Yaponiye xitay bilen bolghan munasiwetni yaxshilash üchün basqan yene bir yéngi qedem
2005.04.25
Xitayda buningdin 3 hepte burun yaponiyige qarshi namayish bashlan'ghan idi. Shuningdin kéyin, xitay - yaponiye munasiwitide yiriklishish peyda boldi. Yaponiye –xitay munasiwiti yirikleshkendin kéyinki 2 - heptide, yaponiyining bash ministiri koyzumi ependi ikki dölet otturisida yüz bergen mesililerni hel qilish arzusini ipadilep, bu meqset üchün xitayning dölet re'isi xu jintaw bilen körüshüsh toghrisida teklip qoydi. Bügün (4 - ayning 25 - küni) xitay - yaponiye munasiwitide yiriklishish peyda bolup 3 - hepte bashlan'ghanda, yaponiye terep ikki dölet otturisidiki mesililerni hel qilish üchün yene bir yéngi qedem basti. Xitay tereptimu yéngi özgirish bar. U bolsimu, xitay hökümitining metbu'atliri emdi xitaydiki yaponiyige qarshi xahishilerni qattiq tenqitleshke bashlidi.
Tarix derslik peqet on nechche mekteptila qollinilghan
"Amérika awazi" ning xewer qilishiche, 4 - ayning 25 - küni, yaponiye tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi "yaponiye héchqachan burunqi tajawuzchiliq tarixini pedezligini yoq, belki 1945 - yilidin tartip hazirgha qeder tinchliq siyaset qollinip kéliwatidu. Pikir ixtilapi peyda qilghan derslik kitabni yapon milletchiliri tüzgen, uni peqet on nechche mektepla qollan'ghan. Emiliyette hazir yaponiye- xitay otturisida saqlinip kéliwatqan ixtilaplar asasen talash-tartishtiki déngiz teweside tebi'iy bayliqlarni échish, koyzumining 2 - dunya urushida hayatidin ayrilghan yapon jengchili'irining qebrilirini öz ichige alghan yasukuni buzrukgahini ziyaret qilishidin ibaret ikki mesilisigila yighinchaqlan'ghan idi" dep tekitligen.
Yaponyining tashqi ishlar ministiri nabutaka machimura ependi bolsa yaponiye hökümitining emeldarlirigha xitayning derslik kitaplirida yaponiyige qarshi öchmenlik ipadilen'gen yaki ipadilenmigenlikini tepsili tekshürüp körüsh heqqide buyruq chüshürgen.
Xitayning meydanidiki özgirish
Xitayning hökümet metbu'atliridin melum bolushiche, xitayda yaponiyige qarshi namayish bashlan'ghandin kéyin, xitay - yaponiye munasiwiti yiriklishp 3 - heptige kelgende, xitay da'iriliri hazir yaponiyige qarshi yüz bergen namayishlarni qattiq tenqid qilishqa bashlighan.
Xitay kommunist partiyisi shangxey sheherlik komitétining organ géziti "azadliq géziti" de 4 - ayning 25 - küni "mahiyetni tonush, qanun'gha xilapliq qilghanni sürüshtürüsh" serlewhilik bir maqale élan qilin'ghan. Uningda "yéqinda yüz bergen qanunsiz namayishlar héchqachan wetenperwer heriket emes, belki qanunsiz heriket. U yaki istixiyilik halda partlighan ammiwi heriketmu emes, belki uning keynide bashqa gherez bar" dep tekitlen'gen. Shangxeyning jama'et xewpsizlik we qatnash tarmaqlirimu "qanunsiz heriketlerni qet'i toxtitish kérek. Qatnashqa tosalghuliq qilishqa mutleq yol qoyulmaydu" dep jakarlighan.
Jakartadiki körüshüsh
"Roytirs agéntliqi" ning tokyodin xewer qilishiche, ötken heptide yaponiyining bash minisitiri koyzumi ependi xitayning dölet re'isi xu jintaw bilen jakartida körüshkende, xitay hökümitining yaponiyige qarshi namayishlarda körülgen mesililerni muwapiq hel qilishni telep qilghan idi. Xu jintaw bolsa bash lingshitish shekli arqiliq bu teklipni qobul qilghanliqini bildürgendin kéyin, u "yaponiye xitay xelqining könglini renjitken tarixni eslep, tarixiy mesilige toghra mu'amile qilishi lazim" dep tekitligen idi.
Yaponiyiliklerning rayi
Xewerde bayan qilinishiche, yaponiyide chiqidighan we nahayiti keng tarqilidighan "asaxi shinbun géziti"de 4 - ayning 25 - küni élip bérilghan ray sinashning netijisi élan qilin'ghan. Uningda melum bolishiche, yaponiyide ٪ 71 adem xitay re'isi xu jintawning bu teshebbusigha qoshulmaydu. ٪ 19 Adem xu jintaw otturigha qoyghan bu teshebbusqa qoshulidu. ٪ 51 Adem xitayda yüz bergen yaponiyige qarshi xahishilarni xitay ma'aripi peyda qilghan dep qaraydu. 32٪ Adem xitayda yaponiyige qarshi namayishning yüz bérishi xitay ma'aripi bilen bilen munasiwetlik dep qaraydu, démek ٪ 83 adem bayan qilinishta perqi bar, emma asasen oxshaydighan bundaq köz qarashta. ٪ 47 Adem yaponiyining bash ministiri koyzumi ependi "yasukuni buzrukgahi" ni ziyaret qilishni toxtitishi kérek dep qaraydu. 36٪ Adem uning dawamliq ziyaret qilishini qollaydu. ٪ 61 Adem buningdin 3 yil kéyin xitayda ötküzilidighan olimpik musabiqisi tinch ötmesliki mumkin dep qaraydu, peqet ٪ 32 adem mesile chiqishi natayin dep qaraydu.٪ 76 Adem yaponiye üchün amérika teshebbus qiliwatqan bashqurilidighan bomba bilen qoghdinish qalqan séstimisi kérek dep qaraydu. (Weli)