Хитай һөкүмити бейҗиңда вәзийәтни техиму җиддийләштүрмәктә
2006.09.22
Йеқиндин буян йәни хитайниң өктәбир байрими йетип келиш алдида, хитай һөкүмити бейҗиңда вәзийәтни техиму җиддийләштүрмәктә. Мәсилән, яқа юртлардин кәлгәнләрни башқуруш һәққидә йеңи бәлгилимиләрни чиқирип, уларни өз юртиға қоғлашқа башлиған бу хил әһвал астида, бейҗиңға келип әрз сунғучиларниң күни техиму тәс болуп, чаршәнбә күниниң өзидила 300 гә йеқин адәм сақчилар тәрипидин қолға елинған. Буниңдин башқа йәнә хитайниң хейлуңҗяң өлкисидин бейҗиңға даваға кәлгән бир пуқра башқилар тәрипидин уруп өлтүрүлгәнликтин, 8 нәпәр дәвагәр бейҗиңда турушлуқ америка консулханисиниң алдиға келип намайиш қилған, лекин улар сақчилар тәрипидин елип кетилгән.
Нуқтилиқ җайларда сақчилар көп
Радиомизниң игилигән хәвиридин мәлум болушичә, бу йилқи 1 - өктәбир күниниң йетип келиши алдида, хитай һөкүмитиниң бейҗиң шәһиригә болған контроллуқи илгирики йилларға қариғанда техиму бәк күчәйгән. Бу һәқтә зияритимизни қобул қилған бейҗиңлиқ ни йүлән ханим мундақ деди:
"Бу йәрдә өктәбир өткәндин кейинла партийә вәкилләр йиғини ечилиду. Шуңа һазир бейҗиң шәһириниң түзүми наһайити чиңийип кәтти? вәзийәт интайин җиддий. Қәдәмдә бир дегидәк сақчи йолуқупла туриду. Болупму ваң фуҗин, җуңнәнхәй вә тйәнәнмин қатарлиқ җайларда, сақчилар техиму көп, чүнки сақчиларниң нәзиридә, бу җайлар нуқтилиқ қоғдаш орунлири болуп һесаблиниду".
яқа юртлуқлар 1 – өктәбирдин бурун юртиға қайтиши керәк
Бейҗиңда нәшр қилинидиған "йеңи бейҗиң гезити" қатарлиқ мәтбуатларда берилгән мәлуматта көрситилишичә, хитай һөкүмити 1 - өктәбир күниниң бихәтәр өтишигә капаләтлик қилиш үчүн, сәйшәнбә күнидин башлап тазилаш һәрикитини башлиған. Улар яққа юрттин кәлгәнләр һәққидә йеңи бәлгилимиләрни чиқирип, "бейҗиңда турушлуқ вақитлиқ кинишкиси" йоқларниң һәммисини өз юртиға қайтуруш керәкликини елан қилған.
Радиомизниң һәқсиз ленийисигә келиватқан телефонлардин мәлум болушичә, уйғур елидин бейҗиңға барған саяһәтчиләр аптоном райониниң бейҗиңдики иш беҗириш меһманханисидин башқа җайда йетишқа рухсәт қилинмайдикән һәмдә һәр йили өктәбир ейиниң йетип келиши билән, бейҗиңдики уйғурлар, мәйли улар содигәрләр болсун яки саяһәт қилғучилар болсун һәммиси дегидәк мәҗбурий уйғур елигә қайтуриветилидикән. Лекин бу йилқи өктәбир ейиниң йетип келиши алдида, биз уйғур аптоном райониниң бейҗиңда турушлуқ бу иш беҗириш меһманханисиға телефон қилип һазирқи вәзийәт һәққидә тохтилип "бейҗиңда вақитлиқ туруш кинишкиси йоқ уйғурларниму өз юртиға қайтуриватамду ?" дәп сориғинимизда, зияритимизни қобул қилған мәзкур меһманханида ишләйдиған бир хитай хизмәтчи "биз бу һәқтә техи һечқандақ уқтуруш тапшуривалмидуқ. Шуңа һазир ундақ қайтуруветиш әһвали йоқ. Һәммә иш нормал, наһайити нормал" дәп җаваб бәрди.
Әрздарларму қайтурулмақта
Лекин зияритимизни қобул қилған бейҗиңлиқ ни йүлән ханимниң мәлум қилишичә, һазир бейҗиңда, һәрқандақ йәрдин кәлгән саяһәтчиләр чоқум өктәбирниң биринчи күнидин бурун өз юртиға қайтип кетишкә мәҗбур болмақта. Болупму яққа юртлардин наһәқчилиқ һәққидә мәркизи һөкүмәткә әрз сунғили кәлгәнләр техиму бичарә һаләттә болуп, уларниң көп сандикиси сақчилар тәрипидин қолға елинип һәтта қамап қоюлған.
Ройтес агентлиқиниң бәргән хәвиридин мәлум болушичә, хейлуңҗяңдин бейҗиңға келип юқирилап әрз сунмақчи болған бир бовай дава қилип йүргән җәрянида, башқилар тәрипидин уруп өлтүрүлгән. Мәзкур вәқәниң йүз беришигә чидап туралмиған 8 нәпәр дәвагәр бейҗиңдики америка әлчиханисиниң алдиға берип, "биз инсан һоқуқиға моһтаҗ, яшаш һоқуқиға моһтаҗ!" дәп намайиш өткүзгән. Лекин җамаәт бихәтәрлик идарисидин мәхсус адәм келип, нәқ мәйдандики пүтүн җәрянни синалғуға еливалған, намайиш қилғучилар болса сақчи машинисида елип кетилгән, бейҗиң һөкүмити мәзкур шәһәрдики яққа юрттин кәлгән мусапирларни өз йеригә қоғлап, бейҗиңниң вәзийитини техиму җиддийләштуриватқанлиқи һәққидә аңлитиш бәрдуқ. (Меһрибан)
Мунасивәтлик мақалилар
- Тйәнәнмин мәйданида, әрз қилғучи өз қарнини йерип өлүвелишкә урунди
- Бейҗиңниң муавин шәһәр башлиқи лю җихуа вәзиписидин елип ташланди
- Хитайдики кишилик һоқуқ паалийәтчилириниң аилә тәвәлири кофи аннанға хәт язди
- Хитайдики қанун - түзүмниң йетәрсизлики деһқанларниң наразилиқини күчәйтип муқимсизлиқни пәйда қилмақта
- Сәндуң университетидин хәлқ вәкиллири түзүмини өзгәртиш һәққидә тәклип
- Икки чоң йиғинниң сиртида дөләт пуқралириниң һәрхил намайишлири давамлашмақта
- Икки чоң йиғиндики гүл-дәстиләр җәмийәттики вәйранлиқни япаламду?