Amérika dölet mejlis ezaliri béyjing olimpik musabiqisini bayqut qilish qanun layihisi sundi
2007.08.08

Béyjing olimpik musabiqisige az qalghan bir mezgilde xitay kishilik hoquqi xatirisi nachar bir döletning olimpik musabiqisi ötküzüsh salahiyitige ige - ige emeslik mesilisige duch keldi. Xitay hökümiti xelq'ara kishilik hoquqi teshkilatliriningla emes, amérika dölet mejlis ezalirining béyjing olimpik musabiqisini bayqut qilish heqqidiki bésimi we amérika prézidént saylimidiki démokrat namzatlarning tenqidige duch kelmekte. Amérika dölet mejlisining 8 neper awam palata ezasi, eger xitay hökümiti kishilik hoquqi xatirisini yaxshilimisa, bush hökümitini 2008 - yildiki olimpik musabiqisini bayqut qilishqa chaqiridighan bir qanun teklip layihisi hazirlidi.
Jumhuriyetchi partiye ezaliri bu layihini sundi
Kéler yili ötküzülidighan béyjing olimpik musabiqisini bayqut qilish heqqidiki qanun teklip layihisini amérika dölet mejlisining xitay kishilik hoquqi xatirisini tenqid qilip kéliwatqan jumhuriyetchi awam palata ezaliridin dana robakér ependi we il'é'ana. Ros létinant xanimlar otturigha qoyghan bolup, mezkur qanun teklip layihisi hazirghiche awam palatasidiki 6 neper ezaning qollishigha érishken. Qanun teklip layihiside xitay da'irilirini puqralargha pikir qilish, söz, diniy étiqad we yighilish erkinliki bérishni üzlüksiz ret qilmaqta, dep eyiblesh bilen birge, xitay hökümiti minglighan siyasiy mehbuslarni sot achmay, su'al- soraqsiz tutup turmaqta, dep tenqid qildi. Qanun teklip layihiside yene, béyjing olimpik musabiqisini 1936 - yili natséstlar gérmaniyiside ötküzülgen bérlin olimpik musabiqisi bilen sélishturup, olimpik musabiqisini ötküzidighan sahibxan döletning obrazi intayin muhim, chünki bu musabiqige qatnishidighan tenherketchilerning kishiliki we olimpik rohigha nuqsan yetküzmesliki kérek, dep körsitildi.
Nöwette amérika dölet mejlisi tetilde bolup, mezkur qanun teklip layihisi dölet mejlis ezaliri 9 - ayda xizmetke chüshkendin kéyin, awam palatasining tashqi munasiwetler komitétida muzakirige qoyulushi mumkin. Mezkur qanun teklip layihisi dölet mejlisining maqullishidin ötken teqdirdimu, lékin bu qanun bush hökümitini béyjing olimpik musabiqisini chekleshni oyliship körüshke ündeydighan tewisiye xaraktérlik qanun bolup, u bush hökümitini béyjing olimpik yighinini chekleshke buruydighan mejburlash xaraktérige ige emes.
Rabiye qadir xanim mezkur qanun teklip layihisini qollidi

Dunya Uyghur qurultiyi bu teshkilatning rehbiri rabiye qadir xanimning teshebbusi bilen her qaysi döletlerde béyjing olimpik musabiqisini bayqut qilish pa'aliyiti élip bériwatqan organlarning biri bolup, rabiye qadir xanim, amérika awam palatasining mezkur qanun teklip layihisini qollidi.
Rabiye qadir xanim sözide yene, Uyghur aptonom rayoni partkom sékritari wang léchü'enning seyshenbe küni aptonom rayonning idé'ologiye we siyasiy qanun sépidiki kadirlargha qilghan sözide "kishilik hoquqni, milliy we diniy mesililerni bahane qilip, mesile tughdurghuchilargha 'zerbe bérish we éghir bésim ishlitish weziyitini'saqlap qélish heqqidiki sözi xelq'ara jem'iyetke jeng élan qilghanliqtur " dep körsetti.
Awam palata ezasi dana robakér we iléna. Ros létinantlarning qanun teklip layihiside yene, xitay hökümitidin sudanning darfur rayonidiki érqiy qirghinchiliqta sudan'gha yan bésishni toxtitish, bérma we shimaliy koriye hökümetlirining kishilik hoquqi depsendichilikini qollashni toxtitishni telep qildi. Bush hökümiti béyjing olimpik yighini mesiliside amérika dölet mejlisiningla emes, xelq'ara kishilik hoquqi teshkilatlirining bésimigha uchrimaqta.
Xelq'ara kechürüm teshkilatining washin'gtondiki wekili t. Kumar xitayni tenqidlidi
Xelq'ara kechürüm teshkilatining washin'gtondiki wekili t. Kumar seyshenbe küni washin'gtondiki amérika milliy axbarat kulubida sözligen sözide, prézidént bush we amérika tashqi ishlar ministiri kandiliza rayisni xitayning olimpik musabiqisi béyjingda ötküzülse, kishilik hoquqni yaxshilaymiz, dégen wediside turushqa heydekchilik qilishni ötündi.
T. Kumar, " xitayning qiliqi nahayiti ghelite . Ular olimpik musabiqisi ötküzüsh hoquqini talashqanda bir qatar wedilerni bérip, eger ötküzüsh hoquqigha érishse, kishilik hoquqni yaxshilaydighanliqigha kapalet bergen. 3 Neper yuqiri derijilik emeldari qayta - qayta wede bérip, kishilik hoquqni yaxshilaymiz, dégen idi. Qisqisi xitay kishilik hoquqni olimpik yighinigha baghlighan " deydu. U yene, xelq'ara kechürüm teshkilati "qilghili bolidighan" bezi "ehmiyetlik" mesililerde xitayning özgirish yasishini telep qilidighanliqini eskertip, xitay hökümiti qilalaydighan bu ehmiyetlik mesililer ölüm jazasini azaytish, xitay yaki chet'ellik muxbirlarning söz erkinliki, türmidiki kishilik hoquqni qoghdighuchi zatlarni qoyuwétish, emgek bilen özgertish tüzümini bikar qilish qatarliqlar, dep körsetti.
Jyang shawyüy: "olimpik musabiqisini siyasiylashturushqa qarshi turimiz "
Amérika we yawropa sen'et sahesidiki zatlar we cholpanlar, eger xitay sudanning darfur rayonidiki qirghinchiliqni toxtitish toghrisida sudan'gha bésim ishletmise, béyjing olimpik musabiqisini bayqut qilishqa chaqirmaqta. Amérikidiki meshhur kino réjissori spélbérg, eger xitay hökümiti darfur mesiliside yene jim turuwalsa, béyjing olimpik musabiqisining sen'et meslihetchilik wezipisini tashlaydighanliqini élan qilghan. Amérikidiki xitay mulahizichi lyu shawjuy, olimpik munasiwiti bilen dunyaning diqqet neziri xitaygha buralghanliqini, lékin bu xitay rehberlirini bi'aram qiliwatqanliqini bildürdi. U," méning perizimche, olimpik yighini béyjingda ötküzülmise,xu jingtaw xursen bolushi mumkin. Chünki olimpik bir tereptin, junggoning xelq'ara ornini köterse, yene bir tereptin, junggoning nurghun setchilikliri pash bolidu. Kishilerni neziri béyjinggha merkezliship nurghun qarangghuluqlar otturigha chiqishi mumkin " dep körsetti.
Lékin xitayning olimpik yighinini teshkilligüchi emeldarlar xelq'ara jem'iyetning kishilik hoquqni yaxshilash teleplirini olimpikni siyasiylashturghanliqtur, dep eyiblep, béyjing olimpik musabiqisini chet'elliklerning siyasiy meqsidini ishqa ashurushtiki qorali qiliwilishqa ruxset qilmaydighanliqini agahlandurmaqta. Béyjing olimpik teshkili komitétining mu'awin re'isi jyang shawyüy aldinqi küni "olimpik musabiqisini siyasiylashturushqa qarshi turimiz " dep tekitligen.(Erkin)
Munasiwetlik maqalilar
- Chigrisiz muxbirlar : xitay axbarat erkinlikige kapaletlik qilish wedisini orundimidi
- " Olimpikke bir yil qalghan bolsimu, kishilik hoquq jehette qilche yaxshilinish bolmidi"
- D u q "2008 - yilliq béyjing olumpikige qarshi komitéti" ning pa'aliyetliri janlanmaqta
- Amérika dölet mejlisi xitayning axbarat kontroli siyasitini muzakire qildi
- Xelq'ara olimpik komitétining emeldari kishilik hoquq teshkilatlirining tenqidige uchridi
- Xitay, kishilik hoquq minaliri kömülgen jaydin marafonche yügürüp ötüwatidu
- Gérmaniye ammiwi axbarat wastilirida rabiye qadir xanim
- Chégrisiz muxbirlar teshkilati xitay olimpiktin burun qilishqa tégishlik 9 türlük ishni otturigha qoydi
- Amérika dölet mejlisi tunji qétim Uyghurlar toghrisida qarar layihisi qobul qildi
- Uyghurlar pasportidinmu ayrilghanda...
- Sowét ittipaqi dewridiki Uyghur tenherketchi armiye hoshuruf
- Amérikida kommunistik tuzum qurbanlirigha xatire abidisi tiklendi