Shendungdiki mejburiy bala aldurghan pilanliq tughut xadimliri qolgha élindi

• Muxbirimiz peridening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xitay da'irlirining melum qilishiche, shendung ölkiside yéqindin buyan , xelqning pilanliq tughut we mejburiy bala aldurushqa qarita naraziliqi kücheygendin kéyin, hökümet da'iriliri, shendungning linyi shehirige qarashliq nahiye, yézilardiki mejburiy yosunda ayallarning balisini alduriwetken bir qanche pilanliq tughut xadimlirini qolgha alghan.

Xitayning döletlik nopus we pilanliq tughut komitétimu seyshenbe küni bu heqte mexsus bayanat élan qilip, shendung ölkisi linyi shehirige qarashliq bir qanche nahiye we yézidiki bir qisim xadimlarning pilanliq tughut xizmiti jeryanida, puqralarning qanunluq hoquq-menpe'etige dexli yetküzüsh ehwalining körülgenlikini étirap qildi.

Xelqning naraziliqi

Xewerde körsitilishiche, bu jaylardiki xelqler her qaysi derijilik hökümetke köp qétim erz sunup, pilanliq tughut xadimlirining bu yerdiki bir qisim ayallarning balilirini mejburiy yosunda aldurup, erlerning uruqdinini boghduriwetkenlikini shikayet qilghan. Hetta linyi nahiyisidiki bezi emeldarlar, zorawanliq we tehdit qilish usuli bilen kent déhqanlirini, uruqdanni boghdurush opératsiyisini qilishqa mejburlighan.

Xitayning nopus we pilanliq tughut komitétining bayanatchisi yü shüjün bayanatida, bu xil ehwalgha chétilghan munasiwetlik mes'ul xadimlarning barliq wezipisining élip tashlan'ghanliqini, shundaqla hazir bezi xadimlar üstidin tekshürüsh élip bérilip, yene bezilirining saqchilar teripidin tutup turiliwatqanliqini éytti.

Biz bu munasiwet bilen shendung ölkisining linyi shehiridiki pilanliq tughut ishxanisigha téléfon qilduq. Bu yerdiki bir nöwetchi xadim özining bu yerge yéngi ishqa chüshkenlikini, shunga nurghun ishlardin xewirining yoqliqini bildürdi. Biz yene, lin linyidiki bashqa nahiye, yézilarning pilanliq tughut ishxanilirigha téléfon qilghan bolsaqmu, lékin waqit perqi tüpeylidin téléfonni alidighan kishi chiqmidi.

Yerliktiki pilanliq tughut weziyiti

Xitay hökümiti pilanliq tughut siyasitini 1980 - yillarda bashlighan bolup, belgilime boyiche xitaylarning bir bala élishigha yol qoyilidu. Az sanliq milletler bolsa 2 bala we chet-yéza rayonlardiki déhqanlarning 3 tin bala élishigha yol qoyulidu.

Gerche xitayning qanuni boyiche, mejburiy bala aldurush ehwaligha yol qoyulmisimu, lékin her qaysi töwen qatlamlarda pilanliq tughut siyasiti bir qeder qattiq tutulup, kishilerni bala aldurushqa mejburlaydighan we ularning ruxsitisiz balilirini alduriwétidighan ehwallar köp körülüp keldi.

Uyghur élidiki ehwal

Pilanliq tughut siyasitining qurbanliridin biri bolghan Uyghur élidimu bu ehwal éghir bolup, bu heqte radi'omizghimu nurghun inkas we shikayetler kelgen idi. Igilishimizche, Uyghur élide hökümet hetta her bir balining ariliqigha qanchilik waqit qoyup tughushnimu belgilep béridiken. Buninggha ri'aye qilmighanlarning baliliri mejburiy alduriwétilidiken. Pilanliq tughut siyasitige narazi boluwatqan Uyghurlar bir tereptin, Uyghurlar nopusining azlap kétishidin endishe qilsa, yene bir tereptin bala alduriwétishning musulmanlarning diniy- étiqadigha xilap bir heriket ikenlikidin narazi bolmaqta.

Biz bu munasiwet qeshqer wilayiti mekit nahiyisining melum bir yéziliq hökümetke téléfon qilduq. Bu yerdiki bir hökümet xadimi bu heqte ziyaritimizni qobul qilip, bu yerde pilanliq tughut xizmitining ching tutulidighanliqini étirap qildi. Biz bu xadimdin yene, hökümet qanunida mejburiy bala aldurushqa yol qoyulmaydighan turup, yene néme üchün bu yerde mejburiy bala alduruwétish ehwalining barliqini sorighinimizda, u bizning bu heqtiki su'alimizgha jawab bérelmeydighanliqini éytip, téléfonni qoyiwetti.

Xitayning pilanliq tughut siyasitining ziyankeshlikige uchrighan bu yézidiki bir ayal, ilgiri bizning ziyaritimizni qobul qilip, özining béshidin ötkenlirini sözlep bergen idi.

Xitay hökümiti 25 yildin buyan yolgha qoyiwatqan pilanliq tughut siyasiti, kishilik hoquq teshkilatliri üzlüksiz eyiblep kéliwatqan bir téma bolup, hetta amérika hökümiti yéqinda birleshken döletler teshkilati nopus fondi jem'iytinimu, xitayning pilanliq tughut siyasitini qollighan dep eyiblep, ulargha béridighan 34 milyon amérika dollarliq yardem pulini bikar qildi. (Peride)