Rayis, xitayni dalay lama bilen söhbet ötküzüshke chaqirdi

• Muxbirimiz erkinning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Rayis xanim xitay tashqi ishlar ministiri tang ependi bilen . AFP

Amérika tashqi ishlar ministiri kondiliza rayis, yekshenbe küni xitay dölet re'isi xu jintaw, bash ministir wén jyabaw, xitay tashqi ishlar ministiri li jyawshing qatarliqlar bilen béyjingda söhbet élip bardi. Rayisning yekshenbe küni béyjingda ötküzülgen muxbirlarni kütüwélish yighinida tekitlishiche, ular koriye yérim arilini yadrosizlashturush, térrorizmgha qarshi hemkarliq, teywen mesilisi, xitay - amérika soda munasiwiti, xitay kishilik hoquq xatirisi qatarliq mesililerni muzakire qilghan.

Rayis, xitaylarni dalay lama bilen söhbet ötküzüshke ündidi

Kondiliza rayis muxbirlarni kütüwélish yighinida, xitay rehberlirini tibetlerning rohani dahiysi dalay lama bilen söhbet ötküzüshke chaqirip, ottura asiyadiki amérika qoshunlirini chékindürüsh waqit jedwili élan qilishni ret qildi. Kondiliza rayis, " dalay lama tibetning güllinishini telep qiliwatqan yuqiri exlaqiy inawetke ige zat, u xitaygha tehdit emes," dep tekitligen.

Xitay hökümiti yéqinqi 3 yilda dalay lamaning wekilliri bilen köp qétim söhbet élip bardi. Ikki terep axirqi qétim bu yil 30 - iyun we 1 - iyullarda shiwitsariyide söhbet ötküzgen.

Daramsaladiki tibet sergerdan hökümitining ashkarilishiche, xitay wekiller ömikining bashliqi ju wéychün, dalay lamaning wekilige xitay rehberlirining dalay lama bilen körüshüshke ehmiyet béridighanliqini yetküzgen.

Rayis qoshun chékindürüsh waqit jedwili belgileshni ret qildi

Kondiliza rayis, afghanistan we ottura asiyadiki amérika herbiy bazilirining kélechigi heqqide toxtilip, rayondiki amérika qisimlirini chékindürüsh waqit jedwili élan qilishni ret qildi. Rayis mundaq deydu: " bizning bilishimizche afghanistan xelqi amérika qoshunlirining yardimige érishishni ümid qilidu shundaqla ular buninggha éhtiyaj."

Amérika afghanistan bilen birge qirghizistanning manas ayrodromi we özbékistanning xan'abad hawa armiye bazisida qoshun turghuzmaqta.

Düshenbe küni qirghizistanning yéngi prézidénti qurmanbég baqiyéf, amérika qoshunlirining qirghizistanda dawamliq turush zörürüyiti bar - yoqliqini muzakire qilish waqti keldi, dep tekitligen. Yéqinda shangxey hemkarliq teshkilatidiki qirghizistan döletler qazaqistan paytexti astanida yighin échip, amérikining qoshun chékindürüsh waqit jedwili élan qilishini telep qilghan idi.

Amérika xitayning herbiy hazirliqlar tereqqiyatigha diqqet qiliwatidu

Kondiliza rayisning tekitlishiche, amérika xitayning herbiy hazirliqlarni kücheytiwatqanliqigha diqqet qilmaqtiken. Rayis, " biz xitayning herbiy hazirliqlarni kücheytiwatqanliqigha diqqet qiliwatimiz. Biz herbiy küchlerning tengpungliqigha köngül bölimiz. Amérika öz qoshunlirining zamanwélishishini dawamliq kücheytip, bu rayonning muqimliqi we tinchliqini qoghdash küchini saqlap qalidu," dep tekitlidi. Emma u, amérikining xitayni tehdit, dep qarimaydighanliqini bildürgen.

Amérika teywen boghuzini hazirqi halitini özgertishke qarshi turidu

Kondiliza rayis teywen mesilisi heqqide toxtalghanda, amérikining teywen mesilisidiki siyasiti özgermidi, dep körsetti. Rayisning ashkarilishiche, u xitay rehberlirige amérikining "teywen munasiwet qanuni" diki mejburiyitini eslitip, " amérika her qandaq bir terepning teywen bughuzining hazirqi halitini öz aldigha özgertish yolida heriket qollinishini ümid qilmaydu," dep tekitligen. U, xitay da'irilirini teywendiki démokratik hökümet bilen söhbet ötküzüshke chaqirdi.

Rayis: amérikining shimaliy koriyige tajawuz qilish niyiti yoq

Koriye yérim arilini yadrosizlashturush mesilisi kondiliza rayisning xitayda élip barghan ziyaritining eng muhim küntertipini igileydu.

Shimaliy koriye hökümiti shenbe küni 7- ayning axirlirida koriye yérim arilini yadrosizlash yolidiki 6 dölet söhbet üstilige qaytidighanliqini jakarlidi. Rayisning tekitlishiche, amérika shimaliy koriyini igilik hoquqluq dölet, dep tonuydiken. Rayis " bizning shimaliy koriyige tajawuz qilish yaki hujum qilish niyitimiz yoq. Biz 6 terep söhbitining ilgirlishini kütimiz, chünki biz pütün küchimiz bilen koriye yérim arilini yadrusizlashturushni emelge ashurushimiz kérek," dep körsetti.

Rayis bilen xitay rehberliri otturisidiki söhbetning soda - iqtisadi munasiwetlerge da'ir qisimi, xelq pulining qimmitini turaqlashturush we amérika mallirining patént hoquqini qoghdash mesilisige chétilghan. Xitay, kondiliza rayisning sherqiy asiyadiki töt döletke qilidighan ziyaritining tunji békiti. U, xitaydiki ziyaritini axirlashturghandin kéyin taylandni ziyaret qilidu. (Erkin)