От ялқуни көтүрүп чиққан мәсилиләр

• Мухбиримиз шөһрәт һошурниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

Хитайдики от кәткән бир завуттиниң көрүнүши. AFP Photo

Үрүмчи шәһиридики дихуй хәлқара сода мәркизигә от кәткәндин кейин, хитай мәтбуатлирида, бу апәтниң мәсулийити тоғрилиқ түрлүк инкаслар оттуриға чиқмақта. Буларниң ичидә диққәтни тартидиғини, өзини үрүмчи шәһәрлик һөкүмәтниң кадири дәп тонуштурған бир намсиз апторниң язғанлиридур. Аптор хетидә, бу қетимқи от апити, хиянәтчи әмәлдар билән мәккар содигәрниң шерикчилики кәлтүрүп чиқарған паҗиәдур дәп паш қилған.

Дихуйниң директори ваңлечуәнниң қудиси

Мәзкур хәттә паш қилинишичә, дихуй ширкитиниң директориниң қизи ваң лечүәнниң келини. Дихуй гуруһиниң қәд көтүрүш сәвәби қуда-баҗилиқ мунасивәткә тайинип туруп дөләтниң мүлкини чаңгилиға еливелиш билән башланған. Бу гуруһ,дөләт игиликидики шинҗаң түрлүк маллар ширкитини мәҗбурий сетивалған, мәзкур ширкәтниң ишчи- хизмәтчилири тегишлик қутқузуш хираҗәтлиригә техичә еришәлмигән.

Дихуй гуруһи саһибиниң ваң лечуән билән қуда-баҗилиқ мунасивити сәвәбидин, от кәткән сода мәркизиниң, от мудапиәлиниш аҗизлиқиға көз юмулған. Оттин мудапиәлинишни назарәт қилиш тармақлири, мәзкур сода мәркизидә асан от алидиған материялларниң көплүкини һәм амбарлаштурулушиниң өлчәмгә уйғун әмәсликини көрүп туруп, лаяқәтлик қилип бекиткән.

Көз бояшқа пул бар, әмәлий ишқа пул йоқ

От апитини өзиниң нәқ мәйданда көргәнликини тилған алған аптор, от өчүрүш әтритиниң, су пүркүш турубисиниң, 12 қәвәтлик бинаниң 6 ‏- қәвитигә аран йәткәнликини, от өчүрүш апаратлиридики қалақлиқ вә аҗизлиқ сәвәбидин от апитиниң 33 саәт давам қилғанлиқини оттуриға қойған вә мундақ дегән: " мән өзүм мушу һөкүмәтниң хизмәтчиси, биз көп қетим, шәһәрлик һөкүмәткә, үрүмчидә йүксәк биналарниң көпийип кетиватқанлиқини, йүксәк биналарда от өчүрүш үскүнилирини сетивелишни доклат қилған, доклатимиз тәстиқланмиди."

Аптор, һөкүмәт әмәлдарлириниң дөләт малийисини җайида ишләтмәйватқанлиқини паш қилип мундақ дегән: "оттин мудапиәлиниш әсваблирини сетивелишқа пул йоқ дегән шәһәрлик партком секритари ли, 60 милйон йүән хираҗәт аҗритип, шәһәрниң көврүк вә йоллирини ақартип ‏- сирлап чиқти; 300 милйон йүән хираҗәт қилип, коча ришаткилирини йеңилиди. Мәқсити хәлққә пайдилиқ иш қилиш әмәс, өзини көрситиш вә һоқуқта йәнә бир балдақ өсүш."

Аптор инкасини мундақ ахирлаштуриду: "немә үчүн шинҗаң хәлқи намратлиқтин қутулалмайду? немә үчүн шинҗаңниң биринчи қол рәһбири 10 йилдин бери алмашмайду? шунчә көп дөләт мүлкини ютувалғанлар номус һес қилмайду?"

1200 Дукини бар базарда, 5 дукан уйғурниң

Бу қетимқи, от апитиниң зийиниға уйғурлар асасән учримиған. Буниң сәвәби 1200 дин артуқ тиҗарәтчиси болған бу базарда, пәқәт 5 дукан уйғурға тәвә. Бу әһвални дихуй сода мәркизиниң ишлириға алақидар бир уйғур бизгә әһвалларни сөзләп бәрди.

Бу инкастин мәлум болған уйғурларниң мәзкур от апитидә асасән зиянға учримиғанлиқи бир яхши хәвәр болсиму, әмма бу хәвәрниң арқсидики әҗәблинәрлик вәзийәт көзәткүчиләрниң диққитини тартиду. У болсиму, уйғур елидики бир чоң сода базирида, нопусниң йеримини тәшкил қилидиған уйғурларниң %1 нисбәттиму орун игилийәлмигәнликидур. (Шөһрәт һошур)