Dalay lama we rabiye qadir hamburgda


2007.07.25

dalai-rabiye-200.jpg
Dalay lama we rabiye qadir hamburgda. Photo courtesy of UAA

7 - Ayning 22 - küni gérmaniyining hamburg shehrige yétip kelgen d u q re'isi, Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanim, siyasiy pa'aliyetlirini bashlashtin ilgiri, tibetning rohaniy dahiysi dalay lamaning 19 - iyul küni bashlan'ghan 10 künlük gérmaniye ziyariti, gérmaniye puqraliri we dalay lamaning muritliri, tibet mesilisi himayichiliri hemde kishilik hoquq teshkilatlirining chuqanliri bilen gérmaniyide küchlük zilzile qozghighan idi.

" Tibetning ehwali téximu yamanliship ketti"

19 - Iyul küni hamburg shehrige chüshken dalay lamani sheher bashliqi bilen birge, minglighan kishi kütüwalghan bolup, dalay lama hamburg shehrining bashliqigha xada teqdim qilghan waqtida tibet mesilisi heqqide toxtilip؛ "tibetning ehwalida özgirish bolmidi. Eksiche, yéqindin buyan téximu yamanliship ketti" dégen.

Dalay lamaning gérmaniye ziyariti qizghin alqishqa érishken bir chaghda, xitay hökümiti gérmaniye hökümitige derhal naraziliq bildürdi. Xitayning gérmaniyidiki bash elchixanisidin jünxüy, dalay lamaning bu herikitige qarita muxbirlargha mundaq inkas bildürgen: "biz dalay lamani din bayriqini kötürüwélip, döletni parchilash heriketliri bilen shughulliniwatidu, dep qaraymiz. U addiy bir diniy dahi emes, belki bir siyasiy sergerdan. Biz dalay lamaning her qandaq dölette, her qandaq shekilde élip bériwatqan döletni parchilash heriketlirige qet'iy qarshi turimiz. Bu __ dalay lamaning hamburg we bashqa jaylardiki pa'aliyetlirinimu öz ichige alidu. Biz bu munasiwet bilen gérmaniye tashqi ishlar ministirliki we munasiwet organlargha naraziliqimizni bildürduq. Gérmaniye hökümitidin dalay lamagha junggogha qarshi bölgünchilik pa'aliyetliri bilen shughullinidighan sorun we purset hazirlap bermeslikni telep qilduq."

Dalay lama bilen birge ish qilish Uyghurlar üchün paydiliq

Dalay lama hamburgda diniy hem siyasiy pa'aliyetler bilen shughulliniwatqan mushu künlerde, rabiye qadir xanimmu hamburgda peyda bolup, özining siyasiy pa'aliyetliri bashliwetti. Xitay hökümitining rabiye qadir xanimning bu qétimqi ziyariti heqqide qandaq inkaslarda bolghanliqi hélighiche melum bolmisimu, xitayning xelq'ara sorunlarda küchlük tesir peyda qiliwatqan bu ikki rehberge qarshi qayturushi mümkin bolghan inkaslirigha qarita, d u q bayanatchisi dilshat réshit ependi köz qarashlirini otturigha qoydi.

Dilshat réshit ependining bildürüshiche, rabiye qadir xanimning dalay lama bilen bir sheherde, birlikte pa'aliyet élip bérishi, Uyghurlar mesilisining yenimu bir qedem ilgiriligen halda tonulushi we tesir peyda qilishi üchün paydiliq bolup, tibet mesilisini tonup bolghan gérmaniyilikler, tibetlikler bilen teqdirdash bolghan Uyghurlarni yenimu ichkirilep bilish pursitige érishidiken.

Rabiye xanim gérmaniye metbu'atlirida

Xuddi dalay lama ependim bügün'ge qeder ayighi üzülmeydighan ziyaretchilerning so'allirigha jawap bériwatqan'gha oxshash, rabiye qadir xanimmu muxbirlarning qorshawi astida qalmaqta. Ilgiri tibet mesilisini we dalay lamani tonup kelgen gérmaniyilikler, bügün Uyghurlar mesilisini we rabiye qadir xanimnimu tonup, oxshash teqdirge, oxshash ghayige ige bolghan bu ikki milletning mesilisining tézraq hel bolushigha tilekdashliq bildürmekte.

Bügün gérmaniyidiki meshhur uniwérsitétlarning tibet mesilisi tetqiqatchiliri, her qaysi dangliq gézit - jurnallar we t w qanalliri dalay lama heqqide üzmey xewerler élan qiliwatqan'gha oxshash, rabiye qadir xanim heqqidiki xewerlerningmu ayighi üzülmey élan qilinip turmaqta. Rabiye qadir xanim bir ay ilgiri „güldürmama" namliq esirining neshirdin chiqishi munasiwiti bilen gérmaniyide élip barghan bir heptilik ziyariti jeryanida, uning bilen söhbet qurghan we t w filimliri ishligen qanallar bügün'ge qeder rabiye qadir xanim we Uyghurlar mesilisi heqqidiki matériyallirini ulap élan qilmaqta. Bu heqte d u q diniy ishlar komitétining mudiri turghunjan alawudun ependim öz qarashlirini otturigha qoyup ötti. (Ekrem)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.