Xitayda axbarat erkinliki taza boghuluwatqan minutlarda " muxbirlar bayrimi" tebriklendi

• Muxbirimiz jümening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

2007- Yili 8- noyabir xitayda 8- qétimliq muxbirlar bayrimi tebriklen'gen bolup, bu 2000 yili 8- noyabir xitayda tunji muxbirlar bayrimi tebrikligendin buyanqi 8 - qétimqi muxbirlar bayrimidur. Emma -xitayda muxbirlar bayrimi tebrikliniwatqan minutlarda, xitayda axbarat erkinlik barmu? mezkur bayramda néme tebriklendi? dégen so'allar ixtiyarsiz xiyalingizdin kéchip ötidu.

8- Noyabir etigen etigen xitaydiki "muxbirlarni bayrimi" küni, xitay tashqi ishlar bayanatchisi lyu jiyenchaw béyjingda muxbirlar kütüwélish yighinida, xitayda muxbirlarning erkin axbarat igilesh ishlirining toluq kapaletke ige ikenlikini bildürgen.

Muxbirlar: " her da'im nazaret qilghuchilarning qara kölenggisi etrapingizda aylinip yürgenlikini körisiz"

Radi'omiz igiligen melumatlargha qarighanda, öz ismini ashkarilashni xalimighan bir xitay muxbirning bildürgenliri lyu jiyenchawning éytqanlirining xitaydiki axbarat erkinlikige ayit ré'alliqqa anche uyghun emeslikini ispatlap turmaqta. Mezkur xitay muxbirning bildürüshiche, xitay ichide hökümet anglashni xalimaydighan nuqtilarda turup xewer béridighan axbaratchilar bixeterliki dawamliq tehdit astida iken.

U mundaq deydu: bolupmu bizge oxshash hökümet anglashni xalimaydighan terepte turup xewer béridighan muxbirlar, her da'im nazaret qilghuchilarning qara kölenggisining hökümet küchliri we qara jem'iyet arqiliq etrapingizda aylinip yürgenlikini körisiz. Mushundaq ehwallarda, köpinche axbarat agéntliqliri muxbir terepte turmaydu. Méning bir neche dostlirimu shundaq ehwalgha yoluqti."

U yene muxbirlarning bashqilarning menpe'eti üchün otturigha chiqidighanliqini, emma muxbirlarning hoquqi dexlige uchrisa, héchkimning ularning hoquqini qoghdiyalmaydighanliqini bildürdi.

Bir hökümet muxbiri ": mende bundaq bayramlar heqqide héchqandaq tonush yoq"

Emma xitay hökümet axbarat organliri bergen muxbirlar bayrimi heqqidiki xewerlerde xitayda muxbirlarning qedirlinidighanliqi tekitlinip, ularning turmushigha utuq, ténige salametlik telep her xil melumatlarni tarqitiwatqan peytlerde, biz, bu heqte hazir xitayda muxbirliq xizmiti bilen shughulliniwatqan axbarat xadimining öz bayrimigha qandaq qaraydighanliqi bilip béqish üchün xitay shinxu'a axbarat agéntliqigha téléfon urduq.

" Muxbirlar bayrimi" siz üchün qandaq ehmiyetke ige dep sorighan sultanimizgha jawab bérishni ret qilghan hökümet axbarat xadimi: "eng yaxshisi siz agéntliqimiz bügün élan qilghan maqalgha qarap béqing" dep jawab berdi.

- Bügün siler muxbirlar bayrimini tebriklidinglar. Bu bayram xitaydiki muxbirlar üchün qandaq ehmiyetke ige?

- Eng yaxshisi siz shinxu'a agéntliqi élan qilghan maqalgha qarang. Bügün köreleysizghu deymen.

- Siz bu bayramgha qandaq qaraysiz?

- Men buninggha bashqiche qarap ketmeymen.

- Bu esli silerning bayriminglar emesmidi?

-Shundaq.

- Sizde bu bayramgha nisbeten héchqandaq tonush we héchqandaq tesirat yoqmu?

- Héchqandaq tesirat yoq hazir bundaq bayramlar heqqide bizde héchqandaq tonush yoq.

Néme uchun dep sorighan so'alimizgha u yene u "héchnéme uchun. Chünki hazir xizmet aldirash. Yéngi yil we bashqa bayramlarghimu cholisi tegmigen yerde bundaq bayramlargha anche qilip ketmeymiz"dep jawab berdi we so'allirimizgha izchil jawab bérelmeydighanliqini bildürüp téléfonni qoyuwetti.

Hazir xitayda onlighan muxbir türmide yatmaqta

Wehalenki, yuqirida biz sözleshken hökümet muxbirigha nisbeten héchqandaq ehmiyetke ige bolmighan "muxbirlar bayrimi"öz kespi üchün türmide yétishqa mejbur bolghan nurghun yazghuchi we muxbirlarni öz ichige alghan qelemkeshler bu bayram bashqiche mezmun'gha ige bolup, epsuski ular öz bayrimi tebrikliniwatqan minutlarda xitay türmiside azab chekmekte.

Derweqe hazir xitayda onlighan muxbir türmide yétiwatqan bolup, bash shtabi parizhgha jaylashqan "chégrisiz muxbirlar teshkilatining" axbaratigha qarighanda hazir xitayda 33 neper muxbir türmide yétiwatqan bolup, bu yili yéngidin yene nurghun muxbirlar zorawanliqqa uchrighan wé bir muxbir hayatidin ayrilghan.

Kishilik hoquqni közitish teshkilati": xitay wediside turmidi"

Xelq'ara olimpik komitétining xitaygha 2008 - yilliq béyjing olimpikige sahibxana bolush hoquqini bérishidu, eyni waqitta xitay hökümiti xelq'ara jem'iyetke "axbaratqa qaritilghan cheklimini élip tashlash" heqqide bergen wedisi muhim salmaqni igiligen idi 2001 - yili, xitay olimpik sahibxanliqini talishi komitétining bash sékrétari wang wey, xelq'ara axbarat wasitilirining, 2008 - yili xitayda erkin axbarat élip baralaydighanliqi heqqe wede qilghan.

Shu munasiwet bilen, kishilik hoquqni közitish teshkilati bu yil awghustta bir doklat élan qilip, xitayning öz waqtida olimpik komitétigha bergen wediside turmighanliqini misallar bilen pash qilghan bolup, mezkur teshkilat yene 6 - noyabir xelq'araliq olimpik komitétidin xitayda yüz bériwatqan kishilik hoquq we axbarat erkinliki depsendichilikige inkas qayturushni telep qildi.

Sofiy richardson xanim: lyu jiyenchawning jawabi "heqiqeten kimlikingizni qistaydu"

Halbuki, 6 - noyabir xitay tashqi ishlar ministirliki élip barghan muxbirlarni kütüwélish yighinida xitay tashqi ishlar bayanatchisi lyu jiyenchaw, kishilik hoquq közitish teshkilatining mezkur doklatigha reddiye bérip: bundaq bahalarni bérish kishilik hoquqni közitish teshkilatigha oxshash teshkilatlar öz aldigha élip baridighan ish emes" dédi.

Lyu jiyenchawning sözlirining külkilik ikenlikini bildürgen, kishilik hoquq közitish teshkilati asiya bölümining mu'awin diréktori sofiy richardson xanim, hökümetning shundaq eyibleshlerge bergen jawabi "heqiqeten kimlikingizni qistaydu" dep jawab berdi.

U yene mundaq dédi: "u muxbirlarning özi xalighan témida xewer bérishigha tosqunluq qilidighan, hetta yene, özi maqullighan belgilimilerge özi ri'aye qilmaydighan bir hökümetning wekili bolup, uning xitaydiki axbarat erkinlikini eyiblep élan qilin'ghan doklatqa nisbeten bu yerde chet'el axbarat hoquqi orginining birnerse deydighan hoquq yoq déyishi bir mughemberlik."

U bildürüshiche yene, xelq'ara ara olimpik komitétining axbarat erkinliki jehette xitaygha yéterlik bésim ishletmigenlikini, shunga kishilik hoquqni közitish teshkilatning xitayda yüz bériwatqan metbu'at erkinliki mesilige köngül boluwatqanliqini bildürüsh uchun shu xildiki doklatni élan qilghanliqni bildürdi. (Jüme)