Uyghurlarda bara'et kéchisi pa'aliyetliri

• Muxbirimiz ömerjan toxtining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Uyghurlarda her yili bir qétim bara'et kéchisini uxlimastin ötküzüsh aditi bar bolup, ular qemeriye ayliridin 8- ay(sheban éyi)ning 15 - küni kéchisini "bara'et kéchisi"dep atap, bu kéchide uxlimay tüneshni uzun yilliq dini en'ene dep tonup kelmekte. Bu kéchide chonglar namaz oqush, qur'an oqush we du'a qilishtek ibadetler bilen meshghul bolsa, Uyghur baliliri yaghliq qapaqqa ot yéqip, uni kötürüp mehellining kochilirini aylinip tamashsha qilidighan adet bar.

Bu adet hazirmu Uyghur élining qismen jaylirida, xususen yézilarda mewjut iken. Bu ishlar némila bolmisun, Uyghur xelqi uzun yillardin béri dawam qildurup kelgen bir adet. Eslide bu ishning asasi bolup, islam peyghembiri muhemmed eleyhissalamning sheban éyida köp roza tutqanliqi, ibadetlerni köp qilghanliqi we bara'et kéchiside ibadet we du'alarni köp qilishqa teshebbus qilghanliqi toghruluq bezi hedislermu kelgen.

Bu yil bara'et kéchisi 27- awghust küni axirliship 28- awghust küni tang atidighan kéchige toghra kelgen.

Muhemmet niyaz hajim bilen söhbet

Se'udi erebistanining medine munewwere shehiride turushluq yash alim muhemmed niyaz hajim bara'et kéchisi heqqide mundaq didi:"bara'et kéchisi toghruluq peyghember eleyhissalam mundaq dégen: "sheban éyining 15 - küni kelgende, uning kéchisini ibadet bilen, kündüzini roza tutush bilen ötküzünglar. U axshimi kün pétish bilenla allah ta'ala birinchi asman'gha chüshidu we shu kéchisi tang atquche "mendin meghpiret soraydighanlar bolsa, meghpiret qilimen, mendin riziq tileydighanlar bolsa riziq bérimen" dep jakarlaydu."

Imam nesa'i riwayet qilghan bir sehih hediste mundaq dep kelgen:" peyghember eleyhissalam héchqandaq bir ayda sheban éyi bilen ramizan éyida roza tutqandek toluq bir ay roza tutmaytti."

Bara'et kéchiside herkim öz öyide ibadet qilghini yaxshi

Muhemmed niyaz hajim yene mundaq dédi:"islam ölimaliri bara'et kéchiside oqulidighan namazlarning qaysibirini meschitlerde jama'et bilen oqush yaxshi emes, belki herkim öz öyide qilghini yaxshi dep qaraydu.

A'ishe reziyellahu enha riwayet qilip mundaq deydu: "peyghember eleyhissalam bashqa aylarda sheban éyidikidek köp roza tutmaytti. Sheban toluq dégüdek roza tutatti."(Buxari riwayiti)

Bara'et kéchisi toghruluq bezi xata chüshenchiler

Muhemmed niyaz hajimning éytishiche, xelqimiz arisida bara'et kéchisi toghruluq bezi xata chüshenchiler saqlinip kelmekte. Mesilen:

- Bara'et kéchiside bara'et namizi dep, mexsus yüz rek'et namaz oqush.

- Bara'et kéchiside kishilerdin bihajet bolidu, bala - qazadin yiraq turidu we ömür uzun bolidu, dep alte rek'et namaz oqush.

- Bara'et kéchiside bara'et kéchisi du'asi dep, bu kéchige atap mexsus du'a qilish.

- Bara'et kéchisini qedir kéchisi dep étiqad qilish.

Bara'et kéchiside qilishqa tégishlik sawabliq ishlar

Bu ayda qilidighan ibadetler peyghember eleyhissalamgha oxshash köp roza tutush, qur'an uqush, köplep yaxshi salih emellerni qilishtur. Bara'et kéchisi yaki bashqa künlerni mu'eyyenleshtürüp, sheri'et belgilimiliride héch asasi bolmighan ibadetler bilen shughullanmay, bu ay we bashqa aylarning imkan yar bergen kün we waqitlirida ibadet we yaxshi emeller bilen köprek shughullinish yaxshi emelge yatidu.(Toxti)