Qirghizistan -amérika munasiwetliri "süpetlik yéngi sewiye" ge kirdi

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Qirghizistan 11 - séntebir weqesidin kéyin amérikining térrorizmgha qarshi küreshtiki ittipaqchisigha aylan'ghandin buyan ikki dölet munasiwetliri üzlüksiz rawajlinip , kündin kün'ge yéngi sewiyige yetmekte, nöwette, qirghizistan amérikining merkiziy asiya rayonidiki birdin -bir herbiy bazisi jaylashqan dölet bolup, manas ayrodromidiki amérika hawa armiye bazisi bir qanche yillardin buyan izchil halda saqlinish bilen amérikining afghanistandiki herbiy heriketlirini orundashtiki tayanchiliq rolini ötep keldi.

Ikki dölet munasiwetliri yuqiri sewiyige kötürülmekte

Amérika qoshma shtatliri qirghizistan bilen eng deslep diplomatik munasiwet ornatqan döletlerning biri bolup, qirghizistan musteqil bolghandin buyanqi 15 yil ichide amérika bu döletke nurghun iqtisadiy yardemlerni berdi. Hetta, qirghizistan dölet xamchotining melum qisimi amérikining yardimi arqiliq hel qilindi. Shuning bilen bir waqitta yene amérika merkiziy asiya jümlidin qirghizistanning démokratik tereqqiyatigha izchil diqqet étibarini bérip kelmekte.

2005 - Yili, martta sabiq prézidént esqer aqayéf yiqitilip, prézidént qurmanbék baqiyéf qirghizistan hakimiyitini igiligendin kéyin, ikki dölet tashqi ishlar we mudapi'e ministirliri arisida bir qanche qétim uchrishishlar élip bérilghan bolsimu, lékin, 28 - séntebir küni birleshken döletler teshkilatining 62-qétimliq yighinigha qatnishish üchün amérikigha kelgen qirghizistan tashqi ishlar ministiri ednan qarabayéfning amérika tashqi ishlar ministiri kandaliza rayis bilen körüshüp, ikki döletning köp tereplimilik hemkarliq munasiwetliri heqqide söhbet élip bérishining washin'gton-bishkek munasiwetlirining yéngi tereqqiyat yüzlinishi bilen biwasite munasiwetlik ikenliki mu'eyyenleshtürülmekte.

Qirghizistanning "aki press" agéntliqining neqil keltürüshiche, amérika tashqi ishlar ministirliqining resmiy intérnét torida, "amérika qoshma shtatliri bilen qirghizistanning barliq saheler boyiche uzun muddetlik hemkarliqi we ikki terep munasiwetlirining süpetlik yéngi sewiyige kirgenliki" heqqide bildürüshi élan qilin'ghan .

Ikki dölet tashqi ishlar ministirliqining mezkur bildürüshide, qirghizistan bilen amérikining soda-iqtisad sahesidiki hemkarliqi, bolupmu, ikki dölet arisida da'im yuqiri derijilik uchrishishliri élip bérishning muhimliqi tekitlen'gen bolup, buning , qirghizistanning qiyin iqtisadiy mesililirini hel qilip, uning iqtisadiy jehette tereqqi qildurush hemde xelq turmushini yaxshilash arzusini qamdashta muhim rol oynaydighanliqi melum. " Amérika qoshma shtatliri we qirghizistan ikki terep yuqiri sewiyilik uchrishishini da'im élip bérishning muhimliqini chüshinip yetti. Ikki dölet soda, iqtisadiy hemkarliqidiki ikki terep munasiwetlirini yaxshilashning zörürlikini chüshinip, ikki terep ramkisi hemde amérika qoshma shtatliri bilen merkiziy asiya arisidiki soda we meblegh sélish kélishimliri ramkisi astida mezkur yönilish boyiche ish élip bérishni dawamlashturidu"- dep tekitlen'gen amérika -qirghizistan tashqi ishlar ministirlirining bildürüshide .

Bu bildürüshte yene démokratik tereqqiyat we insan heqliri mesilisimu tilgha élin'ghan bolup, " démokratik qimmet we insan hoquqni dawamliq rawajlandurush mezkur ikki döletning nishani, shunga bu sahediki hemkarliq dawamlishidu" dep tekitlen'gen bolup, bulardin bashqa yene amérika qoshma shtatliri bilen qirghizistan arisidiki ma'arip we medeniyet almashturush boyiche hemkarliqlarningmu dawamliq élip bérilidighanliqi körsitilgen.

Térrorizmgha qarshi ortaq küresh qilish tekitlen'gen

Mezkur bildürüshning eng muhim bir nuqtisi térrorizmgha qarshi küreshtiki hemkarliq mesilisi bolup, bu amérikining qirghizistandiki herbiy bazisining dawamliq mewjut bolup turushi bilen biwasite munasiwetlik bolup hésablinidu. " Amérika qoshma shtatliri bilen qirghizistan özlirining xelq'ara térrorizmgha qarshi küreshtiki sadiqliqini mu'eyyenleshtürdi hemde afghanistanning iqtisadiy qayta qurulushi boyiche ortaq hemkarlishish xizmitini aktip élip bérishqa teyyar "- dep otturigha qoyulidu mezkur bildürüshte.

Chünki, shangxey hemkarliq teshkilatining dawamliq küchiyishige egiship, 2005 - yili, astanada ötküzülgen shangxey hemkarliq teshkilatining yighinida shangxey guruhidiki rehberler amérikining merkiziy asiyadiki herbiy bazisini taqash pozitsiyilirini bildürüsh netijiside özbékistandiki amérika bazisi taqalghan bolsimu, biraq qirghizistanning manas ayrodromidiki "gensi" namidiki amérika bazisining dawamliq mewjut bolup turushi heqqide washin'gton we bishkek rehberliri arisida kélishim hasil qilin'ghan idi. Emma, shundaq bolushigha qarimay, rusiye we xitayning amérikining qirghizistandiki herbiy bazisini taqashqa bolghan intilishining téxi toxtimighanliqi shuningdek yene qirghizistanda mundaq keypiyatlarning peyda qiliniwatqanliqi melum.

Qirghizistan amérikining yadro qoralliri mesilisige a'it teshebbusigha qoshuldi

29- Séntebir küni qirghizistan tashqi ishlar ministiri yene amérika dölet mudapi'e ministirining yardemchisi xedli bilen körüshüp , rayon xaraktérliq bixeterlik sahesi boyiche hemkarliqni kéngeytish mesilisini muzakire qilghan . Arqidinla qirghizistan terep amérikining yadro qorallarni qarar qobul qilinmay turup toshushqa qarshi küresh qilish teshebbusigha qoshulghan , amérika tashqi ishlar ministiri kandaliza rayis bilen qirghizistan tashqi ishlar ministiri ednan qarabayéf buninggha munasiwetlik höjjetlerde qol qoyghan , washin'gton bilen bishkek arisida tüzülgen kélishim 20 nechche mesilige qaritilghan bolup, bularning ichide qirghizistanning bixeterlik xadimliri we chégra saqlighuchilirini alahide terbiyilesh hemde qirghizistandiki yadro matériyallirini kontrol xizmitige munasiwetlik mezmunlarmu bar.

Amérikining mezkur teklipige qazaqistan, ukra'iniye qatarliq memliketlermu ishtirak qilghan bolup, yéqinda 20 nechche dölet awaz qoshidiken.

Washin'gton bilen bishkek özlirining munasiwetlirining "süpetlik halda yéngi sewiyige kirgenlikini" mu'eyyenleshtüriwatqanda, 1-öktebir küni qirghizistanning béyjingdiki bash elchisi xitay xelq jumhuriyitining 58 yilliqi munasiwiti bilen xitay re'isi xu jintawgha tebrik notisi tapshurdi. Xu jintaw xitay hökümitining qirghizistanning igilik hoquqini téximu kücheytishi, musteqilliqi, döletning zémin pütünlikini qoghdishini dawamliq qollaydighanliqini shuningdek qirghizistan'gha téximu bekrek yardem béridighanliqini bildürgen. (Ümidwar)