" Tinchliq burchi 2007" namliq herbiy manéwiri ayaghlashti


2007.08.17

MavewerModel-200.jpg
Shan'ghey 6 gurughi eza döletlirining bashliqliri, 2007 - yili 17 - awghust küni, manéwerni közdin kechuriwatidu. The presidents of Russia, China and four other Central Asian states attended unprecedented joint military exercises, in Chebarkul, 17 August 2007, intended as a display of strength before the Western world. AFP PHOTO / MAXIM MARMUR

Bir heptidek dawam etken shangxey hemkarliq teshkilati "tinchliq burchi 2007" namliq herbiy manéwir 17- awghust jüme küni rusiyining chélyabinski oblasti tewesidiki chébarkul meshiq meydanida ayaghlashti.

Mezkur manéwir 9- awghust bashlan'ghan bolup, jüme küni élip bérilghan eng axirqi künidiki manéwirni shangxey hemkarliq teshkilatigha eza döletlerning rehberliri közdin kechürgen.

Putin: bu manéwir térrorluqqa qarshi turushta zor rol oynaydu

Roytérs agéntliqining 17- awghust rusiyining chébarkuldin bergen xewiride rusiye prézidénti putinning éytqanlirini neqil keltürüshiche, putin:" bügünki herbiy manéwir döletlirimiz arisidiki öz'ara munasiwetni, xelq'ara tinchliq we bixeterlikni , bolupmu eng muhimi öz xeliqlirimizning amanliqini kücheytishte élin'ghan bir qedem" dégen.

Putin yene, mezkur manéwrning bu rayonda yüz bergen herqandaq térrorluq heriketlirige birlikte qarshi turushta zor rol oynaydighanliqini körsetken.

Gerche aldinqi hepte xitayning rusiyide turushluq elchisi lyu guchang moskwada ötküzgen axbarat élan qilish yighinida " tinchliq burchi 2007" namliq manéwrning peqet bashqa döletlerge we yaki bashqa teshkilatlargha qarshi emeslikini tekitligen bolsimu, emma amérika awazi radi'osida tehlilchilerning sözliridin neqil élip körsitilishiche, shangxey hemkarliq teshkilatining bu qétimliq manéwiri amérika we shimaliy atlantik okyan ehdi teshkilatigha öz herbiy qudritini körsitip qoyush tüsinimu alghan iken.

Shangxey guruhi amérikini daritmilap agahlandurdi

Aldinqi küni qirghizistanning paytext bishkek shehiride ayaghlashqan shangxey hemkarliq teshkilatigha eza döletler rehberlirining uchrishishida amérikining qirghizistandiki herbiy bazisi tilghan élinmighan bolsimu, emma ularning bayanatida amérikigha qarita ottura asiya siyasitige arilashmasliq heqqide yoshurun rewishte agahlandurush bérilgen bolup, bayanatta: " ottura asiyaning muqimliqi, bixeterliki peqet mushu rayondiki döletler asasida qurulghan rayon xaraktérlik teshkilat qolidila eng yaxshi ishqa ashidu" déyilgen.

Dunya bixeterliki institutining analizchisi iwan safranchuk:" shangxey hemkarliq teshkilati, ottura asiyaning peqet özining shexsiy mes'uliyet da'irisidiki rayon ikenlikini körsetmekchi" deydu.

Emma rusiye tashqi ishlar ministiri aléksandir losyukowmu bu qétimliq herbiy manéwirining amérikigha qarishi turushni meqset qilghanliqini ret qilghan.

Hazir türkiyide xizmet qiliwatqan ottura asiya siyasiy tehlilchisi doktor erkin ekrem ependi, bu manéwrning körünüshte térrorluqqa qarshi turushni rayon bixeterlikini qoghdashni meqset qilghandek körünsimu mahiyet jehettin, rusiye we xitayning ottura asiyada bashqa bir küchning singip kirishini xalimaydighanliqini, hemde rusiyiningmu xitayning ottura asiyagha singip kirishige yol qoymaydighanliqi éniq shara'itta xitayning rusiye bilen birlishiwélish yolini tallighanliqini we buning xitayning istratégiyilik menpe'etige mas kélidighanliqini otturigha qoydi.

Amérika awazi radi'osida körsitilishiche, rusiyilik herbiy tehlilchi ritofshkin mezkur manéwirining chong urush manéwiri tüsini almighanliqini emma, yene bir nuqtidin élip éytqanda, herqaysi dölet eskerlirining qandaq masliship heriket élip bérish, buyruqqa ortaq boysunush we öz'ara chüshinish jehette ilgirilesh hasil qilghanliqini buning herbiyler üchün élip éytqanda intayin muhim ikenlikini otturigha qoyghan.

Xitay Uyghur élidiki qoshunlirini manéwirgha ewetken

Rus herbiy analizchisi, bu nöwetlik manéwirgha qatnashqa xitay eskerlirining asasen Uyghur élide turushluq qisimliridin yötkelgenlikige alahide diqqet qilghan. Manéwir meydanigha rusiye terep bir teqlidiy yéza yasap chiqqan bolup, yéza ichige mektep, doxturxana we nechche on tütün a'ile berpa qilghan.

Mezkur manéwirining ikkinchi böliki Uyghur élining ürümchi rayonida élip bériliwatidu.

" Tinchliq burchi 2007" namliq manéwir heqqide dunya Uyghur qurultiyi ijra'iye komitétning re'isi alim séyit ependi " asiya waqit gézitide"," shangxey hemkarliq teshkilatining herbiy manéwiri Uyghurlarni basturushni meqset qilghan" dégen témida maqale élan qilghan bolup, u, shangxey hemkarliq teshkilati, xitay hökümitige özining siyasiy, diplomatik we iqtisadi tesir küchidin paydilinip Uyghur öktichilerni Uyghur élide we ottura asiyada basturushqa yol berdi dep eyibligen.

Alim séyit ependi yene shangxey hemkarliq teshkilatining Uyghurgha, démokratiyige, we hetta gherbke qarshi mustebit döletlerdin teshkil tapqanliqini, bu teshkilatni teshkil qilghuchi ikki chong küch: xitay we rusiyining üzlüksiz halda amérikining ottura asiyadiki herbiy mewjutluqigha qarshi turup kéliwatqanliqinimu otturigha qoyghan. (Jüme)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.