Xitaydiki chet'ellik muxbirlar kulubi: chet'ellik muxbirlar dawamliq awarigerchilikke uchrimaqta
2007.12.31
Xitay xelq'ara teshkilatlarning béyjing olimpik musabiqisi jeryanida axbarat erkinlikige hörmet qilish toghrisidiki künséri éghirlishiwatqan bésimigha duch kelmekte. Merkizi béyjingdiki chet'ellik muxbirlar kulubi düshenbe küni élan qilghan bir doklatida , gerche xitay bu yilning bashliri yolgha qoyghan yéngi axbarat belgilimiside chet'ellik muxbirlarning xitaydiki axbarat pa'aliyitini erkin qoyuwétilidighanliqini wede qilghan bolsimu, lékin xitayda xizmet qilidighan chet'ellik muxbirlarning dawamliq awarigerchilikke uchrawatqanliqini ilgiri sürdi.
Chet'ellik muxbirlargha awarigerchilik tughduridighan weqeler 180 qétim yüz bergen
Xitay dölet kabintining axbarat ishxanisi bu yilning bashliri yolgha qoyghan yéngi axbarat belgilimiside xitaydiki chet'ellik muxbirlarning axbarat toplash pa'aliyitige qaritilghan cheklime boshashturulup, chet'ellik muxbirlar xitaydiki xalighan jayni ziyaret qilsa we xalighan kishiler bilen söhbet ötküzse ruxset almisimu bolidighanliqini belgiligen shundaqla bu özgirish xitayning 2008 - yili olimpik yighini ötküzüsh hoquqi bérilse axbarat erkinlikini qoyuwétimiz, dégen wedisining bir qisimi , dep qaralmaqta idi.
Lékin xitaydiki chet'ellik muxbirlar kulubi élan qilghan doklatta, xitay da'irilirini chet'ellik muxbirlarning axbarat toplash pa'aliyitige arilishish, muxbirlargha awarigerchilik tughdurush, tibet we Uyghur élide muxbirlargha tosalghu peyda qilish bilen eyiblidi. Doklatta eskertishiche, 2007 - yili da'iriler chet'ellik muxbirlarning xizmitige awarigerchilik tughduridighan weqeler 180 qétim yüz bergen bolup, béyjing we xubéygha oxshash bezi jaylarda lükchekler muxbirlarni uridighan, tehdit salidighan weqeler sadir bolghan.
" Tibet bilen shinjang hazirgha qeder chet'ellik muxbirlargha échiwétilmidi"
Doklatta, Uyghur ili we tibetke oxshash sezgür jaylar muxbirlar üchün xizmet qilish tes rayonlar bolup qéliwatqanliqini, chünki bu jaylarda yerlik da'iriler chet'ellik muxbirlargha tosalghu we awarigerchilik tughduruwatqanliqini eskertip, muxbirlarning " tibet bilen shinjang hazirgha qeder chet'ellik muxbirlargha échiwétilmidi shundaqla bu jaylarda ziyaret qilin'ghuchilarning bixeterlik mesilisi mewjüt. Bu ehwalda wang wéy ependi öz wedisini bija keltürdüm, diyelemdu ? " dégen pikirini alahide tekitligen. Wang wéy béyjing olimpik komitétining mu'awin re'isi bolup, xitay 2001- yili olimpik musabiqisini talashqanda u, olimpik ötküzüsh hoquqi bérilse, olimpik jeryanida "axbarat erkinliki pütünley qoyuwétilidighanliqini" bildürgen idi.
Doklatta eskertishiche, mezkur kulubning ray sinash pa'aliyitige qatnashqan chet'ellik muxbirlarning %68 i xitay hökümiti wang wéyning 2001 - yili bergen wedisige wapa qilmidi, dep qarighan. Muxbirlarning %24 i bolsa bu mesilidiki köz qarishini éniqsiz, dep jawab bergen bolup, xitay da'irilirini öz wediside turdi, dégüchiler ray sinash pa'aliyitige qatnashquchilarning aran 6.8 Pirsentni igiligen. Xitaydiki chet'ellik muxbirlar kulubining re'isi malinda lyu, "mushu bir yil mabeynide yolgha qoyuluwatqan yéngi belgilime chet'ellik muxbirlarning xewer toplash shara'itini yaxshilighan bolsimu, lékin biz bezi jehetlerde yenila bu belgilimige xilap heriketlerge duchar boluwatimiz " deydu.
Doklatta, Uyghur ili bilen tibetke ziyaretke barghan chet'ellik muxbirlarning keynige adem qoyulghanliqini, tutqun qilin'ghanliqini yaki ziyaret qilin'ghuchilarning tehditke uchrighanliqini eskertip,xitay da'irilirining sezgür mesililerde xewer yazghan chet'ellik muxbirlargha tehdit salghanliqini yaki agahlandurghanliqini eyibligen.
Doklatta eskertishiche, xitay tashqiy ishlar ministirliqi 2007 - yili 30 - aprilda kanada Globe and Mail géziti muxbiri jéfriy yorkni tashqiy ishlar ministirliqigha chaqirtip, uning Uyghur kanada puqrasi hüseyin jélil toghrisidiki xewiride hüseyin jélilning délosigha gumani qarashlarda bolghanliqini we xitay edliye séstimisining adalitige guman bilen qarighanliqidin memnun bolmighanliqini uqturghan. Xitay da'irilirining eskertishiche, yéngi belgilime olimpik yighini kéler yili awghust éyida axirlashqandin kéyin, eger bu belgilimining xitaygha ziyini tegmeydighanliqi körülse yene üzlüksiz yolgha qoyulushi mumkin.
" Biz yenila xitay da'irilirining chet'ellik muxbirlargha bérilgen axbarat erkinlikige hörmet qilishini saqlawatimiz "
Yéqinda xitay dölet kabinti uchur ishxanisining sey pemililik mes'uli " yéngi belgilime 2008 - yili 18 - öktebirge qeder yolgha qoyulidu, deydighan bir belgilime yoq " dégen idi. Merkizi parizhdiki chégrisiz muxbirlar teshkilati axbarat erkinliki we muxbirlar hoquqini qoghdighuchi teshkilatlarning biri bolup, seyning sözige guman bilen qaraydighanliqini bildürgen mezkur organ , bu xitay hökümiti "hazirgha qeder bergen nurghun wedilerning ichidiki birila xalas " dep inkas bildürgen hemde "da'iriler ishni aldi bilen yéngi belgilimige hörmet qilish bilen bashlash kérek " dep tekitligen.
Xitaydiki chet'ellik muxbirlar kulubi axbarat erkinliki komitétining mes'uli joséylin ford, xitay yéngi axbarat belgilimisining da'imiylashturulushini telep qildi. U, chégrisiz muxbirlar teshkilatigha bergen bayanatida "seyning bayanati teqdirleshke erziydu. Eger xitay yéngi belgilimini peqet melum mezgillik üchün ijra qilsa, bu méni heyran qaldurushi mumkin. Lékin biz yenila xitay da'irilirining yéngi belgilimidiki chet'ellik muxbirlargha bérilgen axbarat erkinlikige hörmet qilishini saqlawatimiz " deydu. (Erkin)
Munasiwetlik maqalilar
- Uyghurlarning metbu'at we ijadiyet erkinlikining boghulushi (2)
- Xitay hökümiti chet'ellik muxbirlargha qaratqan tekshürüshini kücheytmekte
- Uyghurlarning metbu'at we ijadiyet erkinlikining boghulushi (1)
- Zoriyiwatqan xitay axbarati we siqip chiqiriliwatqan chet el xewerliri
- 16 - Qétimliq chégrisiz muxbirlar mukapati parizhda tarqitildi
- Xitayning xelq'ara axbarat sahesige tutqan mu'amilisi dunya jama'itini epsuslandurmaqta
- Gollandiye döletlik radi'osi muxbirining Uyghur élidiki xeterlik sepiri
- Xitay muxbirlarning arqa körünüshini tekshürüsh xizmiti élip baridiken
- Sarkoziy kishilik hoquqi we xelq puli mesiliside xu jintawgha nesihet berdi
- Enwerjan muhemmed xujintawni qarshi alghili chiqqanliqini inkar qildi
- Xitayda axbarat erkinliki taza boghuluwatqan minutlarda " muxbirlar bayrimi" tebriklendi
- Zamanimizda xelqning uchur erkinlikini cheklesh bir tetür éqim
- Qarshi élishqa érishiwatqan Uyghur téléwiziyisi
- Chégrisiz muxbirlar teshkilati intérnét mesilisi heqqide xitayni yene bir qétim qattiq eyiblidi
- 3 - May dunya uchur erkinliki küni munasiwiti bilen ...