Küresh küsen éytqandek "küresh ölmeydu ..."

• Muxbirimiz gülchéhrening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Merhum küresh küsen ependi 2006 – yili 14 – mart küni amérika dölet mejliside ötküzülgen Uyghur medeniyet künide.

Sen'et asminidin tuyuqsiz öchken yultuz merhum küresh sultan küsen, Uyghur élidiki qedimiy küsen diyari kuchada ösüp yétilish jeryanida bu sen'et ordisi uning mesum qelbige sen'et uruqini salghan idi. U muhebbetning, heqiqaniyetning küychisi bolup yétishken idi, yaq, u Uyghur xelqning ümid- arzulirini, ahu -zarini harmay küyligen hör bulbul idi. Uning ilgiri ziyaritimizni qobul qilip éytip bérishiche, u Uyghur élining yéza ‏- qishlaqlirighiche yürüp jem'iy 1000 meydandin artuq oyun qoyghan iken. Uning "yerni satmanglar ", "ajrashmanglar ata‏- anilar", "Uyghur qizi chéching qéni" qatarliq naxshilirini anglimighan Uyghur bolmisa kérek.

Küresh küsenning sen'et hayatini merkez qilip eslep ötkinimizde, u naxshining hetta tékistidin muzikisighiche özi ijad qilip ishlep, özi chélip, özi éytidighan shundaq uniwérisal sen'etkar idi. U naxsha bilenla emes, kompozitor süpitide muzika ijadiyiti, yene sha'ir süpitide ötkür shé'irliri bilen xelqning boghulghan tuyghusi hem arzulirini türlük sen'et shekilliri bilen yangratti. Peqet el ichidila emes hetta dunyagha anglatti.

Erkinlik, hörlük héssiyatliri boghulghan bu küychi, weten, xelqining ishqida sayriyalmighanliqi üchün weten béghidin ayrilip, erk ellerdimu shatlanmidi. Chünki u xelqining ahu ‏- derdini negila barmisun bille élip yürdi, uni naxsha qilip éytti, muzika qilip yangratti. U dunya sehniliridimu köründi, shwétsiyide döletlik ansambillarda oyun qoydi. U her bir sehne, her bir meydan oyun, yat xelqler bilen bolghan her bir uchrishishnimu Uyghurni, Uyghurning sen'itini, tarixini hem arzusini tonutushning pursiti dep bildi.

Küresh küsenning chet'elge chiqqandin kéyin milliy azadliq herikitige qatniship siyasiy hayatini bashlighandin buyan ijad qilghan "istiqlal marshi", "ur amérika" hemde Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadirgha béghishlighan "rabiye qadir " qatarliq ijadiy naxshilirida milliy tuyghu, lirikiliq ahang hemde jesur siyasiy isyankar roh jipsilashqan ajayip özgiche bir mélodiye shekillen'gen.