Оттура асия бирликини қуруш кун тәртипи йеқинлашмақта
2007.10.02
Түркийидә чиқидиған җумһурийәт гезитиниң 9- айниң 28- күнидики санида "оттура асия бирлики үчүн һәрикәткә өтүлди," мавзулуқ мақалә елан қилинди. Мақалини маһмут гүрәр язған болуп, у мақалини мундақ дәп башлайду: оттура асиядики түркий дөләтләр енергийә җәһәттики байлиқини сиясий күчкә айландуруш үчүн яврупа бирликигә охшаш тәшвишлинишкә тиришмақта. Қазақистан җукур рәиси нурсултан назарбайефниң башчилиқида елип бериливатқан хизмәтләр нәтиҗисидә қурулидиған бу бирликтә түркмәнистан, қирғизистан, таҗикистан вә әзәрбәйҗанниң йәр алидиғанлиқиға күчлүк еһтимал берилмәктә. Әмма "оттура асияниң шивитсарийиси" болмақчи боливатқан өзбекистан болса мақул кәлтүрүлмәкчи икән.
Мақалидә йезилишичә, нурсултан назарбайефниң өткән айларда қирғизистанға елип барған зиярити җәрянида күн тәртипкә кәлгән бу пиланни қирғизистан җумһур рәиси қурманбек бақийевму қизғин қоллиған болуп, түркмәнистан вә таҗикистанму бу пиланни қоллайдиғанлиқини билдүргән. Әмма асияниң тәрәпсиз дөлити болуш сияситини елип бериватқан өзбекистанниң бирликкә әза болуши үчүн өзбекистанға хизмәт ишләнмәктә икән.
Мақалиниң түркийигә һазирчә бир тәклип кәлмиди, мавзулуқ кичик темиси астида мундақ дәп йезилған: қурулидиған бирликниң яврупа бирликигә охшаш бир қурулмиға игә болидиғанлиқи дейилмәктә . Совет иттипақи парчиланғандин кейин мустәқилликкә еришкән дөләтләрдин тәркип тапидиған бирлик үчүн түркийигә һазирчә һечқандақ бир тәклип кәлмиди. Әмма түркийиниң депломатик мәнбәлири бундақ бирлик қурулмақчи болған тәқдирдә түркийиниң чоқум дәвәт қилинидиғанлиқини тәкитләнди. Бу мәнбәләр түркийиниң, юқиридики дөләтләрниң енергийисиниң өтүш йоли болуш сүпити билән муһим әһмийәткә игә икәнликини тәкитлиди.
Мақалиниң ахирида йезилишичә, бирликкә әза болидиғанлиқиға күчлүк еһтимал бериливатқан дөләтләрдин әзәрбәйҗан, түркмәнистан, өзбекистан вә қазақистан нефит вә тәбиий газ җәһәттин дуняниң әң бай районлири дәп қаралмақта икән. (Әркин тарим)
Мунасивәтлик мақалилар
- Хитайниң қаттиқ оюни вә юмшақ сиңип кириши
- Ислам кәримоф өзбекистанда президент сайлими елип беришқа қошулди
- Уйғур каризлириға сәпәр намлиқ китабтин туғулған ойлар
- Уйғурларда закат уқуми
- Шаңхәй һәмкарлиқ тәшкилати асиядики нато (NATO) болуп шәкиллинәләмду?
- " Тинчлиқ бурчи 2007" намлиқ һәрбий маневири аяғлашти
- Давамлишиватқан икки чоң һәрбий маневир үч дөләт оттурисидики назук мәсилиләрни ашкарилимақта
- Шаңхәй һәмкарлиқ тәшкилатниң һәрбий маневири һәққидики инкаслар
- Русийиниң таҗикистандики базисида реактип айропиланлирини көпәйтиштики истратегийилик мәқсити немә?
- Оттура асияниң чиқиш нуқтиси - йипәк йолини қайта қуруш
- Мәрдлик вә бехиллиқ һәққидә
- Мәркизи асия иттипақи- мустафа камалдин нурсултан назарбайефқичә (3)
- Америкидики христан вә мусулман диний җамаәтләр албанийидики уйғурларға ярдәм қилишқа башлиди (1)
- Мәркизий асия иттипақи- мустапа камалдин нурсултан назарбайефқичә (2)
Көп көрүлгән хәвәрләр
RFA
- Түркийә соти тунҗи қетим, әркин абдувәли исимлик уйғурни хитайға қайтуруп бериш қарарини елан қилди
- Мәмәт езиз садиқ түркийә сотида хитай үчүн җасуслуқ қилиш җинайити билән әйиблинип 12 йиллиқ қамаққа һөкүм қилинған
- Әркин асия радийосиниң мәшғулати федератсийә мәблиғиниң кесилиши билән тохтиши мумкин
- Қәшқәр пәйзиватта аһалиләр роза тутмайватқанлиқи һәққидә мәсул кадирларға испат йоллашқа мәҗбурланған
- Явропа парламенти тайландниң уйғурларни хитайға қайтурғанлиқиға қарши қарар лайиһәси мақуллиди