Pakistanning lal meschitidiki toqunushni kim qozghidi?

• Muxbirimiz erkinning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Pakistan paytexti islam'abadtiki lal meschit yeni Uyghurchida qizil meschit, dep atlidighan meschidtiki taliplar bilen, perwiz musherrep hökümiti arisidiki toqunush az dégende 10 ademning ölüshige sewebchi boldi. Xewerlerge qarighanda hökümet armiyisi teripidin qorshiwélin'ghan qizil meschidlik taliplar hökümet da'irilirige teslim bolghan. Bu qétimqi toqunush qizil meschidlik taliplarning islam'abadtiki xitay pahishixanisigha hujum qilish weqesi bilen munasiwetlik bolup, pakistan ichki ishlar ministirining xitay ziyaritide xitay j x ministiri bu mesilini resmi otturigha qoyghan.

Qizil meschidlik taliplar teslim boldi

Pakistanning islam'abad shehiridiki bir qisimi qizlarni öz ichige alghan qizil meschidlik 700 neper talip, bir mezgillik tirkishishtin kéyin seyshenbe küni pakistan hökümet armiyisige teslim boldi.

Taliplar hökümet armiyisige teslim bolushtin burun pakistan qoralliq küchliri meschit etrapigha sim tosaqlarni qurup, meschidtiki taliplarni derhal qoral tashlashqa chaqirghan we shu rayonda herbiy halet élan qilghanliqini jakarlap, meschitke éléktir toki bérishni toxtatqan idi.

Chet'el metbu'atliri qizil meschidlik taliplar bilen perwiz musherrepning hökümet armiyisi arisida toqunush bashlan'ghandin béri, az dégende 10 ademning ölgenlikini xewer qildi. Lékin bezi pakistan metbu'atliri toqunushta 30 ademning ölgenlikini, ölgenler ichide qiz taliplar, muxbir, axbaratchi we tijaretchilerning barliqini bildürmekte. Qizil meschit mes'ulliri bolsa toqunushta 15 adimining ölgenlikini, ölgenlerning arisida qiz oqughuchilarning barliqini bildürgen.

Pakistan hökümiti : ularning teslim bolushtin bashqa tallash yoli yoq

Qizil meschidlik taliplar teslim bolushtin burun pakistan uchur ministiri tariq ezim, taliplarning teslim bolushidin bashqa tallash yoli qalmighanliqini jakarlighan idi. U, chet'el metbu'atlirigha bergen bayanatida "biz taliplarning omumning menpe'etini közde tutup, teslim bolushini ümid qilimiz. Ularning bashqa tallash yoli qalmighanliqini eskertip qoymaqchimiz," dégen.

Pakistan ichki ishlar ministirliki meschitning mes'ullirini " döletke xiyanet qilish", we "islamning obrazigha qara sürkesh,"bilen eyiplidi. Gherb metbu'atlirida bolsa qizil meschit oqughuchilirining herikitini pakistanda taliban istilidiki hakimiyet qurup, sheri'etni yolgha qoymaqchi bolghan radikal diniy unsurlarning herikiti, dep baha bérishmekte. Xewerlerge qarighanda perwiz musherrep hökümiti, pakistandiki islami partiyilerning yardimide qizil meschidtiki taliplar bilen urush toxtutush kélishimi imzalighan.

Türkiyidiki ma'arip fondi jem'iyitining katipi arslam tash ependi pakistandiki islami jama'etlerning ehwalini yaxshi bilidighan zatlarning biri. U radi'omizning ziyaritige bergen jawabida, qizil meschidning ehwali heqqide toxtaldi.

Qizil meschit weqesi pakistan tarixidiki islami jama'et bilen hökümet arisida yüz bergen éghir toqunushlarning biri bolup, weqe pakistandiki islami guruhlarda prézidént perwiz musherrepke qarshi keypiyat küchiyiwatqan mezgilde, bolupmu prézidént musherrep yéqinda pakistan ali sot mehkimisining bashliqi chawdréni wezipisidin élip tashlighandin kéyin, pakistanda meydan'gha kelgen siyasi dawalghush téxi bésiqmighan ehwalda yüz berdi. Prézidént musherrepning aldimizdiki aylarda ötküzülidighan saylamda öktichilerning jiddi xirisigha duch kélidighanliqi perez qilinmaqta.

Weqe xitay - pakistan munasiwetlirige chétilamdu ?

Küzetküchiler, pakistan bixeterlik küchlirining qizil meschitke hujum qilmasliqtiki sewebi heqqide toxtulup, perwiz musherrep eger qizil meschitke hujum qilsa, dindarlarning özini öltürüwélish xaraktérlik hujumining öch élish nishanigha aylinip qélishtin qorqqan bolushi mümkin.

Chet'el metbu'atlirida qizil meschit weqesi bu meschidtiki talibanperes unsurlar bilen perwiz musherrep hökümiti arisida yéqinqi bir qanche aydin béri dawamlishiwatqan sürkilishning netijisi, dep qaralmaqta. Lékin ma'arip fondi jem'iyitidiki arslam tash ependi, bu weqe xitay-pakistan munasiwetlirige chétilidighanliqini we pakistan hökümitining, xitayning qizil meschid taliplirini basturush heqqidiki küchlük bésimigha uchrighanliqini bildürdi.

Xitay pakistanni agahlandurghan

Pakistanda chiqidighan " kündilik waqti géziti" yéqinda élan qilghan bir bash maqalida, qizil meschidlik taliplarning islam'abadtiki bir beden ugulash öyide ishleydighan xitay ayallarni görüge éliwélish weqesi, xitay -pakistan munasiwetlirige dagh chüshürgenlikini ilgiri sürgen. Mezkur gézitning eskertishiche, pakistan ichki ishlar ministiri aptap xan sherpo, ötken hepte xitayni ziyaret qilghanda xitay j x ministiri jaw yongkang, pakistanda xitaygha qarshi keypiyat küchiyiwatqanliqini eskertip, aptap xan sherponing dekkisini bergen.

" Kündilik waqti géziti," jaw yongkangning qizil meschidlik taliplarni " térrorchilar", dep eyipligenlikini we " jinayetchilerni" jazalashni telep qilip, pakistandiki xitay puqralirini hem xitay shirketlirini qoghdash üchün, jiddi tedbir élishni telep qilghanliqini yazdi. Qizil meschidlik taliplar bilen bolghan toqunush, pakistan ichki ishlar ministirining xitay j x ministiri jaw yongkangdin " dekkisini" yep bir qanche kün ötkendin kéyin partilidi. (Erkin)