Хитайдики қанун - түзүмниң йетәрсизлики деһқанларниң наразилиқини күчәйтип муқимсизлиқни пәйда қилмақта
2006.05.10
Хитай һөкүмити һазир деһқанларниң күнсери күчийиватқан наразилиқидин қаттиқ әндишә қилмақта. Болупму йеқинқи бир нәччә йилдин буян, йәр вә тупрақ мәсилиси һәққидә деһқанларниң юқирилап әрз сүнуп наразилиқ билдүрүватқанлиқи коммунист хитай һөкүмитини өз һоқоқидин айрилип қелишидин әнсирәтмәктә. Көплигән мутәхәссисләрниң билдүрүшичә, бу хил муқимсизлиқ хитайдики хәлқниң һөкүмәткә болған ишәнчисиниң күнсери йоқап кетиватқанлиқидин йәни мәзкүр дөләтниң қанун - түзүмлиридин пүтүнләй үмидсизләнгәнликидин келип чиққан икән.
Деһқанларниң наразилиқи барғансери күчәймәктә
Йеқинда хитай вә америкиниң бирликтә елип барған тәкшүрүшидин мәлум болушичә, өткән бир нәччә йилдин буян, деһқанларниң йерини мәҗбурий тартивалидиған һәмдә тартивелинған йәргә йетәрлик һәқ бәрмәйдиған әһвал барғансери еғирлашқан. Шуниң билән йүз бәргән дилолар һәққидә юқирилап әрз қилип қаршилиқ билдүридиған деһқанлар саниму барғансери көпәйгән. Бу хил әһвални көргән хитай һөкүмити деһқанлар дуч келиватқан мәсилиләрни бир тәрәп қилишта вәдә беришкә мәҗбур болған. Бу һәқтә йеқинда хитай дөләт зоңлиси вен җябав мәмликәтлик хәлқ қурултийиниң йепилиш мурасимисида мундақ деди:
"Биз хәлқниң қануний һоқуқи вә мәнпәәтини қанунға тайинип туруп қоғдишимиз керәк, биз йәнә кәң аммиға тәрбийә берип уларни тоғра йолға башлишимиз керәк, мушундақ қилғандила, хәлқ қануний йоллар арқилиқ өзлириниң һәқлиқ тәләплирини оттуриға қоялайду".
Анализчиларниң көрситишичә, гәрчә хитай әмәлдарлири юқириқидәк алий нишанларни оттуриға қойған болсиму, һөкүмәт һечқачан кишиләрниң қануний һоқоқиға һәқиқий көңүл бөлүп бақмиған. Һазир хитайниң һәммила өлкисидә дегидәк, йеза башлиқлириниң деһқанларниң йерини завут орунлириға сетип берип, деһқанларни йәрсиз қойидиған әһвал давамлиқ йүз бәрмәктә, көмүр канларниң бихәтәрлик тәдбирлири начар болғанлиқтин кан ишчилириниң өз һаятидин айрилип қелиш әһвалиму һәр күни дегидәк көрүлүп турмақта. Шундақтиму көмүр кан башлиқлири йәрлик һөкүмәт әмәлдарлири билән тил бириктүрүп, бихәтәрлик өлчимигә йәтмигән канларда ишчиларни ишләтмәктә. Хитай компартийиси болса иқтисадниң тәрәққий қилишинила көздә тутуп, санаәт булғинишиниң кишиләр һаятиға елип келиватқан тәһдити билән кари болмиған.
Хәлқ хитайдики қанун - түзүмләрдин пүтүнләй үмидсизләнгән
Хитайдики қанун - түзүмләр һәққидә мәхсус тәтқиқат елип барған нюйорк университетиниң профессори, қануншунас җером кохен җәромә коһән әпәнди хитайдики муқимсизлиқниң мәзкур җайдики қанун - түзүмләрниң интайин йетәрсиз икәнликидин келип чиқиватқанлиқини тәкитләп, мундақ деди:
"Бәхтлик һаят адәмни һәқиқәтән җәлп қилиду. Лекин мәсилә қандақ қилғанда бу хил бәхтлик һаятқа еришиш мәсилисидур. Әгәр хитайдики хәлқ вен җябавниң дегинидәк мәзкур җайдики қанун арқилиқ өз мәсилилирини һәл қилалиған болса, улар һәргизму кочиға чиқип наразилиқ билдүрмигән болатти. Демәк хәлқ хитайдики қанун - түзүмләрдин пүтүнләй үмидсизләнгән, чүнки бу хил қанун - түзүмләр уларниң мәсилисини һәл қилип берәлмигән. Бу хил үмидсизлиниш миңлиған кишиләрниң кочиларға чиқип намайиш қилишини вә юқирилап әрз қилишини кәлтүрүп чиқарған ".
Қануншунас җером кохен җәромә коһән әпәнди "әгәр хитай һөкүмити бу хил муқимсизлиқниң алдини алимиз дәйдикән, алди билән әдилийә органлириға өз алдиға мустәқил иш беҗириш һоқоқи бериши керәк. Лекин, хитай һөкүмити бундақ қилишни халимайду. Чүнки улар бундақ қилса, өз һөкүмранлиқ һоқуқидин айрилип қелишидин қорқиду" дәп көрсәтти. (Меһрибан)
Мунасивәтлик мақалилар
- Ху җинтав келәр айдин башлап дәря вә көлләрдики суни деһқанларға сатмақчи
- "Сотсялистик йеңи йеза қуруш" дегән сиясәт уйғур юртлирида қандақ иҗра қилиниду? (3)
- "Сотсялистик йеңи йеза қуруш" дегән сиясәт уйғур юртлирида қандақ иҗра қилиниду? (2)
- "Сотсялистик йеңи йеза қуруш" дегән сиясәт уйғур юртлирида қандақ иҗра қилиниду? (1)
- Вен җябав 'йеңи йеза' ни нәдә қуриду?