Акиси хитай һакимийити тәрипидин өлүм җазасиға һөкүм қилинған бир яш билән сөһбәт


2007.12.21

hamut-dawut-150.jpg
2002 ‏- Йили 7 ‏- айниң 18 ‏- күни гума наһийилик оттура сот мәһкимиси һамут давутқа очуқ сот ечип, өлүмгә һөкүм қилған һәмдә шу күни қорал билән етип иҗра қилған. RFA Photo / Arslan

Дуняда көпинчә дөләтләрдә сиясий җинайәтчиләрни өлүм җазасиға һөкүм қилиш әмәлдин қалдурулған болсиму, бу мәсилә хитайда йәнила еғир дәриҗидә давам қилмақта. Хитай һакимийити уйғур сиясий паалийәтчиләрни бастуруш үчүн өлүм җазасини көпләп иҗра қилип кәлмәктә, уйғур районидики хитай коммунист диктатор түзүмидин қутулуш мәқситидә әркинлик үчүн һәрикәт қиливатқан уйғур сиясий паалийәтчилиригә һәр хил түрдики еғир җинайәтләрни артип, өлүм җазасиға һөкүм қилип, дуняниң көз алдида ашкара вә мәхпий һалда қорал билән етип иҗра қилмақта.

Мана шулардин бири һамут давут өлүм җазасиға һөкүм қилинип хитай сақчилири тәрипидин қорал билән етип иҗра қилинған яшларниң бири.

Һамут давут 1960 ‏- йили хотән вилайитиниң гума наһийисидә тиҗарәтчи аилидә дуняға кәлгән. 1982 ‏- Йилдин башлап хитайниң өлкилиридә тиҗарәт кәспи билән шуғулланған. Хитай зулумидин қечип хитай өлкилиригә кәлгән уйғур яшлирини һимайә астиға елип панаһлиқ бәргән, маддий вә мәнивий җәһәттин яр ‏- йөләктә болған.

Һамут давут 2000 ‏- йили 11 ‏- айниң 16 ‏- күни ләнҗу шәһиридә хитай сақчилири тәрипидин қолға елинған. 2002 ‏- Йили 7 ‏- айниң 18 ‏- күни гума наһийилик оттура сот мәһкимиси һамут давутқа очуқ сот ечип, "милли бөлгүнчилик һәрикити билән шуғулланған", "вәтәнни парчилашқа урунған", "яшларни ғазат һәрикити елип беришқа йетәклигән", "тутуш буйруқи чиқирилған җинайәтчиләрни һимайә қилип, йошуруп қойған" дегәндәк җинайәтләрни артип, өлүмгә һөкүм қилған һәмдә шу күни қорал билән етип иҗра қилған.

Һамут давутниң җәсидини аилисигә бәрмигән, аилиси җәсәтни қайтуруп беришни тәләп қилғанда, җиназа намизиға сирттин адәм қатнаштурмаслиқ, җиназа намизини пәқәт уруқ ‏- туғқанлирила оқуш шәрти билән җәсәтни бәргән һәмдә хитай сақчилири назарәт қилип, сирттин җиназа намизиға кәлгәнләрни тосуп қатнаштурмиған. Мәрһум һамут давутниң җәсити дәпнә қилинғандин кейин хитай сақчилири қәбрә бешида 3 ай назарәтчилик қилип зиярәткә кәлгәнләрни йеқин йолатмиған. Игилинишичә, һамут давутниң адвокат тутуп өзини ақлишиға хитай сотчилири пурсәт бәрмигән.

Биз бу һәқтә толуқ мәлумат елиш үчүн һамут давутниң чәтәлдә яшаватқан иниси һүсәйинҗан давүтни зиярәт қилдуқ. (Арслан)

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.