Meshhur Uyghur naxshichisi murat nasiropning ölümi heqqide oxshash bolmighan qarashlar


2007.01.23

murat-nasirop-150.jpg
Murat nasirop. Murat nasirop toridin élindi

Rusiyining meshhur Uyghur naxshichisi murat nasirop 19-yawar küni wapat bolghandin kéyinki bu bir qanche kündin buyan rusiyining ataqliq gézitliri, intérnet torliri murat nasiropning tuyuqsiz wapatining sewebliri heqqide türlük qiyaslarni élan qilishmaqta. Intérfakis agéntliqining uchurigha asaslan'ghanda, murat nasirop 19-yanwar küni kech sa'et 10din 30 minut ötkende moskwa shehiridiki 5-qewetke jaylashqan öyining balkonidin chüshüp kétip neq meydanda jan üzgen. U bu yil 37 yashqa kirgen idi.

Sirliq ölüm

Rusiye agéntliqlirining uchurlirida murat nasiropning ölümi heqqide ikki xil yekün élan qilin'ghan bolup, uning biri " özini öltüriwaldi" dep qarash bolsa, yene biri " hadisige uchridi" dégen yekündur. Neq meydanni tekshürge saqchi da'iriliri öyning balkonidin özini yerge étip ölüwalghanliqini otturigha qoyghan. Emma, merhum muratning diréktori aléksandir skurxin buning mumkin emeslikini, belki, uning balkondin téyilip kétish sewebi bilen chüshüp kétishtek hadise bilen qaza qilghanliqini éytqan. Murat qaza qilghanda öyde ikki perzenti bilen qeyin anisi bar bolup, saqchilar murat nasiropning özini öltürüwaldi dégen yekünni chiqirishta uning ehwalni sözlep bergen qeyin anisining sözlirinimu asas qilghan.

Lékin, murat nasiropning özini öltürüwalghanliqi heqqidiki yekünlerge uning ayali we yéqin dostliri qoshulmighan bolup, ularning qarishiche, murat iman-étiqadi yaxshi bir musulman bolush süpiti bilen bu ishni sadir qilmaydiken. Muratning eng yéqin dosti, "yerket bulbulliri" ansambilining mesuli, polat hézimop bu yekünni inkar qilip, bunin'gha ishenmeydighanliqini, chünki 3-ayda murat nasiropning almutida chong naxsha kéchiliki ötküzüshke teyyarliq qiliwatqanliqini, téxi ikki kün burun uning bilen kechlik pa'aliyetning teyyarliq ehwali heqqide sözleshkenlikini bildürdi.

Moskwadiki ataqliq sodigerler géziti maqale élan qilip, murat nasiropning ijadiyet sewebi bilen yeni uning yéqinqi yillardin buyan bek namining kop chiqmay qélishi bilen munasiwetlik chüshkünliship özini öltürüwélish yolini tutqanliqini yazghan. Bir qisim jurnalistlar hetta muratning zeherlik chékimlik we yaki haraqtin xudini yoqitip özini öltürüwalghan bolushi mumkinlikini bayan qilishqan. Emma, uning yéqin dosti polat ependi murat nasiropning haraq ichmeydighanliqi, hetta tamaka chekmeydighanliqini éytip, rus jurnalistlirining qalaymiqan xulase chiqarghanliqini tenqid qildi.

Murat nasiropning ölümining sirliq tüs alghanliqi, bu ölümning zadi qandaq kélip chiqqanliqi kishilerning gumanini qozghimaqta hem bu heqte éniqlashlar dawamlashmaqta iken. Bu heqte polat hézimop " buningda qandaqtur bir küch bar, bir yoshurun küch bar" dep izah berdi.

Alla pugachewa: murat tebi'iy talantliq, tebi'iy awazgha ige naxshichi idi

Rusiye, qazaqistan, qirghizistan qatarliq ottura asiya jumhuriyetlirini zil-zilige salghan murat nasiropning tuyuqsiz ölümige a'it bu xewerler bilen birge yene uning ijadiy hayatigha yuqiri baha bérilgen maqalilarmu köplep élan qilindi. Rusiye we qazaqistan metbu'atliri talantliq bir sen'etkardin ayrilip qélighanliqi heqqide yézishti. Rusiye zamaniwi naxsha padishahi, alla pugachewa xanim köz yashlirini aqquzghan halda muratning méyiti bilen xoshliship, 'murat heqiqeten talantliq, tebi'iy awazgha ige artist idi, uning yap-yashla hayatidin ayrilishi, zor bir yoqitish" dep baha berdi.

Dunya Uyghur qurultiyining re'isi, rabiye qadir xanimmu murat nasiropqa teziye bildürüp, uninggha yuqiri baha bérish bilen birge murat nasiropning amérikida ötküzülmekchi bolghan medeniyet kéchilikige kélishke wede bérip, 3-ayda washington'gha kelmekchi bolghanliqini tekitlidi hemde mundaq ehwal astida uning özini öltürüwalghanliqi heqqidiki uchurgha ishenmeydighanliqini eksertti.

Eslide rusche naxsha éytip, dang chiqarghan murat nasirop yéqinqi yillardin buyan rusiye we ottura asiya sehniliride Uyghurche naxsha éytishni kücheytken, hemmila yerde Uyghurni tonushturghan hetta rusiye prézidénti wladimir putin, qazaqistan prézidénti nursultan nazarbayéw qatnashqan sorunda naxsha éytqanda, uning naxshilirdin hozurlan'ghan putinning "sen qaysi döletke tewe?" dep sorighan so'aligha, " men qazaqistanda tughuldum, rusiyide naxshichi bolup tonuldum, lékin méning millitim Uyghur" dep jawab bergen iken. (Ümidwar)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.