Рафто фонди җәмийити алим абдуреһимға җаза һокум қилинишиға қарита күчлүк инкас қайтурди

• Ихтияри мухбиримиз абдусәмәтниң бу һәқтики мәлумати
• Download story audio

Рафто фонди җәмийитиниң башлиқи Arne Lyngårg әпәнди рабийә қадир ханим билән. Абдусәмәт/RFA

Уйғур милли һәрикитиниң рәһбири, атақлиқ кишилик һоқуқ паалийәтчиси вә дуня уйғур қурултийиниң рәиси рабийә қадир ханимниң оғли алим абдуреһимниң 27 - ноябир күни үрүмчидә хитай даирлири тәрипидин 7 йиллиқ қамақ җазасиға һокум қилиниши дунядики һәрқайси кишлик һоқуқ тәшкилатлири, уйғур мәсилисигә көңүл болуп келиватқан дөләтләр вә шәхсләрниң күчлүк наразилиқини қозғиди.

Хитай даирилири өч алған

Шу қатарда уйғур мәсилисигә әң көңүл болуп келиватқан хәлқаралиқ кишлик һоқуқ органлиридин бири болған норвегийә рафто фонди җәмийитиму алим абдуреһимниң 7 йиллиқ қамаққа һокум қилиниши мунасивити билән 28 - ноябир күни мәхсус наразлиқ очуқ хети елан қилған вә бу хәтни норвегийидики һәрқайси кишлик һоқуқ органлири, норвегийә ташқи ишлар министирлиқи вә норвегийә парламентидики хитай ишлириға мәсул комитетқа вә шәхсләргә йоллиған.

Наразлиқ хетидә мундақ дейилгән: "рафто фонди җәмийитиниң хәвәр тепишичә, 27 -ноябир, душәнбә, 2004 - йиллиқ рафто кишлик һоқуқ мукапатиниң саһиби, уйғур милли һәркәтниң рәһбири рабийә қадир ханимниң кәнҗи оғли алим абдуреһим баҗ оғрилаш җинайити билән 7 йиллиқ қамаққа һокум қилинған һәмдә 62, 500 америка доллири ихтисадий җәриманә қоюлған. Алим абдуреһимниң акиси қаһар абдуреһим һәм баҗ оғрилаш билән әйиблинип 12, 500 америка доллири җәриманә қоюлған".

Наразлиқ хетидә йәнә рабийә қадир ханимниң йәнә бир оғли абликим абдуреһим һәққидә мунулар көрситилгән: "мәнбәләргә асасланғанда рабийә қадир ханимниң һазирғичә әһвали ениқ болмай кәлгән түрмидики йәнә бир оғли абликим абдуреһим 26-ноябир үрүмчи тәңритағ районидики тутуп туруш орнидин зәмбилгә селинип әпчиқип кетилгән. Пәризимизчә у аписи рабийә қадир ханимниң 26 - ноябир мюнхенда ечилған дуня уйғур қурултийиниң йиғинида қурултай рәиси болуп сайлиниши мунасивити билән қийин-қистаққа елинған, җисмани зәрбигә йолуққан болуши мумкин. Рабийә қадир ханимниң билдүрүшигә қариғанда үрүмчидики даирләр униңға әгәр дуня уйғур қурултийиға рәис болуштин өзини тартса түрмидики оғуллири йәңгилрәк җаза вә силиқрақ муамилигә еришидиғанлиғидин бишарәт бәргән икән"

Наразлиқ хетидә хитай һөкүмитиниң рабийә қадир ханимниң оғуллириға қарита йүргүзүватқан адаләтсиз муамилиси вә наһәқ җазалаш қилмишлири әйиблинип:

Биз рабийә қадир ханимниң пәрзәнтлирини гунаһсиз дәп қараймиз. Уларға артилған әйибләшләр тамамән асассиз вә ойдурма . Биз җоңго даирлириниң бу қилмишини рабийә қадир ханимниң оз хәлқиниң кишлик һоқуқини қолға кәлтүрүш үчүн елип бериватқан һәққани күришини тосуш үчүн қилған оч елиш һәркити дәп һесаблаймиз вә қаттиқ әйипләймиз шуниңдәк, җоңго һөкүмитидин кишлик һоқуқ принсиплири һа һөрмәт қилишини, рабийә қадир ханимниң үрүмчидики аилиси вә пәрзәнтлиригә қаритилған зораванлиқини тохтитишини, түрмидики пәрзәнтлирини қоюп беришини йәнә бир қетим қаттиқ тәләп қилимиз.

"Биз рабийә қадир ханимниң пәрзәнтлирини гунаһсиз дәп қараймиз. Уларға артилған әйибләшләр тамамән асассиз вә ойдурма . Биз җоңго даирлириниң бу қилмишини рабийә қадир ханимниң оз хәлқиниң кишлик һоқуқини қолға кәлтүрүш үчүн елип бериватқан һәққани күришини тосуш үчүн қилған оч елиш һәркити дәп һесаблаймиз вә қаттиқ әйипләймиз шуниңдәк, җоңго һөкүмитидин кишлик һоқуқ принсиплири һа һөрмәт қилишини, рабийә қадир ханимниң үрүмчидики аилиси вә пәрзәнтлиригә қаритилған зораванлиқини тохтитишини, түрмидики пәрзәнтлирини қоюп беришини йәнә бир қетим қаттиқ тәләп қилимиз" дейилгән.

Хитай даирилириниң мәқсити рабийә қадирниң паалийәтлирини тосуш

Биз бу наразлиқ хетиниң елан қилиниши мунасивити билән, норвегийә рафто фонди җәмийитиниң башлиқи, уйғурларниң сәмими дости Arne Lyngård әпәндини зиярәт қилдуқ. У алди билән рабийә қадир хенимни дуня уйғур қурултийиниң рәиси болуп сайлиниши мунасивити билән қизғин тәбрикләйдиғанлиғини билдүрүп мундақ деди:

"Рабийә қадир ханимниң дуня уйғур қурултийиға рәис болуп сайланғанлиқини қизғин тәбрикләймән. У уйғурларниң кишлик һоқуқ вә демократийә һәрикитиниң дуня етирап қилған алаһидә салаһийәтлик вәкили. Мениңчә униң дуня уйғур қурултийиға рәис болиши уйғур мәсилисиниң хәлқараға йәниму тизлик билән оммйүзлүк тонилиши үчүн кәң шараит һазирлап бериду.

Arne Lyngård Әпәнди алим абдуреһимға 7 йиллиқ қамақ җазаси берилиши һәққидә оз көз қаришини төвәндикичә ипадә қилди:

"Бу рабийә қадир ханимниң дуня уйғур қурултийиға рәис болуп сайланғанлиқиға қарита қоллинилған бир қетимлиқ оч елиштин башқа нәрсә әмәс . Биз рабийә қадир ханимниң қолға елинған пәрзәнтлириниң әһвалиға изчил көңүл болуп кәлдуқ. Биз уларниң гунаһсиз икәнликини билимиз. Җоңго даирлири рабийә қадир ханимни хәлқарада елип бериватқан кишлик һоқуқ паалийитидин тосуш үчүн униң оғуллирини қолға алған иди, мәқсидигә йетәлмигәндин кейин әмдиликтә ойдурма җинайәтләрни артип уларни җазалаватиду".

Arne Lyngårg Әпәнди йәнә рабийә қадир ханимниң үрүмчидики қолға елинған пәрзәнтлири үстидә садир боливатқан һәрбир әһвалға җидди көңүл бөлидиғанлиқини, бу әһвалдин норвегийидики мунасивәтлик һөкүмәт тармақлири вә шәхсләрни һәр вақит хәвәрдар қилип норвегийә һөкүмәт даирлириниң уйғур мәсилисигә йәниму көңүл болуши вә уйғурларниң кишлик һоқуқ мәсилисидә хитайға йәниму бесим қилишини қолға кәлтүрүшкә тиришидиғанлиқини баян қилди. (Абдусәмт)