Рабийә қадир нобел тинчлиқ мукапатиниң намзати болди
2006.09.11

11 - Сентәбир вәқәсиниң бәш йиллиқи хатирилиниватқан күни шитаби вашингтондики америка уйғурлири бирләшмиси һәм хәлқара уйғур кишилик һоқуқ вә демократийә фонди җәмийитиниң рәиси рабийә қадир ханимниң 2006 - йиллиқ нобел тинчлиқ мукапатиниң намзатлиқиға көрситилгәнлики шветсийә парламентиниң әзаси аннелийә еночсон тәрипидин хәлқара мәтбуатларға елан қилинди.
Ройтерс агентлиқиниң учуриға асасланғанда, аннелийә еночсон ройтерсгә бәргән мәлуматида өзиниң рабийә қадирни нобел мукапатиниң намзатлиқиға көрсәткәнликини билдүрүп, "рабийә қадир хитайниң ғәрбидики уйғур миллитиниң һоқуқлирини қоғдаш чемпийони вә хитайдики әң атақлиқ һоқуқ қоғдиғучилириниң бири" дәп баһа бәргән.
Аннелийә еночсон йәнә америка авази радиосиниң зияритини қобул қилип, рабийә қадирниң нобел тинчлиқ мукапатиға лайиқ икәнликини шәрһләп "шинҗаң районида сәккиз милйон әтрапида уйғур яшайду, улар давамлиқ түрдә өзлириниң әнәнилири, мәдәнийити вә динини тиришип қоғдимақта. Рабийә қадир уларниң анисиға охшаш. Мениң қаришимчә, униң сәккиз милйон уйғурниң тинчлиқни қолға кәлтүрүштики сөзчиси ( вәкили) қилиниши интайин муһимдур" дегән.
Мукапат саһиплириниң исми 13 - өктәбир күни рәсмий елан қилиниду
Норвегийидики нобел институтиниң башлиқи геир лундәстад бу йил 2 - айниң 1 - күнигичә 191 кишиниң нобел мукапатиниң намзатлиқиға кориситилгәнликини, бу күндики йиғинда 30 дин 40 қичә кишиниң таллинип, булар һәққидә мәхсус доклат һазирланғанлиқини, униңдин кейин йәнә 10 адәмни рәсмий таллайдиғанлиқини, 10 - айниң 13 - күни мукапатқа еришкәнләрниң тизиминиң рәсмий елан қилинидиғанлиқини билдүргән.
Униң ейтишичә, 1901-йилидин тартип таки һазирғичә болған арилиқта нобел мукапати алғанларниң ичидә 12 нәпәр аял бар икән.
Рабийә қадир ханим- бу шәрәп алди билән уйғур хәлқиғә мәнсуп
Рабийә қадир ханим өзиниң бу қетим йәнә нобел тинчлиқ мукапатиға намзат болғанлиқидин хушалланғанлиқини билдүрүп, бу шәрәпниң алди билән уйғур хәлқиғә мәнсуп икәнликини тәкитлиди.

Рабийә қадир ханимниң нобел тинчлиқ мукапатиниң намзатлиқиға көрситилгәнликиниң уйғур сиясий дәвасиниң хәлқаралишишида шуниңдәк униң хәлқара җәмийәт тәрипидин етирап қилинишида муһим әһмийәткә игә икәнликини көрсәткән дуня уйғур қурултийиниң рәиси әркин алиптекин әпәнди, әгәр рабийә қадирниң бу мукапатқа сазавәр болса, уйғур сиясий давасида аләмшумул өзгиришләрниң болидиғанлиқини тәкитлиди.
Хәлқара уйғур кишилик һоқуқ вә демократийә фонди 90 миң доллар ярдәмгә еришти
Техи буниңдин үч күн илгири америка демократийини илгири сүрүш фонди рабийә қадирниң рәһбәрликидики хәлқара уйғур кишилик һоқуқ вә демократийә фонди җәмийитиниң йиллиқ паалийити үчүн 90 миң америка доллири бәргәнликини елан қилған иди. Бу, америка, уйғурлири бирләшмиси вә дуня уйғур қурултийидин кейин америка демократийини илгири сүрүш фондиниң ярдимигә еришкән йәнә бир уйғур оргини болуп һесаблиниду. Рабийә қадир ханим мәзкур ярдәм һәққидә өз көз қаришини шәрһләп бу ярдәм пулиниң уйғурлар үчүн зор қиммәткә игә икәнликини тәкитлиди.
Рабийә қадир ханим 2004 - йили хәлқаралиқ рафто кишилик һоқуқ мукапатиға еришкән болуп, мәзкур мукапатқа еришкәнләрниң төти нобел мукапатиға сазавәр болған икән.
Рабийә қадир ханимниң үч пәрзәнтиниң тутқун қилинип түрмигә солинишидин кейин хәлқара җәмийәт уйғур кишилик һоқуқ вәзийитигә техиму диққәт қилишқа башлиған болуп, хәлқаралиқ һоқуқ тәшкилатлири вә америка дөләт мәҗлисиниң кишилик һоқуқ ишлириға мәсул том лантос башчилиқидики бир қисим әзалириму хитайни бу мәсилидә тәнқид қилған иди.
Ройтерс агентлиқиниң учуридин қариғанда рабийә қадир бу қетимқи намзатлар ичидики бирдин бир парламент әзалири тәрипидин көрситилгән нобел тинчлиқ мукапатиниң намзати болуп һесаблинидикән. Лекин, хитай ташқи ишлар министирлиқи буниңдин нарази болуп, "бу җуңго уйғурлириға вәкиллик қилишқа мунасип әмәс адәм" дегән. Әмма, уйғур сиясий паалийәтчилири рабийә қадирниң уйғурларниң һәқиқий авазиға вәкиллик қилидиғанлиқини муәййәнләштүрмәктә. (Үмидвар)
Мунасивәтлик мақалилар
- Рабийә қадир ханим германийидә
- Ню-йорк шәһиридә өткүзүлгән йеғин һәққидә рабийә қадир билән сөһбәт
- Хитай һөкүмити нимә үчүн рабийә қадир аилисигә қаратқан сиясий һуҗумини изчил давамлаштуруп кәлди
- Рабийә қадир ханим пәрзәнтлирини миллитидин үстүн қоялмиди
- Рабийә қадирниң пәрзәнтлириниң тутқун қилиниши рус тилидики мәтбуатларда
- Рабийә қадир: хитай һөкүмити балилиримни қолға елиш арқилиқ паалийәтлиримни тосиялмайду
- Хитай рабийә қадирниң 3 оғлини рәсмий қолға алди
- Кишилик һоқуқ тәшкилатлири вә америка һөкүмити рабийә қадир балилириниң тәқдиригә йеқиндин көңүл бөлмәктә
- Рабийә қадир ханим пәрзәнтлириниң қолға елиниши түркийидә қаттиқ наразилиқ қозғиди
- Рабийә қадир: мән балилиримдин пәхирлинимән, биз бәдәл төләватимиз һәм төлишимиз зөрүр...