Хитай даирилири рабийә қадирниң пәрзәнтлири үстидин пат арида сот ачмақчи
2006.10.25

Уйғур кишилик һоқуқи вә демократийә һәрикитиниң йетәкчиси рабийә қадир ханимниң оғуллирини сотлаш бир мәзгил кечиктүрүлүп, бу йилқи нобел тинчлиқ мукапатиниң лаурияти елан қилинғандин кейин узун өтмәйла башланди.
Хитай тәптиш даирилири рабийә қадирниң үрүмчидики аилә тавабатиға алим абдуреһим вә қаһар абдуреһимларниң пәйшәнбә күни сотлинидиғанлиқини уқтурған. Әсли алим абдуреһимларниң соти бу йил 8 - айниң 19 - күни ечилмақчи иди. Лекин хитай даирилири сот күнигә бир күн қалғанда сотни туюқсиз кечиктүргән вә сотниң нимә үчүн кечиктүрүлгәнликини чүшәндүрмигән. Хитай тәптиш даирилири рабийә қадир ханимниң пәрзәнтлирини бу йил 6 - айниң башлири қолға алғандин кейин, дәсләптә дөләтни парчилаш, дөләт һакимийитини ағдуруш, баҗ оғрилаш билән әйиблиди. Рабийә қадирниң чоң қизи рошәнгүл абдуреһим сақчилар билән маслашмиған, дәп нәзәрбәнт қилинди.
Пәрзәнтләрниң адвокати: мени қайта аварә қилмаң
Хәвәрләргә қариғанда хитай даирилири пәйшәнбә күни алим абдуреһим билән қаһар абдуреһим үстидин сот ачмақчи. Алим абдуреһимларниң адвокати әхмәт садирниң әскәртишичә, сот мәһкимиси униңға сотниң пәйшәнбә күни ечилидиғанлиқини уқтурған. У, дилониң тәпсили әһвали һәққидә тохтилишни рәт қилип, уни қайта аварә қилмаслиқимизни тәләп қилди.
Уйғур аптоном райони җамаәт хәвпсизлик назарити алим абдуреһим билән абликим абдуреһимларни бу йил 6 - айниң 1 - күни үрүмчидә қолға алди. Қаһар абдуреһимни ақсуда қолға елип үрүмчигә аптобуста яллап кәлгән. Улар қолға елиништин сәл бурун америка дөләт мәҗлисиниң 3 кишилик бир тәкшүрүш өмики үрүмчини зиярәт қиливатқан болуп, тәкшүрүш өмики рабийә қадирниң пәрзәнтлири билән көрүшүшни тәләп қилған болсиму, лекин рәт қилинди.
Җамаәт хәвпсизлик назаритиниң 3 - башқармисидики сақчилар алим абдуреһимларни америка тәкшүрүш өмики билән қәти көрүшмәслик тоғрисида агаһландурған. Әтиси сақчилар рабийә қадирниң пәрзәнт вә нәврилирини машинида уланбайға елип берип, алим вә абликимларни йол үстидә уруш вәқәси йүз бәргән иди. Бу вәқәдин кейин хитай даирилири алим абдуреһимларниң рәсмий қолға елинғанлиқини вә сотлайдиғанлиқини җакарлап, рабийә қадирниң чоң қизи рошәнгүл абдуреһим аилисидә нәзәрбәнт астиға елинди.
Рабийә қадир ханим: алим абдуреһимларни сотлаш мениңдин өч елишни мәқсәт қилған
Рабийә қадир ханим, алим абдуреһимларниң сотини пәйшәнбә күни қайтидин башлаш нобел тинчлиқ мукапатиға намзат қилип көрситилгәнлики билән мунасивәтлик, дәп қарайдиғанлиқини билдүрмәктә.
Рабийә қадир ханим шветсийә парламент әзаси ениксен ханим тәрипидин бу йилқи нобел тинчлиқ мукапатиниң намзатлириға көрситилгән. Гәрчә бу йилқи мукапат униңға берилмигән болсиму, лекин мукапат елан қилиништин бурун елип берилған хәлқ райини синаш нәтиҗилиридә рабийә қадир алдинқи қатардики 3 намзатниң бири иди.
Уйғур аптоном райони парткоминиң секретари ваң лечүән 16 - өктәбирдә мухбирларни күтүвелиш йиғини өткүзүп, рабийә қадир ханимниң нобел мукапатиға намзат қилип көрситилгәнликини әйиблигән. Рабийә қадир ханимниң 2- оғли абликим абдуреһимниң әһвали һазирғичә мәлум әмәс. У, илгири "дөләт һакимийитини ағдурмақчи, дәп әйибләнгән болсиму, лекин тәптиш мәһкимиси униң бу қетим нимә үчүн алим вә қаһар абдуреһимлар билән биргә сотланмайдиғанлиқини чүшәндүрмигән. Рабийә қадир ханим, "алим абдуреһимларни сотлаш мениңдин өч елишни мәқсәт қилған," дәйду.
Хитай даирилириниң рабийә қадир пәрзәнтлирини қолға елиш вә сотлаш һәрикити америка, явропа иттипақи вә хәлқара кишилик һоқуқ тәшкилатлириниң әйиблишигә учримақта. Америка ташқи ишлар министирлики бу һәқтики бир баянатида рабийә қадирниң пәрзәнтлирини қандақ сәвәбдин қолға алған болушидин қәти нәзәр дәрһал қоюветишни тәләп қилған болсиму, лекин хитай һөкүмити буни рәт қилип кәлди. Америка ташқи ишлар министирлиқидики вәқәдин хәвәрдар исмини ашкарилашни халимайдиған әмәлдарларниң әскәртишичә, хитай даирилири рабийә қадирниң пәрзәнтлирини хитай қанунлири бойичә бир тәрәп қилимиз, дәп җавап бәргән.
Рабийә қадир: пәрзәнтлиримни сотлаш хитай қанунлириниң өзигә хилап
Пәрзәнтлирини гунаһсиз, дәп тәкитлигән рабийә қадир ханим, "уларни сотлаш хитай қанунлириниң өзигә хилап", дәп көрсәтти.
Алим абдуреһимларниң соти уйғур аптоном райони парткоминиң 7- нөвәтлик қурултийи ечилип қанчә күн өткәндин кейин башланмақчи. Қурултайда партком секретари ваң лечүән, уйғур паалийәтчилиригә қарши "алдинала зәрбә бериш, баш көтүргән йәрдә йоқитиш "сияситиниң давамлаштурулидиғанлиқини тәкитлигән.
Хәлқара кишилик һоқуқ тәшкилатлири хитай даирилирини тероризимға қарши туруш урушни баһанә қилип, уйғурларниң сияси, диний вә мәдинийәт һоқуқини дәпсәндә қиливатиду, дәп әйиблимәктә. Америка ташқи ишлар министирлиқи диний әркинлик доклатида хитай даирилирини уйғур сияси өктичиләр вә охшимиған қараштики диний паалийәтчиләрни терорчилар қатарида җазалимақта, дәп әйиблигән. (Әркин)
Мунасивәтлик мақалилар
- Хитай рабийә қадирниң пәрзәнтлирини сотлашни кечиктүрди
- Хитай һөкүмити нимә үчүн рабийә қадир аилисигә қаратқан сиясий һуҗумини изчил давамлаштуруп кәлди
- Рабийә қадирниң оғли алим хитай тәрипидин мәҗбурий иқрар қилдурулди
- Америка дөләт мәҗлиси әзалири ху җинтавға хәт йезип, рабийә қадирниң пәрзәнтлири қоюп беришни тәләп қилди
- Рабийә қадир ханим пәрзәнтлирини миллитидин үстүн қоялмиди
- Хитай һөкүмитиниң рабийә қадир пәрзәнтлирини қолға алғанлиқи мунасивити билән намайишлар
- Рабийә қадирниң пәрзәнтлириниң тутқун қилиниши рус тилидики мәтбуатларда
- Рабийә қадир: хитай һөкүмити балилиримни қолға елиш арқилиқ паалийәтлиримни тосиялмайду
- Қирғизистанда мухбирларни күтүвелиш йиғини өткүзди
- Хитай рабийә қадирниң 3 оғлини рәсмий қолға алди
- Норвигийидә уйғурларниң паалийәтлири күчәймәктә
- Д у қ рабийә ханимниң пәрзәнтлири һәққидә чегрисиз инсан һәқлири тәшкилатиға мәктуп йоллиди
- Германийә вә норвигийидә хитайға қарши намайиш өткүзүлди
- Түркийидә хитайға қарши намайиш
- Қазақистан уйғурлири рабийә қадир пәрзәнтлириниң тутқун қилинишидин нарази болмақта