Уйғурларда бараәт кечиси паалийәтлири

• Мухбиримиз өмәрҗан тохтиниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

Уйғурларда һәр йили бир қетим бараәт кечисини ухлимастин өткүзүш адити бар болуп, улар қәмәрийә айлиридин 8- ай(шәбан ейи)ниң 15 - күни кечисини "бараәт кечиси"дәп атап, бу кечидә ухлимай түнәшни узун йиллиқ дини әнәнә дәп тонуп кәлмәктә. Бу кечидә чоңлар намаз оқуш, қуран оқуш вә дуа қилиштәк ибадәтләр билән мәшғул болса, уйғур балилири яғлиқ қапаққа от йеқип, уни көтүрүп мәһәллиниң кочилирини айлинип тамашша қилидиған адәт бар.

Бу адәт һазирму уйғур елиниң қисмән җайлирида, хусусән йезиларда мәвҗут икән. Бу ишлар немила болмисун, уйғур хәлқи узун йиллардин бери давам қилдуруп кәлгән бир адәт. Әслидә бу ишниң асаси болуп, ислам пәйғәмбири муһәммәд әләйһиссаламниң шәбан ейида көп роза тутқанлиқи, ибадәтләрни көп қилғанлиқи вә бараәт кечисидә ибадәт вә дуаларни көп қилишқа тәшәббус қилғанлиқи тоғрулуқ бәзи һәдисләрму кәлгән.

Бу йил бараәт кечиси 27- авғуст күни ахирлишип 28- авғуст күни таң атидиған кечигә тоғра кәлгән.

Муһәммәт нияз һаҗим билән сөһбәт

Сәуди әрәбистаниниң мәдинә мунәввәрә шәһиридә турушлуқ яш алим муһәммәд нияз һаҗим бараәт кечиси һәққидә мундақ диди:"бараәт кечиси тоғрулуқ пәйғәмбәр әләйһиссалам мундақ дегән: "шәбан ейиниң 15 - күни кәлгәндә, униң кечисини ибадәт билән, күндүзини роза тутуш билән өткүзүңлар. У ахшими күн петиш биләнла аллаһ таала биринчи асманға чүшиду вә шу кечиси таң атқучә "мәндин мәғпирәт сорайдиғанлар болса, мәғпирәт қилимән, мәндин ризиқ тиләйдиғанлар болса ризиқ беримән" дәп җакарлайду."

Имам нәсаи ривайәт қилған бир сәһиһ һәдистә мундақ дәп кәлгән:" пәйғәмбәр әләйһиссалам һечқандақ бир айда шәбан ейи билән рамизан ейида роза тутқандәк толуқ бир ай роза тутмайтти."

Бараәт кечисидә һәрким өз өйидә ибадәт қилғини яхши

Муһәммәд нияз һаҗим йәнә мундақ деди:"ислам өлималири бараәт кечисидә оқулидиған намазларниң қайсибирини мәсчитләрдә җамаәт билән оқуш яхши әмәс, бәлки һәрким өз өйидә қилғини яхши дәп қарайду.

Аишә рәзийәллаһу әнһа ривайәт қилип мундақ дәйду: "пәйғәмбәр әләйһиссалам башқа айларда шәбан ейидикидәк көп роза тутмайтти. Шәбан толуқ дегүдәк роза тутатти."(Бухари ривайити)

Бараәт кечиси тоғрулуқ бәзи хата чүшәнчиләр

Муһәммәд нияз һаҗимниң ейтишичә, хәлқимиз арисида бараәт кечиси тоғрулуқ бәзи хата чүшәнчиләр сақлинип кәлмәктә. Мәсилән:

- Бараәт кечисидә бараәт намизи дәп, мәхсус йүз рәкәт намаз оқуш.

- Бараәт кечисидә кишиләрдин биһаҗәт болиду, бала - қазадин йирақ туриду вә өмүр узун болиду, дәп алтә рәкәт намаз оқуш.

- Бараәт кечисидә бараәт кечиси дуаси дәп, бу кечигә атап мәхсус дуа қилиш.

- Бараәт кечисини қәдир кечиси дәп етиқад қилиш.

Бараәт кечисидә қилишқа тегишлик саваблиқ ишлар

Бу айда қилидиған ибадәтләр пәйғәмбәр әләйһиссаламға охшаш көп роза тутуш, қуран уқуш, көпләп яхши салиһ әмәлләрни қилиштур. Бараәт кечиси яки башқа күнләрни муәййәнләштүрүп, шәриәт бәлгилимилиридә һеч асаси болмиған ибадәтләр билән шуғулланмай, бу ай вә башқа айларниң имкан яр бәргән күн вә вақитлирида ибадәт вә яхши әмәлләр билән көпрәк шуғуллиниш яхши әмәлгә ятиду.(Тохти)