Pichanda yéngidin qush zukam késili bayqaldi

• Muxbirimiz peridening bu heqtiki melumati
• Download story audio

17-Noyabir küni sehiye xadimliri ürümchidiki bir férmida qush zukimi bilen yuqumlan'ghan toxularni köydürmekte. AFP

22‏- Noyabir küni pichanning sheher ichidiki bir qisim férmilarda 200 din oshuq öy qushlirining tuyuqsiz ölüp kétish hadisisi körülgendin kéyin, 25‏- noyabir küni munasiwetlik haywanlarni dawalash orunlirining tekshürüshi netijiside deslepki qedemde bu qushlarning qush zukimi késili bilen ölüp ketkenliki éniqlan'ghan.

Xalighanche sirtqa éytishqa bolmaydighan uchurlar

Biz bu munasiwet bilen téximu köp uchur igilesh üchün pichan nahiyilik haywanlarni dawalash ponkitigha téléfon qilduq. Téléfonimizni alghan ponkit mes'uli gaw chawféngning ayali bizge, gawning 3‏-4 kündin buyan öyge kelmey, karantin qilin'ghan rayonlarda qush zukimining aldini élish ishlirini élip bériwatqanliqini bildürgendin kéyin, biz gawning yanfonigha téléfon qilduq. Emma u bizge bu heqte melumat bérelmeydighanliqini éytti.

Biz uningdin néme üchün bu heqte melumat bérelmeydighanliqini sorighinimizda, u yuqirining bu heqte buyruqi barliqini, uchurlarni xalighanche sirtqa éytishqa bolmaydighanliqini bildürüp, bizning bu heqtiki melumatlarni yuqiri derijilik organlardin igilishimizni éytti.

Shuning bilen biz Uyghur aptonom rayonluq charwichiliq nazaritige hetta xitayning sehiye we yéza‏ igilik ministirliqlirigha téléfon qilduq. Lékin bu yerdiki xadimlarning hemmisila muxbirlarning so'aligha peqet teshwiqat bölümining jawab qayturidighanliqini, özlirining bu heqte bir néme déyish hoquqining yoqliqini bildürüp, ziyaritimizni qobul qilishqa unimidi.

20 Minding artuq qush öltürülgen

Xitay yéza‏ igilik ministirliqining bildürüshiche, munasiwetlik orunlar hazir pichanda qush zukimi bayqalghan jaydin 3 kilométir yiraqliqqiche bolghan rayonlardiki barliq öy qushlirini öltürgen. Téléfon ziyaritimizni qobul qilghan bir kishi, özining pichanda qush zukimi bayqalghan férmigha yéqin jayda turidighanliqini, hazirghiche bu yerde 20 mingdin oshuq öy qushlirini öltürüp bolghanliqini bildürdi.

‏- Késel taralghan rayon hazir pütünley karantin qilindi. ‏-Sizningche, hazirghiche qanchilik öy qushi öltürülüp bolghandu? ‏- ‏‏22 ming...Ishqilip 20 mingdin ashidu. ‏- Férma igiliri qandaq qiliwatidu? ulargha heq bérildimu? ‏- hökümetning belgilimisi bar iken. Shu boyiche her bir toxugha 10 yü'endin bériptu. ‏-Ular buninggha razimu? ‏-asasiy jehettin razi.

Emeliy ehwalni yoshurush éghir aqiwet keltürüp chiqidu

Uyghur éli xitaydiki qush zukam ehwali eng éghir rayonlarning biri. Shundaqla Uyghur élining jenub we shimal rayonlirida bir ayning ichidila 8 yerde qush zukam késili bayqaldi. Mushundaq jiddiy bir weziyette xitay hökümiti yene néme üchün bu heqtiki uchurlarni sirtqa ashkarilashtin shunchilik qorqidu? bu heqte toxtalghan malayshiyidiki Uyghur ziyaliysi murat ependim xitay hökümitining meyli siyasiy we yaki tebiy weqe bolsun chekleydighanlqini, emeliyetni xelqqe ochuq diyishtin qorqidighanliqini éytti.

Murat ependim yene, insanlarning ten‏-saghlamliqigha biwaste tesir körsitidighan bundaq uchurlarni yoshurushning xelqqe ziyanliq bolupla qalmastin, xitay hökümiti özigimu paydisiz bir weziyetni shekillendüridighanliqini éytti.

Seyshenbe küni yéngidin élan qilin'ghan qush zukam ehwali heqqidiki doklattin melum bolushiche yene, bu késel Uyghur élidin bashqa xitayning xunen ölkisining yongjow shehiridimu bayqalghan. Shundaq bolghanda 10‏- aydin hazirghiche bolghan mezgilde xitayning 20 nechche yéride qush zukam késili taralghan. Shundaqla xitayda bu yil 3 kishining qush zukimi késilige giriptar bolghanliqi éniqlan'ghan hemde ularning arisida ikkisi ölüp ketken. (Peride)