Үрүмчидә йүз бәргән от апитидә 3 от өчүргүчи өлди


2008.01.03

Fire-150-1.jpg
Хитайдики от кәткән бир завуттиниң көрүнүши. AFP Photo

Уйғур аптоном райониниң мәркизи үрүмчидики чаршәнбә күни от апити йүз бәргән сода сарийи - дехуй хәлқара сода сарийи болуп, үрүмчи җәнобий пойиз истансисиниң қаршисидики 12 қәвәтлик мәзкур сарай үрүмчидики венҗулуқларниң милич маллар, кийим - кечәк, гирим буюмлирини топ тарқитиш базири иди.

Бәзи хәвәрләрдә икки пуқраниң чиқим болғанлиқи илгири сүрүлмәктә

От апитидә сода сарийи пүтүнләй вәйран болған болуп, от сода сарийи билән бир бинадики дехуй меһманханиси вә сода сарайниң йенидики үрүмчи меһманханисиға туташқан. Биз әһвални игиләш мәқситидә дехуй меһманханисиға телефон қилған болсақму, лекин меһманханиниң баш аппаратида телефонимизни алидиған адәм чиқмиди. Хәвәрләрдә меһманханидики хизмәтчи хадимлар вә йолучиларниң саламәт тарқақлаштурулғанлиқи билдүрүлмәктә.

Йәрлик мәтбуатларниң әскәртишичә, от апити чаршәнбә күни кәч саәт 8:00 ләрдә туташқан болуп, от өчүргүчиләр 20 саәтлик җиддий қутқузуш нәтиҗисидә отни әтиси саәт 4:00 ләрдә аран тизгинлигән. Лекин бу җәрянда 3 нәпәр өт өчүргүчи хадим өлгән.

Йәнә бәзи хәвәрләрдә икки пуқраниң чиқим болғанлиқи илгири сүрүлмәктә. Биз илгирилигән һалда әһвални игиләш үчүн сайбағ районидики от өчүрүш понкитиға телефон қилған болсақму, лекин телефонимизни алған от өчүрүш понкитидики хадим вәқәниң тәпсилий әһвали тоғрисида мәлумат беришни рәт қилди. У бу һәқтики суалимизға "вәқә тоғрисида мәхсус мәлумат бериш йиғини ачимиз, һазирчә бу мәсилини тилға елишқа болмайду. От кетишниң сәвәби тәкшүрүлүватиду. Һазирчә пуқраларниң өлгәнлики тоғрисида конкрет мәлумат кәлмиди. Бу ишларни соримаң. Тәпсилий әһваллар мәлумат бериш йиғинида елан қилиниду " дәп җаваб бәрди.

Ваң лечүән вә нур бәкри нәқ мәйданда йитәкчилик қилди

Шинхуа ахбарат агентлиқи пәйшәнбә күни бәргән бир хәвиридә от туташқан йәрниң ениқланғанлиқини, от бинаниң йәр асти 1 - қәвитидә башланғанлиқини илгири сүргән болсиму, лекин от кетиш сәвәби тоғрисида йәнила бир немә демигән. Дехуй хәлқара сода сарийи бир венҗулуқниң игидарчилиқидики бина болуп, у 380 милйон йүән мәбләғ селип қурған омуми көлими 100 миң квадрат метир чоңлуқтики бу бина 2003 - йили тиҗарәт башлиған.

Хәвәрләргә қариғанда, уйғур аптоном районида топ тарқитилидиған балилар кийим ‏- кечәклириниң %95 ни, балилар аяғ кийими вә балилар оюнчуқлириниң % 50 ни дехуй сода сарийи тарқитатти. Хәвәрләргә қариғанда, даириләр дехуй хәлқара сода сарийидики отни өчүрүшкә 63 от өчүрүш машиниси, 236 от өчүргүчи, 539 нәпәр сақчи, 420 жандармини сәпәрвәр қилипла қалмай, йәнә уйғур аптоном райони парткоминиң секритари ваң лечүән вә уйғур аптоном райониниң йеңи мувәққәт рәиси нур бәкриләр от өчүрүшкә нәқ мәйданда йитәкчилик қилди.

Хәвәрләргә қариғанда, вәқәдә өлгән 3 нәпәр от өчүргүчи, от өчүрүш әтритидә практика қиливатқан әскәрләр болуп, йәнә бәзи хәвәрләрдә һазирға қәдәр 2 пуқраниң өлгәнлики билдүрүлмәктә. Дехуй сода сарийиниң йенидики шяңю меһманханисиниң бир хадими мухбиримизниң суаллириға җаваб бәрди. У, " от апити бизниң тиҗаритимизгә бир аз тәсир қилғандәк қилиду. Пуқралардин қанчилик адәм өлгәнликини билмәймән. Һазир әң үстидики 2 қәвәттә йәнә бир аз от көйүватиду. Лекин көп әмәс. От асасән өчүрүвелинди. Мән 2 от өчүргүчиниң өлгәнликини аңлидим, лекин пуқралардин өлгән - өлмигәнликини билмәймән. Вәқәни телевизорларда бериватиду. Әмма от кетиш сәвәби һәққидә бир немә демиди. Шуңа биз от кетиш сәвәбини билмәймиз " дәп көрсәтти.

" Үрүмчидә сәндуңлуқлар билән венҗулуқларниң базар талишиш күриши өткүр"

Венҗулуқларниң уйғур илидики сода тарихини яхши билидиған үрүмчидики бир содигәрниң әскәртишичә, венҗулуқларниң уйғур илиға келип сода қилиш тарихий 1880- йилларға қәдәр йәни мәнчиң ишғалийәтчи әмәлдари зу зуңтаңниң қәшқәрийә дөлитигә таҗавуз қилиш дәвригә қәдәр созулидикән. Хитайниң 1980 - йиллардики ислаһат дәвридә қәд көтәргән венҗулуқлар наһайити тезла уйғур елиниң сода базирини игилигән болуп, 1990 - йилларға кәлгәндә ваң лечүән һимайисидики сәндуңлуқларниң венҗулуқлар билән базар талишиш күриши өткүрләшкән. Үрүмчидики бу содигәр зат, "дехуй сода сарийидики от апити венҗулуқларға еғир зәрбә болди" дәйду.

Күзәткүчиләрниң әскәртишичә, мәзкур от апити уйғур аптоном райони билән мунасивәтлик йәккә тиҗарәтчиләр базириниң 2 - қетим зор көләмлик иқтисади талапәткә учраш вәқәсидур. 2002 - Йили қирғизистанниң бешкәк шәһиридики тор база сода мәркизидә йүз бәргән сәвәби һазирға қәдәр намәлум бир от апитидә уйғур содигәрләрниң пүтүн мели көйүп түгигән болуп, уларниң зийиниға әйни чағда һечким игә болмиди. Көзәткүчиләр, бу қетимқи от апитидә венҗулуқларниң зийинини кимниң төләйдиғанлиқи вә һөкүмәтниң бу мәсилидики сияситигә диққәт қилмақта. (Әркин)

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.