Xamasning ghelibisi ottura sherqning kélechiki bolghan endishilerni kücheytmekte

• Muxbirimiz erkinning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Pelestin parlamént saylimida köp sanliq awazgha érishken hamas teshkilatining parlamént saylimidiki kandidati isma'il haniya27-yanwar küni gazada jüme namizida. AFP

Xamasning pelestin parlamént saylimidiki ghelibisi ottura sherq rayonining siyasi menziriside zor tewrinish peyda qilip, isra'iyeni xeritidin yoqitish we uni ottura sherq rayonida yitim qaldurushni teshebbus qilidighan radikal islami küchlerge zor ilham berdi. Shuning bilen birge bu amérikining ottura sherq rayonida démokratiyini ilgiri sürüsh siyasitige qarita guman tughdurmaqta.

Birleshme axbarat agéntliqi, pelestindiki siyasi menzirini "gerche charshenbe künki saylam démokratiyining ülgilik örniki bolup, bilet tashlighuchilarning köplüki we saylamda perezdiki chong qalaymiqanchiliqlar yüz bergen bolsimu, emma bu ret qilghuchilarning ghalibiyet küni bolup qaldi," deydu.

Pelestin hökümitini xamas teshkilleydu

Saylamning axirqi netijisi téxi élan qilinmidi. Emma xamas herikiti we hakimiyet üstidiki el fatax da'irilirining peyshenbe küni jakarlishiche, deslepki saylam netijisige qarighanda xamas pelestin parlaméntiki mutleq köp sanliq orunni igiligen. Xamas hazirgha qeder pelestin parlaméntiki 132 orunning az dégende 70 ni qolgha keltürdi.

Közetküchilerning eskertishiche, xamasning pelestin parlaméntida igilleydighan orni 80 ge qeder yétishi mumkin. Pelestin bash ministiri exmed qurey shu küni fataxning saylamda meghlup bolghanliqini étirap qilip wezipisidin istipa berdi. Birleshme axbarat agétnliqining tekitlishiche, xamasning ghelibe qilishida el - fataxning ichki qisimidiki chériklik we iqtidarsizliq muhim rol oynighan. Xamas bu qétimqi saylamda pelestin hökümitini teshkillesh hoquqini qolgha keltürdi.

Xamasning pilani isra'iliyini étirap qilish emes

Xamasning hökümet teshkilligendin kéyin qandaq siyaset yürgüzidighanliqi hazirche melum emes bolsimu, emma xamas herikitining rehberliri isra'iliye bilen dawamliq tirkishish bisharitini bermekte.

Pelestin re'isi maxmud abbas pelestin aptonomiyisining rehberliki we pelestin azadliq teshkilatining yétekchilik hoquqini dawamliq yürgüzüp, isra'iliye bilen bolidighan söhbetke mes'ul bolsimu, biraq xamasning siyaset belgileshte yétekchilik rol oynaydighanliqi muqerrer. Xamas rehberliri deslepki bayanatliridila isra'iliye bilen tirkishish siyasitining özgermeydighanliqini bildürmekte.

Xamas herikitining yuqiri derijilik emeldari, mushir el- masri birleshme axbarat agéntliqigha bergen bayanatida, isra'iliyini étirap qilish we uning bilen söhbet ötküzüsh " bizning pilanimizda emes," deydu. Közetküchilerning eskertishiche, ottura sherq weziyiti buningdin kéyin téximu murekkep we qiyin dewrge duch kélishi mumkin.

Bush: xamasning ghelibisi bir " purset we tallash"

Fransiye axbarat agéntliqi, pelestindiki saylam netijisini "siyasi yer tewresh," dep atighan. Xamasning ghelibisi ottura - sherq tinchliq musapisidiki alaqidar döletlerde jiddi endishe qozghimaqta. Amérika prézidénti bush, xamasning ghelibisini bu bir " purset we tallash," deydu. U,"men shuni kishiler semige salmaqchi. Eger sizning orningiz isra'iliyini yoqitish üchün bolsa, siz tinchliqtiki shérik emes, biz tinchliqqa qiziqimiz," dep tekitligen.

Buning aldida amérika tashqi ishlar ministirliki bayanatchisi mekkormak, amérika hökümitining zorawanliqtin we isra'iliyini yoqitish chaqiriqidin waz kechmigiche xamasni ilik almaydighanliqini bildürgen idi. Isra'iliye bolsa xamas bilen sodilashmaydighanliqini eskertmekte. Isra'iliyining muwaqqet bash ministiri exud olmert, térorchi teshkilat, dep qaraydighan xamas bilen sodilashmaymiz, deydu. Emma yawropa ittipaqi " tinch usullarni qobul qilghan her qandaq hökümet bilen hemkarliqqa teyyarliqini" bildürdi. Amérika pelestin - isra'iliye tinchliq musapisidiki asasliq kapaletchi dölet. Emma xamas herikiti bolsa amérika tashqi ishlar ministirlikining térrorluq teshkilatlar tizimlikidiki teshkilat .

Prézidént bush, peyshenbe küni élan qilghan bayanatida xamas herikitini ima qilip, " eger partiyingizning qoralliq qaniti bolsa, men sizning tinchliq terepdari bolalmaydighanliqingizni bilimen, " dep sözlidi.

Rayis: amérikining xamas mesilisidiki köz qarishida özgirish bolmidi

Amérika tashqiy ishlar ministiri kondiliza rayis, pelestin hökümiti isra'iliyining mewjut bolup turush hoquqini étirap qilishi kérek, dep eskertish bilen birge, amérikining xamas mesilisidiki köz qarishida özgürüsh bolmidi, deydu. U, dawos dunya iqtisad munbirining yighinida sözligen téléwizor nutuqida, " biz buning ötkünchi dewr ikenlikini chüshünimiz. Biraq pelestin xelqige yitekchilik qilmaqchi bolghan we xelq'ara jem'iyetning qollishigha érishmekchi bolghan her kim ikki dölet prinsipi we isra'iliyining mewjut bolup turush hoquqigha hörmet qilishi kérek. Eger siz qarshi terepning mewjut bolup turush hoquqigha hörmet qilmisingiz tinchliq musapisi bolmaydu. " Dep körsetti.

Yawropaliq közetküchiler, saylamning bezi tosalghulargha qarimay " adil we erkin" élip bérilghanliqini bildürmekte. Xamas herikiti bolsa tereplerni dimokratik saylam netijisini hörmet qilishqa chaqirghan. Xamas, ereb dunyasida dimokratik saylam bilen hökümet qurush pursitige érishken tunji islami heriket. Xamasning ghelibisi bezi ereb döletlirini ottura sherqning kélechiki nuqtisidin endishige sélishke bashlidi. Közetküchilerning eskertishiche, xamasning ghelibisi misir, i'ordaniye qatarliq döletlerde islamchi guruhlarning ornini küchlendürüshi mumkin.(Erkin)