Xitay, chet'el muxbirlirining 2008 ‏- yili ötküzidighan olimpik yighinigha qatnishish mesiliside inkas qayturdi

• Muxbirimiz méhribanning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Xitay tashqi ishlar ministirliqining élan qilishiche, yene ikki heptidin kéyin yeni 2007 ‏- yilidin bashlap, xitaydiki chet'el muxbirliri artuqche murekkep iltimas qilish resmiyetlirini ötimeyla , herqandaq jaygha bérip ziyaret qilalaydiken. Xitayda turushluq chet'el metbu'at orunliri xitay hökümitining muxbirlargha qolayliq yaritip bérishte, heqiqeten öz wediside turushini ümid qilmaqta.

Xitay tashqi ishlar ministirliqining yéqinda élan qilghan bayanatida éytilishiche, 2007 - yili 1 ‏- yanwardin bashlap, 2008 ‏- yili 17 ‏- öktebirge qeder, xitaydiki chet'el muxbirliri herqandaq bir jayni ziyaret qilishta, peqet ziyaret qilmaqchi bolghan orun yaki shexsining ruxsitini alsila bolidiken, ilgirikidek yerlik hökümet orunlirining ruxsitini élish yaki ziyaret qilmaqchi bolghan orundin mexsus adem chiqip kütiwélish dégendek murekkep resmiyetler kéreksiz iken.

Yéngi belgilimining ijra qilinishini yenila yéqindin közitish kérek

Béyjingda turushluq chet'el muxbirliri kulubi mes'uli lumyen ependi " xitay hökümiti eyni waqitta 2008 ‏- yilidiki xelq'ara olimpik tenterbiye yighini ötküzüsh hoquqini iltimas qilishtila , chet'el muxbirlirining ziyaret qilishigha qolayliq yaritip bérish heqqide nurghun wedilerni bergen idi. Lékin ötken ikki yildin buyan chet'el muxbirliri xitayda ziyaret qilish jeryanida, yerlik hökümet emeldarliri teripidin nurghun kashililargha uchrap, qamap qoyushqa oxshash délolar az dégende 80 qétimdin ashti" dep körsetti.

Lumyen ependi sözide yene "xitay hökümiti teripidin élan qilin'ghan bu qétimqi yéngi belgilimige yenila guman bilen qarash kérek. Chünki ular bundaq belgilimilerni herxil oxshimighan usullar bilen chüshendüreleydu. Ular chüshendürüshke kelgende bekmu mahir. Shunga biz 1 ‏- ayning 1 ‏- künidin bashlap ijra qilinidighan bu belgilimining zadi qandaq bolushini yéqindin közitishimiz kérek" dep bildürdi.

Jama'et xewpsizlik idarisi falun'gungchilarni ziyaret qilishqa yol qoymaydu

Shuning bilen bir waqitta, béyjing sheherlik jama'et xewpsizlik idarisi bilen xitay xelq uniwérsitéti birliship neshr qilghan in'gilizche "olimpik amanliqini qoghdash heqqide in'giliz til mulazimet dersliki" namliq kitabta, qandaq qilghanda in'giliz tilida chet'el metbu'atlirining falun'gungchilarni ziyaret qilishini tosqili bolidighanliqi éniq yézilghan. Mesilen, tenterbiye muxbirlirining falun'gung ishliri heqqide ziyaret qilishini qanun'gha xilapliq qilghanliq dep, ularni munasiwetlik jama'et bixeterlikini qoghdash orunlirigha élip bérip, ulargha chüshenche bérilidighanliqi körsitilgen.

Tashqi ishlar ministirliqi chet'el muxbirlirigha yol échip bérish heqqide wede qildi

Kishiler hazir 2008 ‏- yili échilidighan olimpik yighini jeryanida, chet'el muxbirlirining yenila jama'et xewpsizlik idarisi teripidin türlük kashila we cheklimilerge uchrap qélishidin endishe qilmaqta. Xitay tashqi ishlar ministirliqining bashliqi lyu jyenchaw ötken ayda ötküzülgen muxbirlarni kütüwélish yighinida, bu qétim tashqi ishlar ministirliqi teripidin élan qilin'ghan bu belgilimining choqum toluq ijra qilinidighanliqigha wede bérip, "chet'el muxbirlirining olimpik heqqide béridighan melumatliri peqet mezkur yighin bilenla cheklinip qalmaydu, ular mezkur döletning siyasiy, iqtisadiy , medeniyet , pen -téxnika we ma'arip sahesidimu ziyaret qilish hoquqigha ige" dep bildürdi.

Lékin uning tyen'enmin meydanini ziyaret qilish mesilisige kelgende, "eger ziyaret qilish jeryanda, tuyuqsiz weqeler yüz béridiken, undaqta, munasiwetlik orunlar choqum neq meydan'gha kélip, jiddiy chare -tedbirlerni qollinishi kérek. Bu bizning chet'el muxbirlirigha qarita qollan'ghan tedbirimiz emes, belki neq meydan amanliqini saqlash üchün qollanmisaq bolmaydighan charilerdur" dep körsetti. U yene "tyen'enmin meydanini bashqurushta alahide orunlashturushlar bar. Biz bu heqte munasiwetlik orunlar bilen alaqiliship, imkaniyet bar chet'el muxbirlirining ziyaritige qolayliq yaritip bérimiz" dep bildürdi.

Tyen'enmin meydani béyjingning merkizi ornigha jaylashqan bolghachqa ezeldin nahayiti sezgür siyasiy ehmiyetke ige . Bolupmu 1989 ‏- yilidiki oqughuchilar herikiti yüz bergendin kéyin, xitay hökümiti mezkur meydanning amanliqini qoghdash heqqide türlük siyasetlerni békitip, bolupmu chet'el muxbirlirining mezkur jay etrapida ziyaret qilishini qet'iy cheklep kelgen.

Xitayda turushluq bir sin'gaporluq muxbir "xitay hökümitining bu qétim chet'el muxbirlirini olimpik jeryanida erkin qoyup bérish heqqide chiqarghan bu belgilimisige guman bilen qarash kérek. Belkim ular chet'el muxbirlirini erkin qoyup bérish arqiliq, ularning zadi qandaq jaylargha bérip qandaq kishilerni ziyaret qilidighanliqini téximu éniq igilimekchi bolushi mumkin" dep bildürdi.(Méhriban)