Dunya Uyghur qurultiyi xitayning inkasini tenqid qildi
2007.06.07
5- Iyun küni amérika prézidénti jorj bush praga shehiride, meshhur kishilik hoquq pa'aliyetchisi rabiye qadir xanimni qobul qilghan we uning bilen hemsöhbette bolghan idi. Bügün, buninggha nisbeten xitay tashqi ishlar minisitriliki bayanat ilan qilip "amérikining bu qilmishi xitayning ichki ishlirigha qopalliq bilen arilashqanliq." Dédi.
Emma dunya Uyghur qurultiyi, "erkinlik we kishilik hoquqning dölet chéki bolmaydu" dep éytip, xitayning bayanatigha qarshi inkas bildürdi.
Bu uchrishish Uyghurlar üchün intayin zor tarixi ehmiyetke ige
Dunya Uyghur qurultiyi, amérika prézidénti jorj bushning chéx jumhuriyitining paytexti praga shehiride meshhur kishilik hoquq pa'aliyetchisi rabiye qadir xanimni qobul qilishi we uning bilen hemsöhbet bolghanliqining, Uyghur siyasi küreshliri üchün intayin zor tarixi ehmiyetke ige ikenlikini ipadilidi.
Gérmaniyide échilidighan sana'etleshken 8 dölet aliy derijilik rehberliri yighinigha qatnishish üchün yawropagha kelgen amérika prézidénti jorj bush, 5- iyun, praga shehiride démokratiye we bixeterlik bash téma qilin'ghan xelq'araliq muhakime yighinida muhim söz qildi hem öz nuqtida rabiye qadir xanimning namini atap turup: " men bügün körüshmekchi bolghan yene bir isyankar bolsa, oghulliri türmide yétiwatqan, xitaydin kelgen rabiye qadir " dédi we rabiye qadir xanimning kishilik hoquq küreshliridin öch élish meqsitide xitayning uning oghullirini türmige tashlighanliqigha ishinidighanliqini bildürdi.
Prézidént bush yene: " rabiye qadirgha oxshash er -ayallarning talanti öz döletlirining eng zor bayliqi bolup, bu ularning armiyisining qoral-yaraqliri we yaki yer astidiki néfitliridinmu qimmetliktur" dégen we " amérika siyasiy pa'aliyetchilerni tunjuqturuwatqan herqandaq bir döletni, bundaq basturush qilmishlirini derhal ayaqlashturushqa, öz xelqighe ishinishke we puqralirigha tégishlik erkinlikni bérishke chaqiridu" dep xitab qilghan idi.
Bu uchrishishning Uyghurlar üchün intayin zor tarixi ehmiyetke ige ikenlikini tekitligen dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat réshit, jorj bushning rabiye qadir xanimni qobul qilghanliqigha nisbeten, dunya miqyasidiki pütkül Uyghurlargha wakaliten öz minnetdarliqini bildürdi.
Xitayning inkasi'i
Emma, 7- iyun peyshenbe küni, xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi muxbirlarni kütüwélish yighin chaqirip, " amérika qoshma shtatlirining bu qilmishliri xitayning ichki ishlirigha qopalliq bilen arilashqanliq. Biz amérikining qilmishlirini qattiq eyibleymiz." Dep prézidént bushning rabiye xanimni qobul qilghanliqigha nisbeten naraziliq bildürdi.
Halbuki,bush praga shehiridiki nutqida yene, xitayning iqtisadiy islahatini eyiblep: "xitay siyasiy tüzülmiside islahat élip barmay turup iqtisadiy islahat élip bériwatidu. Biz buninggha qoshulmaymiz " dégen idi.
Emma, xitay bayanatchisi jyang yö, bushning bu bayanlirigha biwaste inkas qayturmighan bolsimu, ötken 30 yil mabeynide "xitayning iqtisadiy tereqqiyattin, ijtima'iy muqimliqtin, we démokratiye hem qanuniy jehettiki muhim tereqqiyatlardin behriman bolup kelgenlikini" eskertip, "xitay puqraliri qanun'gha asasen herxil kishilik hoquq we démokratiyidin behriman bolup kelmekte," dédi.
Kishilik hoquq kürishi qandaqtur bir döletning ichki ishi emes
Buninggha qarita dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat réshit, kishilik hoquq üchün élip bérilghan herqandaq bir heriket qandaqtur bir döletning ichki ishi bolmastin belki xelq'ara démokratiye herikitining bir qismi, dep körsetti.
Dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi yene "melum bir döletning igilik hoquqining kishilik hoquqtin üstün emeslikini" tekitlidi we xitayning bundaq déyishidiki sewebning yenila özi bilgen senemge dessep Uyghurlarning kishilik hoquq hem démokratiye üchün élip bériwatqan küreshlirini basturush üchün seweb izlesh ikenlikini bildürdi.
Dilshat réshit yene, ilgiri amérika rabiye qadir xanimni xitayning qarangghu zindanidin qutuldurup chiqip özining dunyaning eng zulmetlik bir bulungida azab chékiwatqan Uyghurlardek bir bichare xelqni untup qalmighanliqini ipadiligen bolsa, jorj bushning bu qétimliq praga nutqi, amérikidek yüksek bir döletning Uyghurlarning démokratiye we erkinlik üchün élip bériwatqan siyasiy küreshlirining himayichisi ikenlikini yene bir qétim ispatlighanliqini, we buning Uyghurlarning kéyinki pa'aliyetlirige téximu zor ümid shuningdek bösüsh xaraktérlik ilgirileshlerni élip kélidighanliqini bildürdi.(Jüme)
Munasiwetlik maqalilar
- Rabiye qadir xanim, amérika prézidénti jorj bush bilen bolghan tarixi xaraktérliq uchrushushni tügütüp amérikigha qaytti
- Amérika prézidénti jorj bush rabiye xanimning kishilik hoquq pa'aliyetlirini medhiyilidi
- Rabiye qadir xanim dangliq " wal stirit zhornili " gézitide obzor élan qildi
- Amérika- xitay elliri yene bir nöwetlik soda di'alogi bashlidi
- Amérika - yaponiye bashqurulidighan bomba mudapi'e séstimisi tetqiqat sépige hazir awstraliye qétildi
- Rabiye qadir MIT we xarward uniwérsititida Uyghurlar heqqide doklat berdi
- Yawropa birliki Uyghurlardin nimilerni kütidu?
- Xitay rabiye qadir xanimning a'ilisidin öch alghanliqini ret qildi
- Yawrupa parlaméntigha tökülgen köz yéshi
- D u q ning gollandiyidiki pa'aliyetliri ghelibilik ayaghlashti
- Dunya Uyghur qurultiyi rehberliri yawropa parlaméntida boldi
- Amérika dölet mejlisi xitayning pul siyasiti heqqide ispat bérish yighini ötküzdi