Gheripning naraziliqi astidiki putin islahati

Béslan weqesidin kéyin rusiye prizdénti wladimir putin térrorizimgha qarshi küreshni téximu kücheytish üchün rusiye dölet tüzülmiside bir qatar islahat élip baridighanliqini bildürgen .

Wladimir putinning islahati biwaste rusiye parlamént saylimi, yerlik hakimiyet organliridiki saylam jümlidin ölke we her qaysi aptonomiyilik birlikler bashliqliri saylimi qatarliqlargha qaritilghan bolup, küzetküchilerning qarishiche bu ölke bashliqliri we bashqa yerlik hakimiyet bashliqlirining biwaste merkez teripidin teyinlinishige bérip tutishidiken.

Wladimir putinning bu xil islahati fédéral hökümetning hakimiyetni merkezge yighishining bir xil yéngi qedimidin ibaret bolup, mezkur islahat ilgiri prizdént yélsin hökümranliq yürgüzgen chaghdikidek rusiye fédératsiyisige tewe 86 jumhuriyet, aptonom rayon we ölkilerning özlirini özliri idare qilish hoquqining keng yolgha qoyulishidek ehwalgha xatime bérishi mumkin iken.

Putin yene dölet bixeterlik organlirigha nisbetenmu islahat élip bérip, bixeterlik organlirining xizmet roli we mumkinchilikini ashuridighanliqini bildürgen. Chünki, béslan weqesidin kéyin rusiyining bixeterlik sahesining xizmetlirining ünümsiz ikenliki heqqidiki tenqidler köpeygen bolup, rusiye jama'etchiliki we küzetküchiler bu qétimqi weqening sadir bolushidiki asasiy seweblerni bixeterlik tedbirlirining yaxshi bolmighanliqigha baghlighan idi.

Xelqara jemiyet putinni tenqid qilmaqta

Putinning bu xil hakimiyetni merkezge toplashtek siyasiy islahati térrorizimgha qarshi küreshni kücheytish we térrorizimning aldini élish shu'ari astida élip bérilghan bolup, putinning weziyettin paydilinip, özining qattiq siyasitini emelge ashurushqa tirishiwatqanliqi xelqara jemiyetning tenqidlirige uchrimaqta.

Rusiye öktichiliri hetta buning démokratiyige qarshi ikenlikini bildürishmekte

Putinning bu yéngi islahati aldi bilen amérika hökümiti we yawropa parlaméntining diqqet neziridin orun aldi.

Amérika tashqi ishlar ministiri kolén powél réytérs agéntliqining muxbirining ziyaritini qobul qilghanda putinning bu xil islahatining rusiyini démokratik tereqqiyattin chékindüriwétishi mumkinlikini körsitip, "bizning heqiqeten buninggha naraziliqimiz bar, xelqara jemiyet buni shundaq hésaplayduki, bu ilgiri élip bérilghan démokratik islahat sahesini arqigha ittiridu" dégen.

Yawropa ittipaqimu bu mesilige inkas qayturup, putinni tenqid qilghan

Yawropa parlaméntining shimaliy kawkaziye we béslan weqesige munasiwetlik ehwallarni muzakire qilishqa qaritilghan yighinida yawropa ittipaqining tashqi ishlargha mesul komissari kirs pattén putinning islahati heqqide toxtulup, "men ishinimenki, mesile hel qilinidu. Rusiye fédératsiyisi hökümiti krémilning hakimiyitini kücheytishining térrorizimgha bérilgen birdin bir jawab emeslikini étirap qilidu" dégen .U, yene putinning térrorizimgha qarshi turush namidiki bu xil siyasitining rusiyidiki buzuluwatqan insan hoquqi weziyitini téximu éghirlitiwétishi mumkinlikini körsetken.

Yawropa parlaméntining re'isi xosél borrél bolsa, térrorizimgha qarshi küreshning usuli we bashqa mesililiri heqqide toxtulup,térrorizimni peqet qattiq küch ishlitish bilenla hel qilghili bolmaydighanliqini, uni hel qilishning ünümlük yolini tépish lazimliqini tekitligen.

Putinning islahatining arqa körünishi

Béslan weqesidin kéyin putinning chéchénistan'gha jümlidin chéchen mesilisige tutqan siyasiti tenqidlerge uchrighan bolup, amérika hökümiti putinning chéchen mesilisini siyasiy yol bilen hel qilishni teshebbus qilghan ,emma putin bu teklipni ret qilish bilen özining chéchenlerge tutqan pozitsiyisining xuddi gheripning elqa'ide we osama bin ladén'gha tutqan pozitsiyisi bilen oxshash ikenlikini tekitligen idi.

Bu qétim, amérikining putinning siyasiy islahatigha tenqidiy pozitsiyisini bildürishi rusiye da'irlirining yene naraziliqini keltürüp chiqardi. Rusiye tashqi ishlar ministiri lawrop bayanat élan qilip, buning pütünley rusiyining ichki ishi ikenlikini körsetken.

Xewerlerge qarighanda xitay mutexessislirimu xitayning merkiziy téléwiyiziyiside munazire élip bérip, putinning hakimiyetni merkezleshürüsh siyasiy islahatigha yuqiri baha bergen hemde uning toghra siyaset ikenlikini mu'eyyenleshtürgen . Uningdin ilgirimu xitay dölet re'isi xu jintaw xitay hökümitining rusiyining dölet birliki hem muqimliqi üchün élip baridighan her qandaq shekildiki herikitini küchlük qollaydighanliqini bildürgen idi.

350 Nechche ademning ölüshi bilen axirlashqan béslan weqesidin kéyin, xelqara jemiyet rusiyining chéchen siyasitige téximu yéqindin köngül bölüshke bashlidi. Wladimir putinning chéchen mesilisini siyasiy yol bilen hel qilishini teshebbus qilidighan teklipler resmi yosunda meydan'gha chiqti.(Ümidwar)