Uyghur yézilirigha besh yil ichide ikki tümen qosh til oqutquchisi yötkeldi

Besh yil jeryanida Uyghur élining her qaysi yéza-qishlaqliridiki bashlan'ghuch we ottura mekteplerge yötkelgen qosh til oqutquchilirining sani ikki tümendin ashqan.

Xitay hökümiti shinjang xizmet yighinidin kéyinki orunlashturushi boyiche xitaydiki 19 ölke, sheherni Uyghur élige saheler boyiche yardem béridu dep élan qilghan idi. Uyghur élining qosh tilliq ma'aripigha yardem bérish bu ölkilerning Uyghur élige xitay nopusini yötkeshtiki yene bir wasitisi bolup kelmekte.

Shénjin shehirimu bu 19 ölke, sheherning biri bolup, bu yil bashlan'ghandin buyan shénjindin Uyghur élige asasliq qeshqerge 26 xitay kadir yötkelgen. 22-Féwral küni mexsus pida'iy oqutquchilar nami bilen yene 12 xitay, qeshqerning tashqorghan nahiyisidiki bashlan'ghuch, ottura mekteplerge yötkep kélin'gen.

Bu xitay oqutquchilarning mekteplerge orunlashturulush ehwallirini sürüshte qilip tashqorghan nahiyilik ma'arip idarisige téléfon qilghinimizda bir Uyghur kadir so'allirimizgha jawab bérishni ret qildi.

2009-Yili-1 ayda Uyghur aptonom rayonluq hökümet “Shinjangning qosh til oqutushigha oqutquchi toluqlash pilani” ni élan qilip 6 yil jeryanida Uyghur élining her qaysi nahiye, yéza we qishlaqlirida qosh til ma'aripini rawajlandurush üchün 16 ming oqutquchi toluqlaydighanliqini jakarlighan idi. Bu téxi peqetla bashlan'ghuch mekteplerge yötkilidighan oqutquchilar bolup, ottura mekteplerge yötkilidighan sanni ichige almaydiken.

Hazirghiche qosh til oqutquchilirini toluqlash tedbirliri heqqide Uyghur éli da'iriliri ashkarilighan uchurlardin, bu xil qosh til oqutquchilirini toluqlash asasen xitay ölkiliridin xitaylarni yötkesh arqiliq emeliyleshtürülmekte.

Bu heqte ilgiri Uyghur élidin mundaq inkaslargha érishken iduq. Toqsundiki bir neper uzun yilliq oqutquchi qosh til ma'aripi namida élip bériliwatqan siyasetlerge naraziliq bildürüp, bu jeryanda Uyghur oqutquchilarning heqsizliqqa uchrawatqanliqini éytqan idi.

Xitay da'iriliri Uyghur élide qosh til ma'aripini kücheytish heqqide yenimu jiddiy tedbirlerni almaqta.

Uyghur aptonom rayonluq hökümet, 20-féwral küni xotende “Aptonom rayonning qosh til ma'arip xizmitini ilgiri sürüsh boyiche jenubiy shinjang rayoni söhbet yighini” ni chaqirghan. Tengritagh torining bu heqtiki xewirige qarighanda, yighinda qosh til oqutquchiliri qoshuni qurulushini kücheytish, mektepning exlaq terbiye xizmitini muhim nuqta qilish qatarliqlar otturigha qoyulghan, Uyghur aptonom rayonluq partkom da'imiy komitétining ezasi erkin turaxun yighinda her derijilik partkom we hökümetlirining qosh tilliq ma'arip xizmitige rehberlik qilishni kücheytishni tekitligen.

21-Féwral küni Uyghur élidiki pédagogika uniwérsitétida “Uyghur élidiki ottura we bashlan'ghuch mekteplerge qosh til oqutquchilirini terbiyilesh kursining yépilish murasimi” ötküzülgen bolup, mezkur yighin heqqidiki xewerdin ashkarilinishiche,jem'iyettin yéngi bir türküm qobul qilinip, terbiyileshtin ötken jem'iy 3271 neper oqutquchi, asasiy qatlamdiki bashlan'ghuch, ottura mekteplerge qosh til oqutquchiliqigha teqsim qilinidiken.

Gerche, Uyghur éli özidimu qosh til oqutquchiliqigha qobul qiliniwatqan bolsimu, radi'omizgha kelgen uchurlar hemde igiligen melumatlardin ashkarilinishigha qarighanda, qosh til oqutquchiliqigha Uyghur élidin qobul qiliniwatqan Uyghur oqutquchilar bilen xitaydin yötkiliwatqan qosh til oqutquchilirining sewiyiside zor perq bolup, Uyghur élidin qobul qiliniwatqanlar asasen toluq kursni püttürgen aliy melumatliqlar bolsa, xitay ölkiliridin kéliwatqanlar xitay ortaq tilidimu sözliyelmeydighan oqush tarixi we sewiyisi intayin adettiki, ottura we aliy téxnikom mekteplerni püttürgen ishsiz xitaylarni asas qilmaqta.

Mektep püttürüp xizmetsiz qalghan bir Uyghur qizmu, oqutquchiliqqa xitaylarning nahayiti asan qobul qiliniwatqanliqini inkas qildi.

Xitayche sumurgh torining 23-féwral xewiridin ashkarilinishiche, Uyghur aptonom rayonluq hökümetning 2006-yilidin bashlap, jem'iyettin qosh til oqutquchilirini qobul qilish chaqiriqining türtkiside, 2010-yiligha qeder Uyghur élining jenubidiki üch wilayet, bir oblasttiki mekteplerge besh yil jeryanida yötkelgen qosh til oqutquchilirining sani 22 ming 323 neperge yetken.