Gérmaniye dolqunlirida rabiye xanim we nobil tinchliq mukapati

• Ixtiyari muxbirimiz ekremning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Rabiye qadir xanim. 2007 – Yili 13 – yanwar tartilghan.

Uyghur milliy herikitining rehbiri, d u q ning re'isi rabiye qadir xanim 2006- yili nobél tinchliq mukapatining üch küchlük namzatining biri bolup saylinip, Uyghurlar we insan heqliri dunyasining küchlük alqishigha érishkende, xitay hökümiti bi'aram bolup, rabiye qadir xanimning nobél tinchliq mukapatigha érishishining dalay lamaning nobél mukapatigha érishkinidek xeterlik hadise bolidighanliqini ipadileshken we buninggha qarshi herxil charilerge muraji'et qilghan idi.

2006 – Yili ürümchi kechlik gézitide élan qilin'ghan bir xewerde hetta "amérika hökümiti eger rabiye qadirni nobél ténichliq mukapatigha saye qilsa, xitay bilen amérika otturisidiki munasiwet éghir tesirge uchraydu" dep yazghan we rabiye qadir xanimning siyasiy tesirini Uyghur diyaridila emes, chet'ellerdimu xunükleshtürüsh üchün her xil töhmetlerni toqup chiqqan. Yéqinqi künlerde yene Uyghur diyarida meyli ijabiy yaki selbi jehettin bolsun, rabiye qadir xanimning ismini atashni chekligen. Shundaq bolushigha qarimay, gherbte, jümlidin gérmaniye parlaménttida we hökümet emeldarliri arisida barghansiri nami meshhur boliwatqan rabiye qadir xanimning ish – pa'aliyetliri bügün gérmaniye metbu'atliridimu qizziq téma bolmaqta.

Nobél mukapatining küchlük namzati

Yéqinqi künlerde rabiye qadir xanimning yene bir qétim 2007 – yilliq nobél tinchliq mukapatining namzatigha aylan'ghanliqi heqqidiki xewerler metbu'at saheside belgilik orun igilep kelmekte.

"Gérmaniye dolqunliri radi'osi" ning 2 – ayning 27 – künidiki xewirige asaslan'ghanda, dunya Uyghur qurultiyi re'isi rabiye qadir xanim 2007 – yilliq nobel tinchliq mukapatining eng küchlük namzatlirining biri iken. Xewerde rabiye qadir xanimning bu yilliq nobél tinchliq mukapatqa érishish éhtimalining yuquri ikenliki bayan qilin'ghan. Mezkur xewerde körsütilishiche, 2 – ayning 26 – küni nobel tinchliq mukapati komitétining bash katipi norwégiyide axbarat élan qilip, 2007 – yili 181 shexis we teshkilatning nobel tinchliq mukapati namzatliri tizimlikige kirgüzülgenlikini bildürgen. Gerche bu tizimliktiki shexislerning toluq isimliri ashkarilanmighan bolsimu, emma "gérmaniye dolqunliri radi'osi" da, bu yilqi 181 namzat ichide 2007 – yilliq nobél tinchliq mukapatqa érishish éhtimali eng yuquri bolghan üch shexisning ismi tilgha élin'ghan. Bu üch shexsning biri yenila d u q ning re'isi, Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanim bolghan.

D u q xadimlirining melumatlirigha asaslan'ghanda, rabiye qadir xanimning 2007 – yilliq nobél tinchliq mukapatigha érishishini xelq'aradiki meshhur insan heqliri teshkilatliridin "xelq'ara kechürüm teshkilati", "xeter astidiki milletlerni qoghdash teshkilati", "wekaletsiz milletler teshkilati" we "chégrisiz kishilik hoquq teshkilati" qatarliq teshkilatlar qollawatqan bolup, bu yil rabiye qadir xanimning bu mukapatqa érishish pursiti nahayiti zor iken. D u q mu bu sahede belgilik térishchanliqlarni körsitiwatmaqta iken.

Xitay da'iriliri her xil yollar bilen rabiye xanimning nobél mukapatigha érishishige tosqunluq qilmaqta

D u q bayanatchisi dilshat réshit ependi rabiye qadir xanimning 2007 – yilliq nobél tinchliq mukapatigha namzat qilip körsitilishi wejidin, Uyghurlar mesilisining gherb siyasiy sehniside yene bir qétim qizziq témigha aylan'ghanliqni, bu seweblik xitay hökümitining her xil diplomatik wastilerge tayinip, rabiye qadir xanimning bu mukapatqa érishishining aldini élishqa térishiwatqanliqini tekitlidi.

D u q bayanatchisi dilshat réshit ependining éytishiche "bügünki dunyada tinchliq wastilirige tayinip insan heqliri kürishi bilen shughulliniwatqan kishiler qatarida rabiye qadir xanimning orni alahide yüksek bolup, u xitay mustemlikisi astida barliq heqliridin tamamen mehrum qilin'ghan 20 milyondin artuq Uyghur xelqining wekili hem yürek sadasi bolupla qalmay, yene xitay asariti astida turma azawini biwaste bashtin kechürgenliki hem insan heqliri dunyasining jasariti bilen xitay qolidin azadliqqa erishkenliki qatarliq jehetlerde bashqa namzatlardin tüptin perqlinidiken. Rabiye qadir xanimning hazirqi élip barghan we bériwatqan pa'aliyetliri bilen insan heqliri we démokratiye terghibatchiliri neziride tutqan orni, uni 2007 – yilliq nobél tinchliq mukapatining sahibi bolush imkaniyitige érishtürishi mumkin iken.

"Gérmaniye dolqunliri radi'osi" yuqiriqi xewerde rabiye qadir xanim heqqide izahat bérip, "nöwette amérikida musapir bolup turiwatqan rabiye qadir xanim béyjing hökümiti teripidin bölgünchi unsur, dep atilidu we ilgiri türmide yatqan, u ötken yilimu nobel tinchliq mukapatigha namzat qilip körsitilgen" dep bayan qilghan.(Ekrem)