Ürümchide metbu'at mesilisi heqqide muhakime yighini échilmaqta
2006.10.12
Ürümchide échiliwatqan yeni "shinjang géziti" we "shinjang muxbirlar birleshmisi" qatarliq organlar teripidin uyushturulghan metbu'at mesilisi heqqidiki bu memliketlik muhakime yighini 11 - öktebirdin 14 - öktebir künigiche dawamlishidighan bolup, mezkur yighinda Uyghur élidiki axbarat qa'idisi we kespi exlaq mesilisi qatarliqlar alahide otturigha qoyulghan.
Yéngi belgilimiler
Bu qétim ürümchide échilghan metbu'at mesilisige a'it bu muhakime yighinigha xitay xelq uniwérsitéti qatarliq 16 axbarat instituti we xitay ijtima'iy penler akadémiyisi axbarat tetqiqat bölümi qatarliq orunlardiki metbu'at xadimliri qatnashqan. Mezkur yighinda aptonom rayonluq partkom teshwiqat bölümining bashliqi li yi mexsus söz qilghan bolup, u sözide "hazir metbu'at saheside mewjut bolup turuwatqan bir qisim mesililer partiye we xelqning menpe'etige oxshimighan derijide ziyan yetküzmekte. Metbu'at xadimliri öz emeliy herikiti bilen axbarat qa'idisige boysunup, siyasi idiye we kespi exlaq jehette ülge bolushqa tirishishi kérek" dep körsetken.
Xitay agéntliqining ürümchidin bergen bu heqtiki xewiride "yéqinqi yillardin buyan bériliwatqan xewer we melumatlarda, metbu'at qa'idisige boysunmaydighan we shundaqla metbu'at sahesidiki kespi exlaqni bir chetke qayrip qoyidighan ehwal barghanséri éghirlashqan, bolupmu 'heqliq xewer, yalghan, saxta melumat qatarliqlar bekmu ewj élip ketken, shunga bundaq bir peytte axbarat qa'idisi we kespi exlaqni tekitlesh bekmu zörür " dep körsitilgen.
Metbu'at sahesidiki mutexessislerning körsitishiche, xitay hökümiti ezeldin axbarat sahesini qattiq kontrol qilip kelgen. Bolupmu metbu'at xadimlirining her bir söz herikitini qattiq közitip, ularni idiye jehette kompartiye teshwiqat ministirliqining bir tutash bashqurushigha boysunushqa mejburlighan.
Xitayning axbarat qa'idisi we kespi ehlaqi mesilisi
Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan washin'gtondiki xitay uchur merkizining tehriri lyaw tyenchi xanim xitayning axbarat qa'idisi we kespi ehlaqi mesilisi heqqide toxtaldi.
Lyaw tyenchi xanim sözide "xitayning axbarat qa'idisi bilen kespi exlaqini gherb döletliridiki bilen sélishturghili bolmaydu. Chünki chet'el metbu'atliri héchqachan öz dölitidiki birer partiye üchün ishlimeydu, ular pütünley öz aldigha musteqil bolup, rastchil melumat bérishni birdin - bir prinsip dep qaraydu. Xitay metbu'atliri bolsa héchqachan musteqil bolup baqmighan yeni öz aldigha ayrip prinsipi bolup baqmighan. Peqet partiye néme dése shu bolupla kelgen. Eger birer muxbir rast gep kirip, bir qisim mexpiyetliklerni ashkarilap qoyidiken, u choqum qattiq jazalinidu hetta türmige élinidu " dédi.
Xitay hökümitining Uyghur élidiki axbarat sahesige bolghan kontrolluqi téximu ching
Ziyaritimizni qobul qilghan washin'gtondiki xitay uchur merkizining tehriri lyaw tyenchi xanim söhbet jeryanida özining Uyghur élige köp qétim barghanliqini we u yerdiki kishilerning siyasiy mezmundiki gep - sözlerde intayin éhtiyat qilidighanliqini tekitlep, béyjing hökümitining Uyghur élidiki metbu'atqa bolghan kontrolluqining téximu qattiq ikenlikini melum qildi:
"Xitay hökümitining Uyghur élidiki axbarat sahesige bolghan kontrolluqi téximu ching. Uyghur élidiki axbarat xadimliri téximu zor bésim astida yashimaqta, ularda héchqachan heqiqiy, rast gep qilish hoquqi bolup baqmighan. Uyghur élige qarighanda, xitay ölkiliridiki muxbirlar meyli qandaq bolmisun az - tola rast gep qilalaydu. Lékin Uyghur élide bolsa weziyetning alahidiliki tüpeylidin, kishiler öz -ara bir biri bilen parang qilghandimu intayin éhtiyatchan bolup, siyasiy mezmundiki gep -sözlerdin özini élip qachidiken. Uyghur éli hazir xitay buyiche birdin - bir siyasiy mehbuslargha ölüm jazasi béridighan ölke. Bu xil ehwal xitayning bashqa öllikliride mewjut emes. Mushundaq turuqluq, mezkur jayda axbarat mesilisi heqqide mexsus muhakime yighini échip, axbarat tüzümi we kespi exlaq mesilisini tekitleshning özi bekmu külkilik bir ish". (Méhriban)
Munasiwetlik maqalilar
- Tibetlik ayal yazghuchi xitay hökümitining bésimigha duch kelmekte
- Xitay hökümiti uchurlarni cheklesh heqqide keyni keynidin belgilime chiqarmaqta
- Xitay hökümiti sot xadimlirini muxbirlarning ziyaritini qobul qilishtin cheklidi
- Xitay hökümiti chet'el metbu'atlirini téximu qattiq cheklesh heqqide yéngi belgilime chiqardi
- Xitay hökümetsiz teshkilatlargha qaratqan kontrolluqni kücheytmekte
- Xelq özi ishlewatqan qisqa filimlerni hökümet intérnét arqiliq tosalmaydu
- Chégrisiz muxbirlar teshkilati metbu'at erkinliki mesilisi heqqide xitay hökümitini téximu qattiq eyiblidi
- Xitay muxbiri xé chingliyen xitay metbu'atining ichkiy sirini ashkarilidi
- Xitay, xelq'ara metbu'at tetqiqat yighinida qattiq tenqidlendi