Dawamlishiwatqan ikki chong herbiy manéwir üch dölet otturisidiki nazuk mesililerni ashkarilimaqta

• Muxbirimiz welining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Shangxey guruhining 2007 - yili 30 - maydiki, issiq köl manéwiri. KYRGYZSTAN, ISSYK KUL : Soldiers of (SCO) member states run during the Issyk Kul Antiterror 2007 military exercises, 30 May 2007. AFP PHOTO / VYACHESLAV OSELEDKO

Hazir dunyada, shangxey hemkarliq teshkilati oral taghlirida bashlighan 'tinchliq 2007' belgilik bir herbiy manéwiridin bashqa, amérika tinch okyandiki gu'am arilida bashlighan 'jesur qalqan 2007' belgilik yene bir herbi manéwir dawam qiliwatidu. Gerche bu manéwirni bir-birige qarimu qarshi pilanlan'ghan déyishke mumkin bolmisimu, emma ikki jayda dawamlishiwatqan bu ikki manéwir, emeliyette xitay, rusiye we amérikidin ibaret üch döletning munasiwitidiki nazuk mesililerni ashkarilimaqta.

Shangxey hemkarliq teshkilatining herbiy manéwirigha da'ir yéngi uchurlar

'Merkizi agéntliqi' ning 13 ‏- awghust küni ural taghliridin xewer qilishiche, shangxey hemkarliq teshkilatining herbiy manéwiri sibiriyidiki chélyabinski rayonida ushtumtut yüz bergen issiq hawa kilimatining tesirige uchrighan. Yéqinqi künlerdin buyan dawamlishiwatqan 30 nechche gradusluq issiqta, manéwirning su teminati, qomandanliq shitabi turghan chébarkuldin bashqa jaylarda, yerlik da'iriler teripidin üzüp qoyulghan. Muxbirlarning éytishiche, bu qétimqi manéwir su teminati mesilisidin bashqa duch kelgen yene bir qéyin mesile ‏--‏- udul kelgen jaygha teret qilishqa mejbur bolghanliq. Bu ikki mesile muxbirlardimu jiddiylik peyda qilghan.

Xewerde bayan qilinishiche, shangxey hemkarliq teshkilati ural taghlirida élip bériwatqan bu qétimqi 'tinchliq 2007 ' belgilik herbiy manéwirda, rusiye, xitay, qazaqistan, tajikistan, qirghizistan, özbékistan qatarliq döletlerdin kelgen 6000 dek eskerdin teshkillen'gen pewqul'adde qisim, adette hawa we topchi qisimlarning himayisi astida térrorchilarni tazilash jehette meshq élip barghan. Xitayning parashutchi qisimliri deslepte hawadin otlaqlargha sekresh meshiqige qatnishishni ret qilghan. Bu heqte xitay azadliq armiyisining qomandani 'bularning qumluqta heriket qilish tejribisi bar, emma otlaqlarda heriket qilishni öginishige yene bir mezgil waqit kétidu' dep chüshenche bergen.

Hawada maharet körsitiwatqan rusiye hawa armiyisi. 2007 - Yili 11 - awghustta. "Russian Knights" demonstrate their skill in Monino, during an air show marking the 95th anniversary of the Russian Air Forces, 11 August 2007. AFP PHOTO / MAXIM MARMUR

Xewerde éytilishiche, bu manéwirning resmiy étish meshiqi 17 ‏- awghust küni élip bérilidu. Uninggha urushchi ayropilanlar, m -24 belgilik tik ucharlar we parashutchi qisimlar qatnishidu. Bu kündiki resmi meshiq üchün hazir herqaysi mehellilerde eski tamlar aqartilmaqta, yollargha asfalit yatquzulmaqta. Mehelliler ara kimlik tekshürülmekte, yerlik xelqning qolidiki ow miltiqlirimu yighiwélinmaqta. Bu jeryanda xitay qisimliri yerlik da'iriler bilen alaqe qilishta éghir til tosalghusigha duch kelgen.

Rusiye özining herbiy küchini eslige keltürüwatqanliqini ipadilimekte

'Fransiye agéntliqi'ning bayan qilishiche, shangxey hemkarliq teshkilati ural taghlirida élip bériwatqan 'tinchliq 2007 ' belgilik herbiy manéwir üchinchi bir döletke qaritilmaydu, tehdit bolmaydu, ziyan salmaydu dep jakarlighan bolsimu, emma mushu künlerde, rusiyining ikki uzun musapiliq bombardimanchi ayropilani özining yiraq sherqtiki herbiy bazisidin 13 sa'et uchup, gherbiy tinch okyanning gu'am arilidiki amérika herbiy bazisining hawa boshluqigha kélip, amérikining urushchi ayrupilanliri aldini tosqandin kéyin keynige qaytqan. Buningdin birnechche kün burun, gruziye da'irilirining bayan qilishiche, rusiye herbiy qisimliri gruziye tewelikige qaritip bir bashqurulidighan bomba atqan idi.

Amérikaning gu'amdiki manéweri. 2007 - Yili 14 - awghust. Aircraft from the Navy, Marine Corps and Air Force including a B-52 bomber conduct a fly by 14 August, 2007 Held in the Guam operating area. AFP PHOTO/HO/US NAVY/ MCS1 Denny Cantrell (RELEASED)

'Roytrs agéntliqi'ning bayan qilishiche, rusiye yéqindin buyan amérika we natogha qarita toxtimay talash-tartish qozghash arqiliq, xelq' aragha özining herbiy küchini eslige keltürüwatqanliqidin dérek bermekte. Mesilen, 2 ‏- awghust küni, rusiye shimaliy qutupning déngiz tégige rusiyining dölet bayriqini qadash arqiliq özining shimali qutupta igilik hoquqi barliqini ipadilidi. Uningdin kéyinla, ottura déngizda rusiye déngiz armiyisi özining mewjutliqini qaytidin jakarlidi. Rusiye gerche on nechche yildin buyan chéchenler bilen urush qilip halidin kétiwatqan bolsimu, emma bu qétim yene shangxey hemkarliq teshkilatning herbiy meshiqige qatnashti.

Amérika asiya-tinch okyan rayonigha bergen wedisining höddisidin chiqalaydu

Amérika awazning bayan qilishiche, amérika gerche özining herbiy manéwirni shangxey hemkarliq teshkilatidek birkimge qaritilghan yaki qaritilmighanliqini jakarlimisimu, ‏-‏-‏- dep mulahize qilidu amérikining asiya herbiy mesililiri mutexessisi lin changshén , ‏-‏-‏- emma amérikining tinch okyanda élip bériwatqan herbiy manéwirida ipadilen'gen yönilish nahayiti mu'eyyen, amérika dunyadin bir némini yoshurghini yoq.

‏-‏-‏- Amérika gu'am arilida élip bériwatqan herbiy manéwirgha kichik lachin, nimiz, stannis qatarliq üch chong awi'amatka jeng sistémisining hemmisi qatnashti, --- dep mulahizisini dawamlashturidu bu mutexessis, ‏-‏-‏- bu manéwirda 300 din artuq urushchi ayropilan maharet körsetti. Amérikining gu'am herbiy bazisidiki urushchi ayropilanlar hazir 3 sa'ette yaponiyige, 4 sa'ette koriyige, 6 sa'ette awstraliyige yétip baralaydu. Xuddi manéwirning bash qomandani général mayor rik ependi éytqandek, bu chong kölemlik herbiy meshiq arqiliq amérika özining asiya-tinch okyan rayonigha bergen wedisining höddisidin chiqalaydighanliqini namayen qilmaqta. (Weli)