Норвегийә баш министири Jens Stoltenberg хитай һөкүмитидин рабийә қадир ханимниң пәрзәнтлирини қоюп беришни илтимас қилди


2007.04.05

Норвегийә баш министири Jens Stoltenberg алдинқи һәптә хитайни зиярәт қилған болуп, зиярәт давамида у хитайдики кишлик һоқуқ дәпсәндичилики мәсилиси үстидә алаһидә тохталған һәмдә уйғур милли һәрикитиниң рәһбири рабийә қадир ханимниң оғуллирини өз ичигә алған һазир сияси сәвәбтин түрмидә йетиватқан бирқанчә кишиниң тизимини хитай даирлиригә тапшурған.

Бу һәқтә норвегийидики әң чоң гезит болған “VG” да арқа –арқидин икки парчә мақалә елан қилинған болуп, биринчи парчә мақалидә норвегийә рафто фонди җәмийитиниң башлиқи Arne Lyngord әпәндиниң Jens Stoltenberg хитайға меңиш һарписида униңдин хитай рәһбәрлири билән көрүшкәндә хитай һөкүмитидин рабийә қадир ханимниң түрмидики оғуллирини қоюп беришни тәләп қилишни илтимас қилғанлиқи ейтилған.

Бу һәқтә гезит мухбириниң зияритини қобул қилған Arne Lyngord әпәнди мунуларни билдүргән:

"Рабийә қадирниң икки оғли түрмидә, улардин бирси қаттиқ қийин –қистақларға елинған болуп, биз униң саламәтлик әһвалидин интайин әндишә қилмақтимиз".

Хитай даирилириниг рабийә қадир пәрзәнтлирини қолға елиши әмилийәттә гөрүгә еливелиштин башқа нәрсә әмәс

Arne Lyngord Әпәнди норвегийә баш министири Jens Stoltenberg ниң хитайға қилған бу қетимқи зиярәт пурситидин пайдилинип уйғурларниң кишлик һоқуқ вәзийити вә рабийә қадир ханимниң түрмидики оғуллири мәсилисини хитай тәрәпкә рәсмий тәриқидә ейтиши үмид қилидиғанлиқини билдүрүп йәнә мундақ дегән:

"Хитай һөкүмити рабийә қадирни өзи әп бериватқан кишлик һоқуқ паалийәтлирини тосап қелиш үчүн униң оғуллирини түрмигә солиди бу әмилийәттә уларни гөрүгә еливелиштин башқа нәрсә әмәс".

Arne Lyngord Әпәнди әгәр Jens Stoltenbeg рабийә қадир ханимниң пәрзәнтлириниң мәсилисини хитайға барғанда оттуриға қойса буниң хитай даирлири үчүн муһим бир сигнал болидиғанлиқини билдүрүп йәнә мундақ дегән:

"Бу бир җәһәттин дуня җамаәтчиликиниң хитайдики кишлик һоқуқ вәзийитигә җүмлидин рабийә қадирниң аилисиниң әһвалиға йеқиндин диққәттә боливатқанлиқини хитай һөкүмитигә билдүрүп қоюштин дерәк бериду".

Jens Stoltenberg Ниң хитайға қилған бу қетимқи зиярити мунасивити билән рабийә қадир ханимниң түрмидики оғуллири һәққидә елан қилинған иккинчи парчә мақалидә алди билән рабийә қадир ханимниң оз хәлқиниң кишлик һәқ –һоқуқлирини қоғдаш йолида 6 йилға йеқин хитай түрмисидә ятқанлиқи, 2005-йили хәлқараниң күчлүк бесими астида хитай һөкүмитиниң уни түрмидин қоюп беришкә мәҗбур болғанлиғини, рабийә қадир ханимниң америкиға кәлгәндин кейин уйғурларниң кишлик һоқуқини қолға кәлтүрүш үчүн актип паалийәт елип бериватқанлиқини, мушу сәвәбтин хитай даирлириниң өткән йили язда униң оғуллирини бигунаһ түрмигә солиғанлиқини йорутуп өткән.

Хитай баш министири вен җябавға бәш кишиниң тизимлики тапшурулған

Андин кейин норвегийә баш министири Jens Stoltenbeg бейҗиңда хитай баш министири вән җябав билән учрашқанда бәш кишиниң исми йезилған бир тизимликни униңға тапшуридиғанлиқи буниң ичидә рабийә қадир ханимниң оғлиниң исми һәм барлиқи ейтилған хәвәрдә тизимликтики қалған 4 кишиниң кимлики ениқ ейтилмиған әмма, улар тибәт вә хитайларни оз ичигә алған сияси сәвәбтин қолға елинған кишләр икәнлики илгири сүрүлгән. Норвегийә тәрәп бу тизимликни тапшуруш билән биргә өзлириниң бу ларниң әһвалидин интайин әндишә қиливатқанлиқини билдүргән вә хитай даирлиридин уларни тезрәк қоюветишни тәләп қилған.

Хәвәрдә ейтилишичә, Jens Stoltenberg вән җябав билән көрүшкәндә хитайда изчил давам қилип келиватқан кишлик һоқуқ дәпсәндичилики мәсилисини муһим бир тема сүпитидә оттуриға қойған. У бу һәқтә тохтилип: "мәсилән мән ахбарат әркинлики мәсилиси үстидә тохталдим, бизни үмидләндүргини 2008 –йиллиқ бейҗиң олимпик мусабиқиси давамида чәтәл мухбирлири җуңгониң халиған йеригә берип зиярәт қилса болидикән, мениңчә бу бир яхши башлиниш", дегән.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.