Бирләшкән дөләтләр тәшкилати булғанған су мәсилиси һәққидә йиллиқ доклат елан қилди

Бирләшкән дөләтләр тәшкилати елан қилған бу йиллиқ доклатта, дуняниң һәрқайси җайлирида дегидәк ичимлик суниң интайин еғир дәриҗидә булғиниватқанлиқи һәмдә бу хил булғинишниң адәм өлтүрүштә милтиқ оқидинму хәтәрлик болуватқанлиқи оттуриға қоюлған.

Мәзкур доклатта йәнә, бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң, булғанған су истимал қиливатқан һәмдә сәһийә үскүнилири болмиған милярдтин ашқан хәлқни бир туташ һәрикәткә кәлтүрмәкчи болуватқанлиқи билдүрүлгән.

Булғанған су мәсилиси әң еғир болуватқан җайлар асия дөләтлиридә икән

Бирләшкән дөләтләр тәшкилати елан қилған доклатта көрситилишичә, булғанған су мәсилиси әң еғир болуватқан җайлар асия районида болуп, бу җайдики көп сандики кишиләр та һазирғичә паскина су истимал қилидикән. Мәзкур доклатта берилгән санлиқ мәлуматта йәнә, һазир һәр йили булғанған суни истимал қилғанлиқи түпәйлидин ичи сүрүш кесилигә гириптар болуп һаятидин айрилғанларниң сани һәрби ишлар түпәйлидин өлгәнләр санидин 6 һәссә ешип кәткәнлики шундақла паскина су түпәйлидин өлүватқан балилар саниниң өзила 200 милйондин ашқанлиқи оттуриға қоюлған.

Бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң йиллиқ доклатида әскәртилишичә, асия районида яшаватқан кишиләрниң көп сандикисиниң турмуш сәвийиси наһайити төвән болғанлиқтин, ичимлик су вә сәһийә мәсилисиму интайин еғир һаләттә болған.

Хитай һөкүмити өзиму мәзкур җайдики булғанған муһит вә су мәсилисини етирап қилмақта

Йеқинда, хитай дөләтлик қурулуш министирлиқи тәрипидин берилгән санлиқ мәлуматта көрситилишичә, хитайдики300 гә йеқин шәһәрдә таки һазирғичә паскина суни бир тәрәп қилидиған завут йоқ болуп, бир қисим шәһәрләрдә паскина суни биртәрәп қилиш завутлири ишләш иқтидаридин қалған яки униң һечбир әһмийити болмиған. Шуниң билән бу хил һаләт мәзкур шәһәрләрдики су вә һаваниң булғиниш дәриҗисини техиму еғирлаштурған. Хитай һөкүмити йеқинда мәзкур җайдики муһитниң интайин еғир дәриҗидә булғанғанлиқини иқрар қилип, бу хил булғинишниң сәһийә вә җәмийәт муқимлиқиға зор тәһдит болуватқанлиқини етирап қилишқа мәҗбур болған.

Хитайниң муһит қоғдаш баш идарисиниң мәсули "муһитниң булғиниши хитайниң хәлқарадики образиға зор тәсир йәткүзмәктә. Һазир мәмликәт ичидики дәряларниң йеримидин көп сандикиси интайин еғир дәриҗидә булғинип кәтти. Шәһәрләрниң 3 тин бир қисми кислаталиқ ямғурниң тәсиригә учриди" дәп көрсәткән.

Әнгилийә б б с радио телевизийә ширкитиниң хитайда турушлуқ мухбириниң мәлум қилишичә, һазир хитайниң һәр қайси җайлирида, муһит вә суниң еғир дәриҗидә булғанғанлиқи түпәйлидин келип чиқиватқан наразилиқ билдүрүш һәрикәтлири барғансери көпийишкә башлап, бейҗиң һөкүмитини муһит мәсилисигә етибар берип, енергийә мәнбәсиниң ишлитилиш дәриҗисини азайтишқа мәҗбурлиған.

Өткән һәптә хәлқаралиқ иқтисадий һәмкарлиқ тәшкилати мәхсус доклат елан қилип, хитай һөкүмитини" муһит булғиниш мәсилисидә йетәрлик тиришчанлиқ көрсәтмәйватиду" дәп әйиблигән. Мәзкур хәлқаралиқ тәшкилат хитай һөкүмитидин йәнә, хитайдики "дөләт муһитни қоғдаш идариси" дегән исимни "муһитни қоғдаш министирлиқи" дәп өзгәртиши һәмдә бундақ қилиш арқилиқ муһитқа салған мәблиғини көпәйтиши шундақла муһит мәсилисидә бузғунчилиқ қиливатқан йәрлик әмәлдарларни тездин бир тәрәп қилиши керәкликини тәләп қилған. Мунасивәтлик су вә муһит һәққидики санлиқ мәлуматларда көрситилишичә, хитай һөкүмитиниң 2005 ‏- йили муһитни қоғдашқа аҗратқан пули дөләт ишләпчиқириш омумий қиммитиниң 1 % и әтрапида болған. Лекин тәрәққий қилған дөләтләрниң муһитни қоғдаш үчүн салидиған мәблиғи дөләт ишләпчиқириш омумий қиммитиниң аз дегәндә 2% дин ешип кәткән.

Хәлқараниң қаттиқ әйиблишигә дуч келиватқан хитай һөкүмити муһитни қоғдаш мәсилисигә көңүл бөлмисә болмайдиған һаләткә йәткәнликини һес қилған. Йеқинда хитайдики муһит мутәхәссислири ташқи дуняниң хитайдики муһит мәсилисигә болған көзқариши һәққидә тохтилип " шуни билиш керәкки, өткән 20 йил ичидә, хитай дуня завутиға айланған. Барлиқ импорт қилинған хам әшя вә екиспорт қилинидиған мәһсулатларниң һәммиси дегидәк ишләпчиқириш җәрянида пәйда болған булғинишларни хитайда қалдурди " дәп көрсәткән.

Су вә һаваниң булғиниш әһвали уйғур елидә техиму еғир болмақта

Йеқинда, хитай агентлиқиниң үрүмчидин бәргән хәвәрлиридин мәлум болушичә, һазир уйғур елидә су вә һаваниң булғиниш әһвали пәқәт шәһәрләрдила әмәс бәлки йезилардиму охшашла еғир болмақта. Үрүмчи, ғулҗа, корла вә ақсу қатарлиқ җайларда, су вә һаваниң булғиниш дәриҗиси илгирики йиллардикидин интайин еғир болуп, кишини чөчүткидәк һаләткә йәткән.

Мунасивәтлик санлиқ мәлуматларда көрситилишичә, хитайниң һәр қайси җайлирида һава еғир дәриҗидә болғиниш билән бир вақитта, 90% кә йеқин йәр асти суйиму пүтүнләй булғинип болған. (Меһрибан)