Ikki chong yighinning daghdughisi chong, saqchilarning xelqni tutqun qilishi keng kölemlik


2005.03.02
Share on WhatsApp
Share on WhatsApp

Béyjingde her yili bir qétim ötküzilidighan ikki chong yighin mezgili yene yétip keldi. Xitay hökümiti bu ikki chong yighin üchün ötken heptidin étibaren teyyarliq qilishqa bashlighan idi. Bu chong yighin mezgilide béyjingde hazirmu xelqni tutqun qilish dawamlashmaqta.

Ikki chong yighinda hökümet doklati we buningdin kéyinki pilanlar qarap chiqilidiken

Amérika awazining xewer qilishiche, xelq ichide "tizip qoyidighan teshtekler" yaki "rizin'ge tamghu" dep atilidighan memliketlik xelq qurultiyi bilen memliketlik siyasi kéngeshtin ibaret bu ikki chong organning yighinda xitay hökümitining hésabat doklati we döletning parchilinishigha qarshi turush qanuni, kirimni teqsim qilish tüzümi, ijtima'iy sughurtini yaxshilash, namrat rayonlarni tereqqi qildurush, teywenning musteqilliq yoligha méngishigha qarshi turush qatarliq buningdin kéyinki xizmetler qarap chiqilidiken.

Shundaqla ötken aydin bashlap élip bériliwatqan ray sinashta chüshken 5 chong mesile, yeni xitayning pay bazirini qandaq qilip tuyuq yoldin chiqiriwélish mesilisi, chiriklikke qarshi turush mesilisi, yuqumluq késelliklerdin saqlinish we ijima'i taziliq mesilisi, déhqanlarning kirimini östürüsh mesilisi, ma'arip mesilisi qatarliq 5 chong mesile muzakire qilinidiken.

Ikki yighin mezgilide hökümet saqchiliri xelqni tutqun qilghan

Erkin asiya radi'osi muxbirining xewer qilishiche, xitay hökümiti ikki chong yighindin burun "inaq jemiyet qurup chiqimiz" dep jakalighan idi. Emma yer - ziminidin mehrum qalghan, öy - turalghuliri mejburiy halda chéqip tashlan'ghan xelq naheqchiliqqa chidimay, yuqurigha eriz qilish üchün ayighi üzülmey béyjingge kelmekte.

Ular mushu ikki chong yighin mezgilide "xelq wekilliri" ni tépip dert éytmaqchi. Emma ular béyjinggha kelgen haman saqchilar teripidin tutqun qilinmaqta. Ötken düshenbe küni, poyizlarda, poyiz sitansilirida we dert eytquchilar toplan'ghan jaylarda, saqchilar keng kölemlik tutqun qilishni bashlighan.

Jang famililik bir ayalning éytishiche, kech sa'et 9 - 10 larda saqchi mashiniliri keldi, saqchilar top heriket qilip adem tutti. Eriz qilghili kelgen kishilerni tiz sür'et bilen tutup, urup, bezilerni birnechche saqchi birlikte tutup, sörep aptomobillargha sélip élip ketti. Men tutup kétilgenlikini öz közüm bilen körgen adem sani birnechche yüzge tétidu. Xewerde éytilishiche, shu qétimda oxshimighan orundin tutqun qilin'ghan adem sanini jemligende 1000 din ashidu.

Yene bir ayalning éytishiche, seyshenbe küni saqchi mashiniliri yene kélip adem tutqan. Bu qétim saqchilar tutqili kelgiche alliqachan qéchip ketken ademler xéli köp bolsimu, emma yenila birmunche kishi tutulup qaldi. Chünki eriz qilghili kelgen adem nahayiti köp.

Xewerde eytilishiche, saqchilar charshenbe künimu yene adem tutqan. Bir ayal mundaq dégen: "hökümet kishilik hoquqqa hürmet qilishni bultur ikki chong yighinda birinji madda qilip jakarlighan idi. Némishqa emel qilmaydu" dep saqchilardin soriduq. Saqchilar "bizmu bundaq adem tutushni xalimaymiz, emma adem tutushni urunlimisaq jan baqalmaymiz, eger yighin achqan jaygha barmasliqqa, wekillerni izdimeslikke wede berseng, biz sini tutmaymiz" dégen.

Shangxeylik bir ayalning "poyizgha chiqqan ademlerning hemmisini tekshüridu, eriz qilidighanliqini bilipla alsa tutup kétidu. Men shangxeydin bashqa jay arqiliq qéchip keldim" dégen. Xewerde éytilishiche, hökümet bu ikki yighin mezgilide adem tutushqa 650 ming yushurun saqchi teshkilligen.

Ürümchide yüzligen saqchi aptomat kötürüp gözet qilidighan boldi

Ulugh ira gézitide ikki chong yighin mezgili dep atilidighan mushu künlerde, béyjingge bashqa ölkilerdin dert eytqili kelgen xelq heqqide tartilghan resimler bésildi.

Uningdiki körünüshlerde béyjingning kochilirida méyiplar harwisigha olturup, qolida eriz xétini kötiriwalghan bowaylarning körünishi bar. Dert eytqili kelgenler bir jaygha toplinip qolida erz xetlirini kötüriwélip heriket qiliwatqan kishilerning körünishi bar. Saqchilar ti'en'enmén meydanida yuluchilarni kéyim - kéchiki we gep sözige qarap sirttin kelgenlikini hés qilsila, tosiwélip yanlirini axturup soraq qiliwatqan körünüshler bar.

Xewerde bayan qilinishiche yene, xitay kommunist partiyisi ötken heptide "xitayning milli térritoriyilik aptonomiyisi heqqide aq tashliq kitab" élan qilghan idi. Shuningdin kéyin, hazirqi ikki chong yighin mezgilide bolsa, Uyghur aptonum rayonida weziyet intayin sezgüzleshken. Bu gézitke yene ürümchidiki awat bazarlarda Uyghur sen'etkarliri naghra - sunay chélip bezme qiliwatqanda saqchilar aptomat kötürüp gözet qiliwatqan körünüshler bésilghan.

Ürümchi kechlik gézitide bésilghan xewerde melum bolushiche, ürümchide bultur yil axiridin bashlap saqchilarning gözet qilish sheklide nahayiti chong özgürüsh bolghan. Hazir saqchilar hetta yüzdin - yüzdin bolup kuchilarda, bolupmu awat kuchilarda gözet qilidu. Ularning qoralliridimu chong özgürüsh bar. Ular aptomatlarnila emes, yash aqquzush bombisi qatarliq bashqa qorallarnimu kötürüp yüridu. Bundaq körünüsh ürümchide burun körülüp baqmighan idi.

"Shinjang géziti" de bayan qilinishiche, xitay kommunist partiyisining Uyghur rayonigha qoyghan bash emeldari wang léchu'en ependi bölgünchilikke qarshi turush nemunuchiliri dep atalghan kishilerge bergen yolyuruqida "bizning bögünchiler bilenki körishimiz uzun muddetlik , murekkep, jiddi köresh, ya ular turidighan ya biz turidighan jiddi élishish" dégen. (Weli)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.