Mehmut qeshqiri yili we 1000 altun mukapat


2007.12.28

mexmut-qeshqiri-200.jpg
Türkiye yawro'asiya yazghuchilar birliki 2008- yilini büyük alim mehmut qeshqiri tughulghanliqigha 1000 yil bolghanliqigha atap "mehmut qeshqiri yili" élan qildi. source: www.kaskarlimahmut.org / Erkin Tarim

Türkiye yawro'asiya yazghuchilar birliki 2008- yilini türkiy tillirining tunji lughitini yazghan büyük alim mehmut qeshqiri tughulghanliqigha 1000 yil bolghanliqigha atap "mehmut qeshqiri yili" élan qildi. Yawro'asiya yazghuchilar birliki mehmut qeshqirining téxighiche tépilmighan `kitabi jewahirun-nawh fi lughatit türk` namliq grammatika kitabini tapqan kishige 1000 altun mukapat bérishni qarar qilghan.

Bu heqte tepsili melumat élish üchün yawro'asiya yazghuchilar birliki bashliqi yaqup déli'ömeroghli bilen söhbet élip barduq.

Erkin tarim: mehmut qeshqirining tughulghan küni heqqide éniq melumat yoq, siler qandaq bolup 1008-yilini mehmut qeshqirining tughulghan yili dep békittinglar?

Yaqup déli'ömeroghli: mehmut qeshqirining tughulghan künini éniqlap chiqish mumkin emes. Bu heqte héch bir melumat yoq. `Türkiy tillar diwani` namliq eserning kirish sözidimu bu heqte melumat yoq. Emma ezerbeyjanliq türkolog ramiz esqerning mehmut qeshqiri heqqide yazghan esiri bilen türkiyide neshir qilin'ghan bir qanche eserde mehmut qeshqirining 1008-yili tughulghanliqi yézilghan. Buninggha asaslinip turup 2008-yili mehmut qeshqiri tughulghanliqining 1000-yili dep békitilip, mehmut qeshqiri yili dep élan qilindi.

Erkin tarim: hörmetlik dr. Yaqup déli'ömeroghli ependi silerning yawro'asiya yazghuchilar jem'iyiti mehmut qeshqirining hazirghiche tépilmighan `kitabi jewahirun-nawh fi lughatit türk` namliq grammatika kitabini tapqan kishige 1000 altun mukapat béridighanliqinglarni élan qildinglar, bu heqte qisqiche melumat bersingiz?

mexmut-qeshqiri-altun200.jpg
Mehmut qeshqirining téxighiche tépilmighan `kitabi jewahirun-nawh fi lughatit türk` namliq grammatika kitabini tapqan kishige 1000 altun mukapat bérishni qarar qilghan. Source: www.kaskarlimahmut.org / Erkin Tarim

Yaqup déli'ömeroghli: sizgimu melum mehmut qeshqirining 2 esiri bar. Biri énsiklopédiyilik lughet bolghan `türkiy tillar diwani`, yene birsi bolsa grammatika kitabi. Tarix kitablirida we türkiy tillar diwanining kirish sözide mehmut qeshqirining kitabi `kitabi jewahirun-nawh fi lughatit türk` namliq bir esirining barliqi heqqide melumat bérilgen, emma bu eserning téxighiche iz-dériki yoq. Bu kitabni tépish we türk dunyasining diqqitini bu kitabqa tartish üchün biz yawro'asiya yazghuchilar jem'iyiti bolush süpitimiz bilen mehmut qeshqirining tughulghanliqining 1000 yilliqi munasiwiti bilen, bu kitabni tapqan kishige 1000 altun mukapat bérish qararini chiqarduq. Emma bu 1000 altunning kitabning qimmiti bilen alaqisi yoq. Bu bibaha bir eser. Chünki, türkiy tillar diwanimu bibaha eser bolghachqa türkiye medeniyet ministirliki uni sughurta qildurush üchün shirket tapalmaywatidu. Mehmut qeshqirining grammatika kitabimu bibaha bir eserdur. Biz 2008-yili mehmut qeshqiri yili bolghachqa bu eserni tapqan kishige 1000 altun bérishni qarar qilduq.

Erkin tarim: siler bu uqturushni élan qilghandin kéyin kitab heqqide bir xewer barmu? bu kitabning ilmi qimmiti zadi néme?

Yaqup déli'ömeroghli: kishilerning bu kitabni izdewatqanliqi heqqide xewer kéliwatidu. Bolupmu bezi türkologlar qedimqi eserler kütüpxanilirida bu kitabning ismining xata yézilip qalghan bolushi mumkinlikini ilgiri sürüshmekte. Qol yazma eserliri saqliniwatqan kütüpxanilarda bu kitabni izdewatqan türkologlar bar. Iran, ezerbeyjan we iraq qatarliq döletlerdin bezi kishilerning bu kitabni izdewatqanliqi heqqide xewerler kéliwatidu. Sizgimu melum türkiy tillar diwani peqetla bir lughet emes, bir énsiklopédiye, türkiy milletlerning tili, tarixi, edebiyati we örp adetlirini tetqiq qilish üchün bibaha bir eser. Bu grammatika kitabimu türkiy tillarning u mezgildiki ehwalini tetqiq qilish, shundaqla bügünki türkiy tillarning tarixini tetqiq qilish üchün intayin muhim bir kitab dep oylaymen.

Erkin tarim: hörmetlik dr. Yaqup déli'ömeroghli ependi 2008-yili mehmut qeshqiri yili élan qilindi. Siler yawro'asiya yazghuchilar birliki 2008-yilida néme pa'aliyetlerni qilmaqchi?

Yaqup déli'ömeroghli: mehmut qeshqiri yili munasiwiti bilen bizning we bashqa idare jem'iyetlerning pa'aliyetliri bar. Hazirdin tartip bu xil pa'aliyetlerge bashliwettuq, türkiyidiki herqaysi uniwérsitétlarda mehmut qeshqiri heqqide yighinlar chiqiriliwatidu. Enqere hajettepe uniwérsitétida mehmut qeshqiri ilmiy muhakime yighini chaqirilmaqchi. Ezerbeyjan mehmut qeshqiri wexpimu pa'aliyet ötküzmekchi. Menche mehmut qeshqiri yili pütün dunyada bolupmu musteqil türkiy jumhuriyetliride tentenilik ötküzülidu.

Erkin tarim: hörmetlik yaqup déli'ömeroghli ependi yawro'asiya yazghuchilar birlikining mehmut qeshqiri tor béti bar, bu heqte qisqiche melumat bersingiz qandaq?

Yaqup déli'ömeroghli: mehmut qeshqiri tor béti, 2008-yili mehmut qeshqiri yili munasiwiti bilen ötküzülidighan pa'aliyetlerni élan qilish üchün tesis qilindi. Biz mehmut qeshqiri tor bétide mehmut qeshqiri we türkiy tillar diwani heqqide élip bérilghan pütün tetqiqat maqalilirigha yer bermekchi. Tor béti adrisimiz www.kaskarlimahmut.org, Tor bétimizning astida é-Mail adrésimizmu bar, mehmut qeshqiri heqqide maqale yazghan ziyaliylirimiz maqalisini bu adrésqa ewetse élan qilimiz. (Erkin tarim)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.