Xitay ölüm jazasini tedbiqlesh belgilimisini özgertidu


2004.12.01

Xitay edliye sahesidiki erbablarning ashkarilishiche, béyjing hökümiti xitay qanunidiki ölüm jazasini tedbiqlesh belgilimisini özgertishke bashlighan. Xewerlerge qarighanda xitay edliye da'irilirining özgertish kirgüzülgendin kéyinki ölüm jazasini tedbiqlash belgilimisi, pat yéqinda élan qilinishi mumkin.

Ölüm jazasini tedbiqlash hoquqini ali sot ötküziwalidu

Xitayning hazirqi mewjut qanunliri boyiche, ölke we aptonom rayon derijilik yuqiri sotlar, wilayet we oblastlardiki ottura sot mehkimiliri élan qilghan ölüm jazalirini tedbiqlesh hoquqigha ige. Xitay metbu'atlirining xewer qilishiche, xitayning özgertish kirgüzülgendin kéyinki ölüm jazasini tedbiqlesh belgilimisige asasen, yuqiri sotning ölüm jazasini tedbiqlesh hoquqi emeldin qaldurulup, ölüm jazasini tedbiqlesh hoquqi ali sotqa ötküzüp bérilidiken.

Közetküchiler, ölüm jazasini tedbiqlesh tüzümige özgertish kirgüzüsh, ölüm jazasini kontrol qilish rolini oynap, edliye sépidiki naheqchilikni azaytidu, dep qarimaqta.

Amérkidiki Uyghur qanunchilarning biri ablajan leyli naman, sherqiy türkistanda siyasi mehbuslargha ölüm jazasi bérish ehwali, xitayning bu mesilide Uyghurlargha qosh ölchem qolliniwatqanli, sherqiy türkistanda siyasi mehbuslargha ölüm jazasi bérish ehwalining, xitay qanunidiki özgürüshler bilen yaxshilinish yasimaydighanliqini ilgiri sürüp mundaq dédi:

Xelq'ara kishilik hoquq organlirining ashkarilishiche, xitay dunya boyiche ölüm jazasini eng köp ijra qiliwatqan dölet. Merkizi londondiki xelq'ara kishilik hoquq teshkilatining melumatigha qarighanda, xitay hökümiti 2003 - yili memliket boyiche 726 kishining ölüm jazasini ijra qilghan. Mezkur teshkilatning 2002 -yildiki melumatida, xitay 1060 kishining ölüm jazasi ijra qilin'ghan. Biraq, xitayning ilmiy sahesidiki erbablar, xitayda her yili ölüm jazasigha höküm qilinidighan kishilerning sani 10 minggha yétidighanliqini bildürmekte.

Xitay bu yilning deslepki 8 éyida 55 Uyghurgha ölüm jazasi berdi

Uyghur aptonom rayoni siyasi mehbuslargha ölüm jazasi bériliwatqan birdin- bir rayon bolup, béyjing hökümitining yilda qanchilik Uyghurgha ölüm jazasi bériwatqanliqi xitayning dölet siri bolup keldi.

Uyghur aptonom rayoni partkomining sékritari wang léchu'en, xitay amanliq küchlirining bu yil 8 - aygha qeder Uyghur aptonom rayoni boyiche 22 bölgünchi teshkilatni pash qilip, 55 kishini ölüm jazasigha höküm qilghanliqini élan qilghan. Xewerlerge qarighanda bu kishilerning soti mexpiy élip bérilghan, ularning adwukat teklip qilishigha ruxset qilinmighan, shundaqla yuqiri derijilik sot mehkimilirige erz qilish hoquqi tartiwélin'ghan.

Xitay b d t kishilik hoquq ehdinamisigha imza qoyghan döletlerning biri. Kishilik hoquq ehdinamisida, ölüm jazasini saqlap qalghan döletlerde, ölüm jazasigha höküm qilish hoquqi shu dölettiki ali sot mehkimisining ilkide bolushi kérek, dep belgilen'gen. (Erkin)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.