Xitay, xelq'ara metbu'at tetqiqat yighinida qattiq tenqidlendi

2006 ‏- Yilliq xelq'ara metbu'at tetqiqat yighini en'giliyining édinborg shehiride échildi. Mezkur yighin'gha dunyadiki 60 tin artuq dölettin kelgen 400 din köp wekil qatnashti.

Bu qétimqi xelqara metbu'at tetqiqat yighinida xitaydiki metbu'at mesilisi alahide otturigha qoyulghan bolup, yighinda xitay hökümiti qattiq eyiblen'gen. Mezkur yighinda yene, xitaydiki intérnét tor betlirining qattiq kontrol qiliniwatqanliqini tosush üchün mexsus qararlar békitilgen bolup, yighin'gha qatnashquchilar birlikte xitay hökümitidin intérnét tor betliride maqale élan qilip qolgha élin'ghan öktichilerni qoyup bérishni telep qilghan shundaqla gherb döletliridiki bir qisim téxnik shirketliri xitay hökümitining uchur kontrol qilishigha yardem bergenlikidin mezkur yighinda qattiq tenqidke uchrighan.

Xitay hökümitidin intérnét tor betlirige bolghan kontrolni derhal toxtitishini telep qilmaqtimiz

En'giliyide échiliwatqan bu qétimqi xelq'ara metbu'at tetqiqat yighinining bayanatchisi deywid ependi mezkur yighinda xitaydiki metbu'at mesilisi heqqide békitilgen bir yürüsh qararlar heqqide toxtilip, mundaq dédi:

"Biz xitaydiki metbu'at mesilisi heqqide mezkur qararni yolgha qoyush arqiliq, xitay hökümitidin intérnét tor betlirige bolghan kontrolni derhal toxtitishini telep qilmaqtimiz. Biz yene ular teripidin qolgha élin'ghan barliq intérnét öktichilirining qoyup bérilishinimu telep qilduq. Xelq'ara metbu'at tetqiqat yighinidin igiligen sanliq melumatta körsitilishiche, hazir xitayda az dégende 30 neper intérnét yazghuchisi hökümet teripidin qolgha élin'ghan. Bularning arisidiki biri "nyuyork waqit géziti" ning muxbiri jaw yen. Xelq'ara metbu'at tetqiqat yighinining bayanatchisi déywid ependining körsitishiche, xitay, amérikidin qalsa intérnét tor bétini eng köp ishlitidighan dölet bolup hésablinidiken. Xitayda hazir tordashlar sani texminen 130 milyondin ashqan shundaqla hökümetning bu heqtiki kontrol qilish we tekshürüsh tüzümi ilgirikidin nechche hesse kücheygen. Xitay hökümiti téxi gherb döletliridiki bir qisim shirketler bilen birliship, kishilik hoquq we démokratiyige a'it uchurlarni téximu qattiq nazaret qilip öktichilerni téximu bek basturushqa ötken.

Amérikining intérnét shirketlirini qattiq tenqidlendi

Mezkur yighinning bayanatchisi deywid ependi sözide yene, uchur kontrol qilishta, xitay hökümitige yardem qiliwatqan amérikining intérnét shirketlirini qattiq tenqidlidi. U "xitay hökümitige yardem qilip, atalmish 'sezgür uchurlar’ ni nazaret qilish arqiliq kontrol qilghan shirketler peqet amérikidiki gugul shirkitila emes, belki ‘yaxu’ qatarliq bashqa shirketlernimu öz ichige alidu" dep tekitlep, öz köz - qarashlirini mundaq bayan qildi:

"Gerche nazaret qilish arqiliq kontrol qilin'ghan uchurlar nahayiti nahayiti az bir qisim uchurlar bolsimu, biz yenila bundaq qilishni intayin xata dep qaraymiz. Chünki chet'el shirketliri eslide xitaydiki puqralargha eng ishenchilik toghra uchurlarni yetküzüshi kérek idi. Belkim beziler ' kontrol qilin'ghan uchurlar barliq tor bet uchurlirining peqet 1% ni igileydighu' déyishi mumkin. Lékin del mushu 1% ni igiligen uchurning özi xitay jem'iyiti üchün élip éytqanda intayin muhim uchur bolup hésablinishi mumkin "

En'giliyining édinburg shehiride échilghan bu qétimqi xelq'ara metbu'at tetqiqat yighinida yene, gugul shirkitining bundin kéyinki tallash yoli heqqidimu munazire ötküzülgen bolup, yighin qatnashchiliri " bundin kéyin gugul shirkiti xitaydiki puqralargha imkaniyetning bériche köplep uchur yetküzüshi, eger bundaq qilalmaydiken, xitaydiki sodisini derhal toxtitishi kérek " dep körsetken. (Méhriban)