Amérika bilen yawropa ittipaqi xitaygha qaritilghan imbargo mesiliside birlikke kélelmidi


2005.02.10
BELGIUM_US_RICE_BARROSO_200.jpg
Amérika tashqi ishlar ministiri kondiliza rayis, yawropa komitétining prézidénti barasso bilen muxbirlarni kütüwélish yighinida. AFP

Bush hökümitining ikki yil ilgiriki iraqni ishghal qilish qararidin kéyin yirikleshken amérika - yawropa ittipaqi munasiwiti yumshashqa bashlidi. Amérika tashqi ishlar ministiri kondiliza rayis, peyshenbe küni briyusilda chaqirilghan shimaliy atlantik okyan ehdi ittipaqi tashqi ishlar ministirlar yighinida, tereplerning sadam hüseyin dewridin kéyinki iraq mesilisi boyiche "dostane" muzakire élip barghanliqini bildürdi.

Rayis briyusildiki yighindin kéyin muxbirlarni kütüwélip, NATO diki ittipaqdashlarning uyushqanliqini shundaqla ularning buningdin kéyin qilishqa tégishlik ishlarni bilidighanliqini tekitligen .

Xitaygha qoyulghan imbargo mesilisidiki ixtilap hel bolmidi

Rayisning bildürüshiche, amérika tashqi ishlar ministirliqini ötküziwalghandin kéyinki tunji chet'el ziyaritining 2 - békiti bolghan yawropa ittipaqi bilen, xitaygha qaritilghan qoral - yaraq imbargosini qandaq qilish mesilisidiki ixtilabi hel bolmighan. Amérika, imbargoni bikar qilish sherqiy asiya we teywen boghuzidiki herbiy küchler tengpungliqini buzidighanliqini agahlandurup, xitaygha qaritilghan imbargoni bikar qilishqa qarshi turmaqta. Yawropa ittipaqi, xitay qoralliq qisimlirining 1989 - yili tyen enmin meydanidiki oqughuchilar herikitini basturush qilmishidin kéyin xitaygha qoral - yaraq sétishni chekligen.

Rayis, imbargoni xitay kishilik hoquq xatirisige baghlidi

Yawropa ittipaqi, bu yil 1 - ayda eza döletlerning xitaygha qaritilghan imbargoni bikar qilish mesilisi boyiche prinsip jehette kélishim hasil qilghanliqini shundaqla imbargoning 6 ay ichide bikar qilinish ihtimali barliqini jakalighan idi. Bush hökümiti amérikining imbargoni bkar qilish mesilisidiki endishilirini tekitlep, yawropa ittipaqini bu mesilide qayta oylishishqa chaqirghan. Kondiliza rayis, aldinqi küni briyusildiki muxbirlarni kütüwélish yighinida, " kishilik hoquq jehettiki mesililer, imbargoni dawamliq saqlap qélishning kéreklikini körsetmekte," dep tekitlidi.

Rayisning bildürüshiche, tyen enmin weqeside qolghan élin'ghan namayishchilardin 2000 kishi hazirghiche tutup turulmaqtiken. U mundaq deydu: " amérika tyen enmin weqesige munasiwetlik her qandaq qarar chiqarghanda, kishilik hoquq mesilisidiki endishilerni közdin saqit qilmasliq kéreklikige dawamliq ishinidu shundaqla tyen enmin weqesi hazirghiche hel bolmdi 2000 mehbus téxiche türmide tutup turiliwatidu." Rayis, imbargoni bikar qilish rayondiki herbiy tengpungliqni buzuwétishidin endishe qilidighanliqini bildürüp, " biz herbiy tengpungluq jehettiki endishimizni éniq otturigha qoyduq. Rayonda hazirghiche amérika qoshunliri bar. Herbiy téxnikilarni ötünüp bérishning rayondiki nazuk herbiy tengpungliqqa ziyan yetküzidighanliqini oylishish kérek," dep körsetti.

Yawropa imbargoni bikar qilish pilanini aqlidi

Rayisning bildürüshiche, yawropaliqlar amérikining imbargo mesilisidiki endishisini anglighan shundaqla chüshen'gen. Amma yawropaliqlar imbargoni bikar qilish pilanini aqlidi. Yawropa komitétining prézidénti barassoning bildürüshiche, yawropa ittipaqi imbargo mesiliside téxi qarar chiqarmighan. Biraq u, qarar chiqarghanda endishe qiliwatqan mesililerning közde tutulidighanliqini bildürdi. U mundaq deydu: " biz amérika qoshma shtatlirining bu mesilidiki sezgürlikini chüshinimiz. Biraq yawropa ittipaqi bu mesilide yenggillilik qildi, dep tenqid qilinmasliqi kérek."

Barosso, sherqiy jenubiy asiyada qoral - yaraqlar süpiti we sanining köpiyishi yawropa ittipaqining menpe'etige uyghun dep qaralmaydighanliqini eskertip, bu jehette amérika bilen ortaq pikirgha igiliqini tekitligen. U, yawropa ittipaqining bu ixtilabni qandaq hel qilish üstide izdiniwatqanliqini bildürdi.

Rayis: amérika xitay mesiliside yawropa bilen ortaq pikirge ige

Xitay mesiliside yawropa ittipaqi bilen pikir ixtilabi yoqliqini tekitligen rayis, béyjing da'irilirini siyasi islahat élip bérishqa ündidi. U mundaq deydu: " biz xitay mesiliside pikir ixtilapigha ige emesmiz. Xitay tejribilerni yekünlep, iqtisadi we siyasi jehettiki erkinleshturushni kücheytishi kérek."

Rayis " mana bu bizning kishilik hoquq we diniy étiqat mesilisi yalghuz amérika qoshma shtatlirini qiziqturidighanla mesile emes, belki yawropa ittipaqiningmu mesilisi diyishimizdiki sewebtur," dep körsetti. Kondiliza rayis, sözining axirida xitay da'irilirini dunya soda teshkilatining eqliy mülük hoquqini qoghdash toghrisidiki qanun - qaydilirige hörmet qilishqa chaqirdi. (Erkin)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.