Axiri muradigha yetken kosowa (1)

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Muradigha yetken kosowaliqlar kochida musteqilliqni usul bilen tentene qilmaqta. AFP Photo

17-Féwral küni kosowa musteqilliq élan qilip, özining erkin, démokratik we igilik hoquqluq dölet ikenlikini jakarlidi hemde dunyaning her qaysi döletlirige 192 parche mektup yollap, özlirining musteqilliqini étirap qilishini telep qildi. 18-Féwraldin étibaren amérika qoshma shtatliri we en'gliye, fransiye, gérmaniye qatarliq yawropa ittipaqigha eza mutleq köp qisim döletler shuningdek türkiye, afghanistan qatarliq bir qisim musulman memliketliri kosowaning musteqilliqini étirap qildi.

Undaqta kosowa mesilisi qandaq kélip chiqti? kosowaning musteqilliq üchün élip barghan küresh tarixi qandaq dégen so'alning qoyulushi tebi'iy.

Kosowa nede?

Kosowa jumhuriyiti balqan yérim arilidiki sérbiyining sherqiy jenubigha toghra kélidu. Uning jenub teripi albaniye we makédoniye bilen chégridash bolup, yer meydani 10 ming 887 kwadrat kilométir, ahalisi ikki milyondin artuq bolup, mezkur dölette %90 ni igiligen musulman albanlardin bashqa yene nopusi %10 ge yetmeydighan sérblar, krodiyilikler, türkler hem qara taghliqlar yashaydu.

Kosowa jughrapiyilik jehettin ichki quruqluq döliti bolup, sabiq yugoslawiye we kéyinki sérbiye hökümining siyasiti tüpeylidin bu jay yogoslawiyidiki jümlidin yawropadiki eng kembeghel yerge aylinip qalghan shuningdek albanlarning mutleq köp qisimi yéza-qishlaqlargha orunlashqan bolup, iqtisadiy hayati sheherlerge merkezleshken sérblargha qarighanda töwen bolghan.

Kosowaning qisqiche tarixi tereqqiyat jeryani

Miladidin ilgiriki 5-4-esirlerde kosowada albanlarning eng deslepki ejdadliri yashighan bolup, köpligen tarixchilarning qarishiche, kosowa albanlarning ana tupriqidur. Emma, miladidin kéyinki 6-7-esirlerde slawiyan milletliri balqan yérim ariligha kirip orunliship, charwichiliq bilen yashaydighan albanlarning ejdadlirini öz jayliridin qoghlap, etraptiki taghliq rayonlargha heydiwetken hemde 9-esirge kelgende slawiyanlarning sérb qebilisi bu jayda öz dölitini qurghan. 14-Esirge kelgende sérblarning mezkur döliti eng qudretlik basquchqa kirgen bolup, sérblar kosowani siyasiy merkez qilghan halda etraptiki makédoniye, grétsiye qatarliq jaylarghiche kéngeygen.

Kosowa 15-esirdin kéyin osmanli impériyisining tewelikide bolghan. 19-Esirning bashlirida kosowa sérblarning hökümranliqi astigha chüshüp qélip, sérblar köp sandiki türk we albanlarni kosowadin qoghlap chiqarghan. Yugoslawiye döliti qurulghandin kéyin, kosowadiki sérblarning sani ashqan bolsimu, lékin 1941-yili, 100 mingdin artuq sérb bu yerdin köchüp kétip, ularning sani yene azlap ketken. (Ümidwar)