi 17 – noyabir küni béyjing bashlan'ghan kishilik hoquq körgezmiside. 10 Kün dawamlishidighan bu körgezmide 700 din artuq resim, 250 din artuq höjjet we 300 din artuq kitab qoyulghan. AFP

12 ‏- Ayning 10 ‏- küni yeni dunya kishilik hoquq küni yétip kélish aldida, xitay hökümiti béyjingdiki milletler medeniyet sariyi zalida xitay kishilik hoquq körgezmisi ötküzmekte. Lékin mushundaq bir kishilik hoquq mesilisi bilen munasiwetlik bolghan körgezmide, yaqa yurtlardin béyjinggha kélip erz qilghuchilar saqchilar teripidin qolgha élin'ghan.

Ziyaretchilerdin saqchilar köp

10 ‏- Dékabir küni yeni dunya kishilik hoquq küni yétip kélish aldida, béyjing milletler medeniyet sariyi zalida ötküzülüwatqan xitay kishilik hoquq körgezmisi 17 ‏- noyabirdin 26 ‏- noyabirghiche dawamlishidighan bolup, mezkur körgezmide 700 din artuq resim -süret we 250 din artuq qanun'gha a'it kitab we höjjet qatarliqlar körgezme qilin'ghan.

Xitay hökümet da'iriliri teripidin bérilgen bu heqtiki melumatlarda "mezkur körgezmide xitaydiki xelqning yashash hoquqi, tereqqiy qilish hoquqi we puqralarning siyasiy, iqtisadiy, ijtima'iy, medeniyet hoquqi qatarliqlar toluq eks ettürülgen ؛ mezkur körgezme xitay qanunining kishilik hoquqqa kapaletlik qilishni kücheytish, azsanliq milletlerning, ayallar we balilarning, yashan'ghanlar we méyiplarning kishilik hoquqigha kapaletlik qilish we shundaqla xelq'ara bilen bolghan kishilik hoquq hemkarliqini kücheytish qatarliq jehetlerdimu zor ehmiyetke ige" dep körsitilgen.

Lékin radi'omizning igilishiche, bu qétimqi körgezmige qatnashquchilar arisida, amanliqni saqlash xadimlirining özi 70% ni igiligen bolup, ularning asasi wezipisi mezkur körgezmige qatnashquchilarning her bir söz - herikitini közitip, erkin pikir bayan qilghuchilarni qolgha élish bolup qalghan. Mesilen, mezkur körgezmige qatnashqan yaqqa yurtlardin béyjinggha kélip erz qilghuchilar körgezmige qatnishish jeryanida, hökümet orunlashturghan teshwiqatchilargha su'al qoyup, ularning yalghan sözlirige reddiye bergenliktin, saqchilar teripidin qolgha élin'ghan.

Mexsus orunlashturulghan maxtighuchilar

Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan mezkur körgezmige qatnishiwatqan lyu enjünning bildürüshiche, körgezme jeryanida, xitay da'iriliri yashan'ghan bir jüp er - ayalni xitaydiki kishilik hoquqni maxtash heqqide söz qilishqa orunlashturghan:

"Xitay da'iriliri teripidin orunlashturulghan bu ikki adem söz qiliwatqanda, körgezmige kelgen bir qisim erz qilghuchilar ‘eger xitayda kishilik hoquq bolghan bolsa, néme üchün shu qeder köp puqralar öy makansiz qalidighan hetta hayatidin ayrilip qalidighan ehwallar yüz béridu?’ dep ularning gépini üzüp, jawab bérelmes halette qaldurghan. Bu xil ehwalni körgen saqchilar derhal su'al sorighuchi gaw yüchin qatarliq 30 ‏- 40 ademning péyigha chüshüp, ularni yéqindin nazaret qilishqa bashlighan hemde etisi etigendin bashlap, ularning yénidin saqchi ayrilmighan ".

So'al sorighuchilar nazaret qilin'ghan

Ziyaritimizni qobul qilghan lyu enjün sözide yene, mezkur körgezmige qatnashqan zang lyenshi qatarliq bir qisim kishiler "biz xitaydiki kishilik hoquqning yétip kélishini teqezzaliq bilen kütmektimiz" dégen lozunkisini chiqarghanliqtin, saqchi mashinisigha bésip élip kétilgen. Gaw yüchin qatarliq so'al sorighuchilarmu kéche - kündüz nazaret astida qalghan.

Biz saqchilar teripidin nazaret qiliniwatqan gaw yüchinning öyige téléfon qilip, uning bilen qisqighine söhbette bolduq. Ziyaritimizni qobul qilghan gaw yüchin ishik aldidiki saqchilarning nazaret qilip turuwatqanliqini bilip turghan bolsimu, öz nepritini basalmay "kishilik hoquq körgezmisi qandaq boldi-demsiz? zal ichide kishilik hoquq körgezmisi boluwatqini bilen, zal sirtida uning emeliy epti - beshirisi ashkara boldi" dep qattiq naraziliq bildürdi.

Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan mezkur körgezmige qatnishiwatqan lyu enjün körgezme bashlinip ikki kün ichide nurghun ademning saqchilar teripidin majyalu dégen yerge ekitip, solap qoyulghanliqini melum qildi.

"Körgezme échilghili téxi emdila ikki kün boldi, bu yerge kelgenlerning 70% tin köpreki amanliqni saqlash xadimliri, yaqqa yurtlardin béyjinggha kélip erz qilghuchilar körgezmige kélishi bilenla saqchilar teripidin majyalu rayonigha tutup kétiliwatidu, bügün saqchilar eng köp bolghan kün, saqchi formisi kiyiwalghanlarning özila 100 din ashidu".

Radi'omizning igilishiche, xitay kishilik hoquq tetqiqat komitéti 22 ‏- noyabirdin 24 - noyabirghiche, kishilik hoquq mesilisi heqqide béyjingda resmiy muhakime yighini ötküzidiken. Shundaqla 23 ‏- noyabir küni birleshken döletler teshkilati béyjinggha wekil ewetidiken. Ziyaritimizni qobul qilghan lyu enjün bu jeryanda xitaydiki kishilik hoquq mesilisi heqqide naraziliq bildürüsh herikiti élip barmaqchi bolghanliqini bildürdi. (Méhriban)