Norwégiyide rabiye qadir xanim we Uyghurlarning kishlik hoquq ehwali asasi téma qilin'ghan balilar resimliri toplimi neshir qilindi

• Ixtiyari muxbirimiz abdusemetning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Norwégiye rafo fondi jem'iyiti bu yil 11-ayda norwégiyining bérgin shehride ötküzilidighan fondi jem'iyiti qurulghanliqining 20 yilliq xatirisige béghishlap "bu dunya hem güzel hem nepretlik" namliq balilar resimliri toplimi neshirge teyyarlighan. Bu toplamgha bashlan'ghuch mektepning 5 - we 6-sinipliridiki 11-12 yashliq ösmür balilar sizghan 53 parche resim kirgüzülgen bolup, rabiye qadir xanimning kechürmishliri we Uyghurlarning nöwettiki kishlik hoquq weziyiti resimler üchün asasi téma qilin'ghan.

Rafto fondi jem'iyiti Uyghur demokratiye we kishlik hoquq herikitining rehbiri rabiye qadir xanimni bu kitabqa kirish söz yézip bérishke teklip qilghan bolup, bu kirish soz norwégiyiche, in'glizche we Uyghurche uch xil tilda bésilidiken.

Biz bu kitabning rabiye qadir xanim we Uyghurlarning kishlik hoquq mesilisi bilen qanchilik munasiwiti barliqini tepsilirek bilip béqish üchün, rafto fondi jem'iyitidin bu kitabni neshirge teyyarlashqa mes'ul bolghan Thomas Bryde ependini ziyaret qilduq. U mundaq dédi:

"2004 –Yilliq rafto kishlik hoquq mukapati rabiye qadirgha bérildi, biz rabiye qadirni we Uyghurlarning mesilisini téximu köprek kishilerge bildürüsh üchün her türlük xizmetlerni ishleshtuq, shu xizmetlerdin biri süpitide 2005-yili etiyazda bérgindiki bir bashlan'ghuch mektepning 5- 6 –sinipliridiki oqughuchilarni rabiye qadirning kechürmishliri we Uyghurlarning ehwali bilen tepsili tonushup chiqish hemde bu asasta kishlik hoquq mesililiri we kishlik hoquqning buzulush halliri asasi téma qilghan resimlerni ishlep chiqishqa uyushturghan iduq. Deslep oqughuchi we oqutquchilargha rabiye qadirning hayat kechürmishliri ders qilip ötüldi, oqughuchilar Uyghurlargha we Uyghurlarning bugünki ehwaligha barghanséri intayin qiziqip ketti, bezide bu heqte qizghin bes-munazirilermu élip bardi. Bu jeryanda balilar kishlik hoquqning her bir insan üchün némilerdin dérek béridighanliqini we buning kündilik insan hayatidiki ipadilirini balilargha xas tepekkuri bilen tonup yetti we shu asasta bu resimlerni sizip chiqti".

Thomas Ependining éytip bérishiche, balilarning bu emgiki 2005 – yili bahar pesli bashlinip shu yili öktebirde axirlashqan. 2005 – Yili 10 – ayning 15 –küni rabiye qadir xanimning bérgin'ge qilghan ziyaritige ülgürtüp, resimlerning körgezmisi uyushturulghan we rabiye qadir xanim körgezmining échilish léntisini oz qoli bilen kesken. Bu intayin hayajanliq we tesirlik bir uchrishish bolup, oqughuchilar özliri körüshke teqezza bolghan qelbidiki qehriman ana – rabiye qadir xanimni körüp nahayti xoshal bolushqan we hayajan'gha chömgen. Bu uchrishishtin rabiye qadir xanimmu qattiq tesirlen'gen bolup, bu qétim kitabqa yézip bergen kirish sözide shu qétimqi uchrishish heqqide munularni éytqan:

"Norwégiyining bergin shehride kichik dostlar bilen körüshkende, ularning sizghan resimlirini körgende, bir tereptin söyündüm, xushalliqim ich-ichimge patmay qaldi, norwégiye xelqi, norwégiye hökümiti kelgüsining kishlik hoquq jengchilirini kichikidin bashlap terbiyileydiken, dep oylidim, yene bir tereptin bu erkin dölettiki bextiyar balilarni körüp wetinimdiki namrat, oqushsiz qalghan balilar, xitayning ichkiri ölkilirige élip kétilip sétiliwatqan bichare balilar köz aldimgha kéliwélip, meni yigha tutup ketti. "

"Bu dunya hem güzel hem nepretlik" dégen bu kitabqa kirgüzülgen resimlerge "erkinlik", "adaletsizlik", "u naheq jazagha tartildi", "qiyin – qistaqqa élin'ghan adem", "sewebsiz türmige élinish", "qullar baziri", "urush kérek emes!", dégen'ge oxshash mawzular qoyulghan bolup bu mawzular hem norwégiyiche we in'glizche bilen birge Uyghurche terjime qilinip neshirge teyyarlan'ghan.

Biz Thomas ependidin kitabning kirish soz we resim mawzulirini nime meqsette Uyghurchimu neshir qilmaqchi bolghanlighini sorighinimizda u chüshendürüp mundaq dédi:

"Bundaq qilishtin meqsitimiz birsi bu kitabning rabiye qadir we Uyghurlar bilen neqeder zich baghlinishi barliqini körsitish, yene bir tereptin kishilerning Uyghurlarning til – yéziqigha bolghan qizishini qozghash arqiliq axirqi hésabta ularning Uyghurlarni téximu chongqurraq chüshinishige türtke bolush, buningdin bashqa, norwégiye we bashqa döletlerdiki Uyghurlarningmu bu kitabtin yaxshi behirlinishini közde tutup in'glizche we norwégiyiche bilen bir qatarda Uyghurchimu teyyarliduq.

Bu kitabning tarqitilish murasimi we bu yil 11-ayning béshida, bérginde ötküzilidighan rafto fondi jem'iyitining 20 yilliq xatirisi we bu yilliq rafto mukapatining tarqitilish murasimi mezgilide ötküzilidighan bolup, rabiye qadir xanim eziz méhman süpitide bu pa'aliyetlerge qatnishish üchün norwégiyige kélidiken we mezkur kitabning tarqitilish murasimida lénta késidiken. (Abdusemet)