Ottura asiyaning kelgüsi zor

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Shangxey hemkarliq teshkilatigha eza döletlerning rehberliri 5- iyul küni qazaqistanning paytexti astanada. Shangxey hemkarliq teshkilati yighinidin kéyin, eza döletler amérikining ottura asiyadiki qoshunlirini élip chiqip kétishini telep qilghan idi. AFP Chongaytip korung

Yéqinqi yillardin buyan ottura asiya dunya jama'etchilikige tonulushqa bashlidi. Bolupmu, 11-séntebir weqesidin kéyin, amérikining bu rayon'gha kirishi, jümlidin qirghizistan we özbékistanlarda herbiy baza qurushi bilen xitay rusiye qatarliq memliketlermu özlirining mezkur rayondiki tesirini ashurushqa tirishti. Amérika mutexessisliridin kalman mijey bilen yoxanis lin ottura asiyaning kelgüside dunyaning iqtisadiy we siyasiy hayatida muhim rol oynaydighan nuqtigha aylinidighanliqini otturigha qoydi.

Ottura asiya kündin kün'ge dunyagha bilinishke bashlidi

Ottura asiyaning kelgüsidiki dunyawi siyaset we iqtisadiy istratégiye mesililiride oynaydighan roli heqqide izden'gen amérika mutexessisliridin kalman mijey bilen yoxanis lin yéqinda amérikidiki gézitlar birliki hésablinidighan "metbu'atlar agéntliqliri layihisi " de maqale élan qilip, ottura asiyaning kelgüsi heqqide öz köz qarashlirini otturigha qoydi. Ularning qarishiche, hazir ottura asiyada boluwatqan ishlar da'im dunyawi metbu'atlarda körülüshke, netijide bu rayonni téximu köp ademler kündin-kün'ge bilishke bashlighan. Ottura asiyaning déngizdin yiraq bolushi shuningdek sowét ittipaqi dewride uzun mezgil iqtisadiy, bayliq we bashqa jehetlerdin qamal qilinishi tüpeylidin, dunya bu rayonni untup qalghan idi. Ottura asiya rayoni özining yipek yoli dewridiki körünerlik medeniyet we iqtisad netijilirini yaratqan tarixi bilen meshhur bolupla qalmastin belki, bügünki künde qaytidin eshu soghuq munasiwetler urush mezgilini eslitidighan dunyawi riqabetler nuqtisi süpitide körülüshke bashlidi. Emma, hazirqi mesile , ottura asiyadin ibaret bu zor yawro-asiya quruqluqining merkizi nuqtisi özining bügünki künde iqtisadiy jehettin téz tereqqi qiliwatqan xitay, rusiye we hindistan qatarliq döletler teripidin qorshilip turishidek alahidiliki bilen qaytidin yawro- asiyada achquchluq rol oyniyalamdu? dégendin ibaret.

Ottura asiyaning istiqbali zordur

Bu amérika mutexessislirining közitishiche, ottura asiyaning bir kemchilliki shuki, jughrapiye we tarix ottura asiya memliketlirini déngizgha chiqidighan portlardin yiraqlashturiwétish bilen bu döletlerge jughrapiyilik, iqtisadi we ijtima'iy jehetlerdin tosalghuluqlarni hemde bularning bazar igilikining téz ösüshige nisbeten qiyinchiliqlarni peyda qildi."Emma, ottura asiyaning kélechiki zordur" deydu kalman mijey bilen yoxanis lin. Chünki, b d t ning tereqqiyati programmisigha munasiwetlik ottura asiyani tereqqi qildurush doklatida éniq körsitilishiche, qazaqistan, qirghizistan, özbékistan, türkmenistan we tajikistan qatarliq ottura asiya döletlirining istiqbali zor, ottura asiya özining heyran qalarliq mol tebi'iy bayliqliri shuningdek jughrapiyilik orni bilen yawro-asiya qit'esi ning tereqqiyatida hemde muqim, özara zich qoshnidarchiliq munasiwetliri ornitishta muhim ehmiyetke ige.

. Ottura asiya némilerni qilishi kérek?

Amérika mutexessisliri öz maqaliside ottura asiyaning özining bu zor istiqbalini qandaq qilip emeliyleshtüreleydighanliqi heqqide toxtilip, teshebbus tüsidiki tekliplirini otturigha qoyidu. Ularning qarishiche, buning üchün ottura asiya özini dunyagha échish kérek, öz qoshniliri arisidiki özara hemkarliqni bashlishi shuningdek özining konirap ketken siyasiy sistémisini qet'iy islah qilishi lazim.

Rayon xaraktérliq hemkarliqlar sodidin bashlap, transport, transit (ötkel) yoli, su menbeliridin paydilinish, énérgétika, we zeherlik chékimlikke bolghan kontrolluq hem bashqilarghiche bolushi kérek, eger ene shundaq hemkarliqlargha kapaletlik qilinsa, yene 10 yillardin kéyin ottura asiya özining iqtisadiy kirimini hessilep köpeyteleydu, öz iqtisadini zamaniwilashturup, dunyaning bashqa jayliri bilenmu munasiwetler ornatsa, öz puqralirining turmushini zor derijide yaxshiliyalaydu.

Ottura asiya duch kéliwatqan qiyinchiliqlar

Elwette, ottura asiya bügünki künde oxshashla zor qiyinchiliqlargha duch kelmekte. Bu qiyinchiliqlarni hés qilghan amérika mutexessislirining közitishiche, hazir bu rayon qatnash we transit yollirining cheklimilirige uchrimaqta. Bu rayondiki mal toshush bahasining yuqiri bolushi, chégra-tamojnilardiki uzun'gha sozulghan resmiyetler, toshush eslihelirining qalaqliqi shuningdek xiyanetchilik we bashqilar rayonning iqtisadiy tereqqiyatigha selbiy tesir körsitidighan amillargha aylan'ghan. Bu rayon'gha yéngi mebleghlerni jelip qilishi, shuningdek dunya soda teshkilatigha kirish arqiliq, xelq'ara soda ölchemliri bilen ish élip bérish zörür.

Ottura asiyadiki bir yaxshi yüzlinish shuki, ottura asiya memliketliri we ularning qoshniliri shuningdek xelq'ara jemiyet bu rayonni échish we hemkarlishishning muhimliqini tonup yetti. Elwette, hemkarlishish peqet döletler ara bolmastin belki, shirketler, sodigerler hemde puqralar jemiyiti arisidimu bolushi kérek. Ottura asiyaning tereqqiyati, muqimliqi we birlikige ehmiyet bérishni chüshen'gen xelq'ara jemiyet bu rayonni hemme jehetlerdiki qollashlirini kücheytish kérek- dep öz köz qarashlirini yekünleydu amérika mutexessisliridin kalman mijey bilen yoxanis lin. (Ümidwar)