Norwégiye metbu'atida: junggo hökümiti rabiye qadirning nobél tinchliq mukapatigha ériship qélishining aldini élish üchün uni qarilimaqta

• Ixtiyari muxbirimiz abdusemetning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Rabiye qadir xanim yoldishi sidiq haji rozi (sol) norwégiyilik terjiman tayir ependi (ottura) bilen ötken yilliq rafto mukapatini tarqitish murasimida. RFA/Abdusemet

Norwégiyidiki chong gézitlerdin biri bolghan "bérgin waqit" gézitining 12-yanwar sanida "qarilash herkiti" serlewhilik bir maqale élan qilindi. Maqalide xitay da'irlirining, pamir taghliq rayonida térrorchilarning meshiq bazisini bitchit qilghanlighi heqqidiki xewerliri hemde Uyghurlarning meniwi anisi, Uyghur milli herikitining rehbiri rabiye qadir xanim heqqide tarqatqan selbi uchurlirigha qarita özgiche pikir we mulahiziler otturigha qoyulghan.

Xitay hökümiti rabiye xanimning nobél mukapatigha érishishidin bek ensirigen

Maqale "junggo hökümiti rabiye qadirning nobél tinchliq mukapatigha ériship qélishining aldini élish üchün uni qarilimaqta" dégen kichik mawzu bilen bashlan'ghan bolup, maqale aptori aldi bilen xitay hökümitining rabiye qadir xanimni özliri üchün zor bir tehdit hésablaydighanlighini bildürüp munularni yazghan:

"Shek-shübhisizki, xeqlerning bolupmu amérikning küchlük diplomatik bésimi astida, démokratiye we kishlik hoquq küreshchisi, rafto kishlik hoquq mukapati sahibi bolghan rabiye qadir junggo türmisidin azat boldi. Rabiye qadir amérikigha kelgendin kéyin, amérika uninggha bixeter yashash muhiti hemde erkin siyasi pa'aliyet élip bérish imkaniyiti yaritip berdi. Lékin bu ehwal junggo hökümiti üchün éghir bash aghriqi élip keldi. "

Andin kéyin, maqalide xitay hökümitining aldinqi yili rabiye qadir xanimning nobél tinchliq mukapatigha ériship qélishining aldini élish üchün hetta xitaygha ziyaret üchün barghan norwégiye parlaménti wekiller ömikige bu heqte bésim we tehdit qilghanliqi tilgha élinip: "norwégiye parlaménti tashqi ishlar komitéti ötken yili küzde béyjingda ziyarette boluwatqanda junggo da'irliri bizning wekillirimizge qayta-qayta we éniq qilip rabiye qadirgha nobél tinchliq mukapatining bérilishini junggo hökümitining zadila xalimaydighanlighini, eger shundaq bolup qalsa ikki dölet munasiwti buzghunchiliqqa uchraydighanlighini éytip norwégiyini agahlandurghan idi. Esli u waqit nobél tinchliq mukapat sahibini élan qilishqa az qalghan bir peyt bolup, rabiye qadir bolsa axirqi eng küchlük namzatlarning biri idi. Junggo hökümitining shu chaghdiki bu herkiti ularning yüz bérish aldida turghan özige paydisiz ehwallargha qarita her zaman "hushyar" turidighanlighi hemde "aldin'ala tedbir körüsh" ke mahirliqini körsitip berdi. " Déyilgen.

Maqalide yene rabiye qadir xanimning 2008 –yilliq béyjing olimpik musabiqisini bayqut qilish heqqidiki teshebbusining xitaygha bolghan tesiri alahide tilgha élinip: "rabiye qadir ötken yili 11-ayda norwégiyige qilghan ziyariti dawamida 2008-yilliq béyjing olimpik musabiqisini bayqut qilish teshebbusini otturigha qoyghanda junggo hökümitining bu erkin pikirlik ayaldin qanchilik qorqidighanlighi yene bir qétim ashkara boldi", dep körsitilgen.

Xitay hökümitining oyuni

Maqalide pamir taghliridiki térrorchilarning meshiq bazisini bitchit qilish weqesi heqqidiki xitay da'irlirining ep bériwatqan teshwiqati we Uyghur milli herikitining rehbiri rabiye qadir xanim heqqidiki selbi teshwiqatlirining tup meqsiti heqqide aptor oz köz qarishini mundaq bayan qilghan: "bu yilliq nobél tinchliq mukapatigha namzat körsitish surugining toshishigha azla waqit qaldi, emdilikte bolsa junggo hökümiti ochuq-ashkare halda qolidin kelgen "barliq wastilerni" ishlitip rabiye qadirning bu yilliq nobél tinchliq mukapatigha yene namzat bolup qélishning aldini élish, hich bolmighanda amérika sayahetchiliri teripidin namzatliqqa körsitilishning aldini élishqa uruniwatidu.

Yéqinqi künlerdin buyan junggo da'irliri pamir taghlirida sherqiy turkistan térrorchilirining meshiq bazisigha hujum qilish weqesi toghrisidiki "xewerler" arqiliq térrorizm bilen hich alaqisi bolmighan, tinchliq bilen küresh élip bériwatqan rabiye qadirning namini wasitilik halda xelq'ara térrorizmgha we bölgünchilik heriketlirige baghlawatidu, hemde buni destek qilip turup rabiye qadir nobél tinchliq mukapatigha namzatliqqa layiq kishi emes dewatidu. Chünki rabiye qadir del eshu "xewer" de körsitilgen térrorchilarning meshiq bazisigha hujum qilish weqesi yüz bergen shinjang Uyghur aptonum rayonidin kélip chiqqan. Undin bashqa yene, shu yerdiki bir Uyghur mu'awin kommunist partiye bahsliqi "rabiye qadirni Uyghurlarning anisi – déyish xata, emiliyette u peqetla rayonimizning tinchliqi we muqumliqini buzushqa uruniwatidu" dégenlerni ilgiri sürdi.

Aptor maqalisining axirda öz pikrini mundaq xulasilighan: "qisqisi junggo hökümitining hazirqi eng zor ümidi, yéqinda yuz bergen pamirdiki térrorchilarning meshiq bazisini bitchit qilish weqesi we rabiye qadir heqqide tarqatqan uchurliri arqiliq, xelq'arada bolupmu amérikida rabiye qadirning obrazini xunükleshtürüsh we uning heqqide selbi tesir peyda qilish, bu arqiliq uning nobél tinchliq mukapatigha namzat bolup qilishining aldini élishtin ibaret". (Abdusemet)