Éshinchi emgek küchliri dep qaralghan Uyghur qizliri nime üchün öz yurtlirigha ishqa orunlashturulmaydu?

• Muxbirimiz eqidening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xitay da'irilirining éshinchi emgek küchlirini ishqa orunlashturush we namrat Uyghur déhqanlirini halliq sewiyige yetküzüsh dégen'ge oxshash nahayiti chirayliq namlar bilen Uyghur qizlirini xitayning ichkiri ölkilirige yötkesh ishliri dawamlashmaqta. Buninggha qarita chet'ellerdiki Uyghur kishilik hoquq teshkilatliri we pa'aliyetchilermu, "qizlar nime üchün öz yurtlirida ishqa orunlashturulmay, tili, dini we örp ‏- adetliri pütünley oxshash bolmighan bashqa bir millet bilen yashashqa mejburlinidu" dégen pikirlirini otturigha qoyup, "1milyon emgek küchi yötkesh pilan qilin'ghan" mezkür stratigiyining Uyghurlarni assimilatsiye qilishni meqset qilghanliqini bildürmekte.

Bu siyaset, Uyghurlarni béyitishmu yaki ularni assimilatsiye qilishmu?

Xitay hökümitining Uyghur élidiki éshinchi emgek küchlirini xitay ölkiliridiki zawutlargha orunlashturush ishliri izchil dawamliship kelmekte. Xitay metbu'atliridimu nurghunlighan Uyghur déhqan a'ililirining, mezkür siyasetning ijra qilinish netijiside béyish yoligha qarap mangghanliqi, iqtisadining tedriji yaxshiliniwatqanliqi xewer qilinmaqta.

Emma chet'ellerdiki Uyghur teshkilatliri we pa'aliyetchiliri bu mesilige nisbeten toxtimastin qarshiliq bildürmekte.

Elwette eslide éshinchi emgek küchlirini ishqa orunlashturush tolimu yaxshi bir ish, undaqta chet'ellerdiki Uyghurlar nime üchün hökümetning mezkür siyasitige qarshi chiqidu? nime üchün qizlirimiz assmilatsiye bolup kétidighan boldi dep endishe qilidu?

Istansimiz bu bir qatar mesililer üstide ehwal igilep, déhqanlarning qizlirining ichkiri ölkilerge mejburiy élip kétiliwatqanliqidin, eger déhqanlar qizlirini xitay yurtliridiki zawutlarda ishlitishke qoshulmisa jazagha uchraydighanliqidin, nopusi öchürlüp qara nopusqa aylindighanliqidin xewerdar bolduq.

Dihqanlar, qizlirini amalsiz chong erlerge yatliq qilghan yaki bashqa yurtlargha qachurghan

Biz igiligen melumatlardin, hetta Uyghur déhqanlarning bir qisimliri qizlirini xitay ölkisige ewetishtin saqlap qélish üchün, qizlirini yéshi alahide chong erlerge yatliq qilishqa mejbur bolghanliqi yene bir qisim déhqanlarning, qizlirini bashqa yurtlardiki tuqqanlirining yénigha qachurwetkenliki ashkarilandi.

Emma xitay metbu'atlirida yenila Uyghur qizlirining xitay ölkilride xoshal - xoram yashap, köp pul tépip ata ‏- anisigha yardem qiliwatqanliqi, qizlarning zawut mes'ulliri we yétekchiliri bilen dostluq ornutup, milletler ittipaqliqini ilgiri süriwatqanliqi élan qilinip turdi. Del mushundaq bir peytte, xitayning xeyyang shehiridiki yerkenlik 5 qizning échnishliq kechürmishliri melum bir Uyghur tor bétide élan qilindi.

Yerkenlik 5 neper Uyghur qizi ürümchige qéchip kelgen

Yerkenlik 5 neper Uyghur qizi, xitay zawutlirida yüz bériwatqan xorlash, kemsitish we türlük bésimlargha berdashliq bérelmey, xitay ölkiridiki Uyghur tijaretchilerning yardimi astida ürümchige qéchip kelgen bolup, lékin ular yéza bashliqlirining 1 yilliq toxtamni buzghuchilarning a'ilisining éghir jazagha tartilish, öyliridin mehrum qélish tehditliridin qorqup yurtigha qaytalmay temtirep yürmekte iken.

Chet'ellerdiki Uyghur teshkilatliri bir tereptin qizlarning bixeterlikidin endishe qilsa yene bir tereptin qizlarning xitay millitige assmilatsiye bolup kétishidin endishe qilip, xitayning bu stratégiyisi üstide jiddi tedbir qollunushni teshebbus qilmaqta.

Dunya Uyghur qurultiyining mu'awin re'isi memet toxti ependi": eger, xitay hökümiti rastinla Uyghur déhqanlarni namratliqtin qutuldurushni meqset qilghan bolsa, nime üchün 16 ‏- 17 yashliq qizlarni, téxi toy qilmighan emma boyigha yetken qizlarni öz yurtidin, ata ‏- anisidin ayrip turup, pul tapquzushqa salidu, bu yerde ochuq ‏- ashkare siyasiy tüs alghan, bir milletni assmilatsiye qilish muddi'asi bar " dep körsetti.

Bir milletning yene bir millet bilen uzun muddet birge yashishi, elwette bu ikki milletning bir - birige tesir körsütüsh we bir - birining örp adetlirini singdürüsh qatarliq amillarni shekillendürdighanliqini bildürgen ilgiri Uyghur élidiki shixenze shehiride uzun yil oqutquchiliq qilghan, amérika Uyghur birleshmisining ezasi ilshat ependi": xitay hökümitining Uyghur qizlirini xitay ölkirige yötkishi Uyghurlarni assmilatsiye qilish qedimini ashkare tézlitish taktikisi" dédi. (Eqide)