Пакистан хәлқ партийиси белучистанға алий аптономийә бериш һәққидә вәдә бәрди

• Мухбиримиз шөһрәт һошурниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

Алдинқи һәптә пакистанда өткүзүлгән демократик сайламда юқири авазға еришкән пакистан хәлқ партийиси, 24 ‏-феврал күни баянат елан қилип узун йиллардин бери мустәқиллиқ тәләп қилип келиватқан белучистан хәлқидин әпу сориди вә өзлири һакимийәт бешиға кәлгәндин кейин, белучистанға алий аптономийә беридиғанлиқи һәққидә вәдә бәрди.

Әскирий қанат- белучистан азатлиқ тәшкилати

Белучистан пакистанни тәшкил қилған төт өлкиниң бири болуп, йәр мәйдани 347000 квадрат километир, нопуси 9 милйон 800 миң, омуми нопусниң %62 ни белуч миллити игиләйду. Белучистан көмүр, қоғушун қатарлиқ оннәччә хил қиммәтлик мәдән байлиқ записиға игә болупла қалмай, тәбиий газ вә нефит байлиқиму кәң-көләмдә ечиливатқан бир земин.

Бу земинниң игилири болған белуч миллити узун йиллардин бери белучистанниң тәбиий байлиқлиридин мәркизи һөкүмәтниң көп пайдилинип кетиватқанлиқи, өзлириниң болса йетәрлик пайдилиналмайватқанлиқи үстидин шикайәтчи. Өз шикайәтлирини гаһида сиясий, гаһида һәрбий йол билән ипадиләп кәлгән белучлар, 2000 ‏-йилиға кәлгәндә ғәрб мәтбуатлириниң алаһидә диққитини тартқан.

Намини тунҗи қетим 2000 ‏-йили ашкарилиған белучистан азадлиқ тәшкилати шу йили 7 -айда, белучистан пайтәхти кувәттадики пакистан һәрбий даирилиригә һуҗум қилип, 26 офитсер вә 5 пуқрани өлтүргән. Униңдин кейинки йилларда, йәнә көп қетим партлитиш һәрикәтлири елип барған. Белучистан азадлиқ тәшкилатини 2006 ‏-йилиниң бешида пакистан һөкүмити, 7 ‏-айда болса әнгилийә һөкүмити террорчилар тизимликигә киргүзгән. Мәзкур тәшкилатниң башлиқи белуч марри бултур 21 ‏-ноябир күни, пакистан армийиси билән бир қетимлиқ тоқунушта өлгән.

Сиясий қанат- белучистан милләтчи партийиси

Нөвәттә пакистанда белучистан хәлқи бәлгилик дәриҗидә өз-өзини идарә қилиш һоқуқиға игә. Мәсилән, өлкилик парламент вә өлкилик һөкүмәт рәисини белучистан хәлқи әркин сайлам арқилиқ өзлири бекитиду. Парламентта белучистан хәлқиниң һәр қандақ арзу-тәләплири ашкара оттуриға қоюлиду вә музакирә қилиниду.

Белучистан хәлқиниң асаслиқ тәлипи йәр байлиқлири вә деңиз портидин өзлири пайдилиниш болуп, бу тәләпни белучистан өлкилик һөкүмәт рәиси әхтәр мәнгәл өткән йили парламентта мундақ оттуриға қойған: " белучистанни ечиш вә гүлләндүрүш пиланини президент пәрвәз мушәррәп әмәс, белучистан хәлқи өзи түзүши керәк".

Һидайитуллаһ әпәндиниң белучистан һәққидә ейтқанлири

Һөрмәтлик радио аңлиғучилар, һазир пакистанда оқуватқан, яшаватқан вә тиҗарәт қиливатқан 300 гә йеқин уйғур бар. Төвәндә, пакистанда илим тәһсил қилған һидайитулла әпәнди, белучистан мәсилиси һәққидә билидиғанлирини баян қилиду.

Униң ейтишичә, белучистанниң иқтисадий тәрәққияти пакистанниң башқа җайлириға нисбәтән арқида. Әмма уйғурларниң әһвалиға селиштурғанда көп яхши, чүнки улар өзиниң ички ишлирини мәлум дәриҗидә өзлири бир тәрәп қилалайдуғ оз рәһбәрлири вә парламент вәкиллирини өзлири бекитиду.

Белучистан тенч әмәс

Белучистан шималда афғанистан, ғәрбтә иран билән чегридаш болғачқа, америка вә нато, талибан вә әлқаидә тәшкилатиниң ғайип күчлири белучистанға йошурунған дәп гуман қилиду. Хәлқара террорға қарши һәрикәтниң актип һәмкарлашқучилиридин болған пәрвәз мушәррәп, террорлуққа қарши һәрикәт давамида, белучистан миллий өктичилиригиму қаттиқ зәрбә бәргән. Пакистан ахбаратлириниң ашкарилишичә, 2006 ‏-йили ноябирда, пәрвәз мушәррәп, белучистанни зиярәт қилиш алдида, белучистан милләтчи партийисиниң 500 гә йеқин әзасини вә партийә секритари әхтәр мәнгәлни қолға алған. Әхтәр мәнгәл нөвәттә карачи түрмисидә.

Пат йеқинда һакимийәт бешиға чиқиши мүмкин болған, пакистан хәлқ партийиси, пәрвәз мушәррәпниң қаттиқ қол сияситиниң зиянкәшликигә учриған белучистан хәлқидин әпу сориған вә мумкин болған даиридә әң чоң аптономийә һоқуқи беридиғанлиқи һәққидә вәдә бәргән. (Шөһрәт һошур)