Yighlawatqan türkler
2007.07.17
Türkiye 21 - esir institutining tor bétide "yighlawatqan türkler" namliq maqale élan qilindi. Maqalini hüseyin rashit yilmaz yazghan bolup, maqale mundaq dep bashlaydu :
"Türkiy milletlerning yérimidin köpi türkiy millet bolmighan bir döletning hakimiyiti astida yashashqa mejbur bolghan. Sherqiy türkistan, gherbi tirakiye, qirim, qarachay, gagawuz, iraq türkmenliri, iran, kosowa, yaqut, axiska, makédoniye türkliri qatarliqlar hemmisi zor qiyinchiliqlar ichide özlirining milliy kimliklirini saqlap qélish üchün mujadile qilmaqta. Türk dunyasining büyük bir qismi uzun yillar boyiche rus we xitay bésimgha duchar bolghan, zor bir qismi hazirmu bu bésimgha duchar bolushqa dawam qilmaqta. On nechche milyon kwadirat kilométir jughrapiyige tarqalghan bu türkiy xelqler her türlük bésimgha qarimay özlirining tilidin, dinidin, örp- adetliridin waz kechmey yashap kelmekte".
Aptor maqalisige Uyghurlardin misal bérip mundaq dawam qilidu:
"Xitay asariti astidiki Uyghur türkliri her yil onlarche perzentini pantürkizmlik qilghan, dégen gunah bilen xitayning miltiqlirigha qurban qilip bermekte. Miltiq oqining puli chéghida shu ölgen balining a'ilisidin élinidighan mushundaq rezil tüzümde öz tupraqlirida zulumgha uchrawatqan, kimliksizleshtürülüshke uruniliwatqan bu qérindashlirimiz baghridin eysa yüsüp aliptékin, osman baturgha oxshash qehrimanlarni chiqirip zulumgha qarshi küresh qilmaqta. Ghulja, barin, xoten qozghilangliri bilen xitayni qorqutqan Uyghur türkliri qozghilangdin kéyin qanliq halda basturuldi. Qeshqer, ürümchi, turpan'gha oxshash türlük üchün muhim ehmiyetke ige bolghan tupraqlarda yadro sinaqliri élip barghan, xitaylarni mejburi halda Uyghurlarning zéminlirigha köchürüwatqan mana mushundaq bir hakimiyet bilen hayat - mamatliq küresh qiliwatqan Uyghurlar özliri her da'im ümid we muhebbet bilen qaraydighan türkiyidin héchbir waqit kéreklik yardemni körelmidi".
Bu heqte türkiyidiki ixtiyari muxbirimiz erkin tarimdin anglang.
Munasiwetlik maqalilar
- Enqerede: `sherqiy türkistanning bügünki weziyiti` témisida muhakime yighini
- Yawropada, turanilar ittipaqining yighini chaqirildi
- D u q hey'iti türkiye parlaménti insan heqliri komisyoni ezasi faruk ünsal ependi bilen körüshti
- Enqerede musteqilliqning 15 yilida türk jumhuriyetliri namliq yighin chaqirildi
- Qérindash qelemler zhornili neshirdin chiqti
- Türk ish birliki we tereqqiyat idarisi türkiy milletlerge yardem bérish yighini chaqirdi
Köp körülgen xewerler
RFA
- Abduweli ayup: “Xitaygha bérip kéliwatqan Uyghurlarning köpiyishi jiddiy mesile!”
- “Uyghur xelq naxshiliri” ni ögitishmu yaki Uyghurlargha “Heywe” körsitishmu?
- Amérika awam we kéngesh palata ezaliri xitayning gülshen abbasni derhal qoyup bérishni telep qilghan
- Uyghurshunaslar: prinséton uniwérsitétida “Eziz eysa elkün Uyghur edebiyati eserliri toplanmisi” ning bolushi tarixiy ehmiyetke ige
- Amérika emgek ministirliqi yighinida “Uyghur mejburiy emgikining aldini élish qanuni” ni qattiq ijra qilish kérekliki qayta tekitlendi