Русийә " вәтән уруши"ниң ғәлибисини тәбриклиди

• Мухбиримиз үмидварниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

Бу йил фашизмға қарши урушниң ғәлибә қазанғанлиқиға 62 йил тошти. Русийини өз ичигә алған мустәқил дөләтләр һәмдостлуқи әллири һәр йили 9-май күнини хатириләп, байрам өткүзиду. Лекин, шәрқий явропадики бир қисим мәмликәтләр бу күнгә йәни совет иттипақиниң өзлирини азад қилғанлиқиға нисбәтән сәлбий инкасларда болуп, тарихқа қайта баһа бериш пикирлирини оттуриға қоймақта. Йеқинда балтиқ деңизи бойидики естонийә "вәтән уруши" хатириси һесаблинидиған совет әскириниң һәйкилини еливетиш билән русийиниң наразилиқини қозғиған иди.

Қизил мәйданда һәрбий парат өткүзүлди

8-9-Май явропа хәлқиниң җүмлидин совет иттипақиниң фашисизимға қарши урушта ғәлибә қилған хатирә күнидур. Бир қисим явропа мәмликәтлиридә 8-май күни хатириләш паалийити өткүзүлиду. Сабиқ совет иттипақи һөкүмити 9-майни өзиниң гитлер германийиси үстидин ғәлибә қазанған ғалибийәт күни дәп бекиткән болуп, гәрчә совет иттипақиниң йимирилгинигә 15 йил болсиму, лекин мәзкур байрам русийә вә башқа җумһурийәтләрдә изчил өткүзүлүп кәлмәктә.

9-Май күни москвадики қизил мәйданда ғалибийәт байрими күни мунасивити билән йәттә миң нәпәр җәңчи- офитсер қатнашқан парат өткүзүлгән болуп, бу қетимқи паратниң өзгичилики шуки, униңға афған уруши, чечән урушиға қатнашқан русийә һәрбий хадимлириму иштирак қилған.

Русийә президенти владимир путин нутуқ сөзләп, һазирму русийиниң бихәтәрликигә тәһдит селиватқан күчләрниң мәвҗутлуқини тәкитләш билән биргә , совет иттипақиниң вәтән урушини инкар қилидиған әһвалларни тәнқид қилип," урушни кәлтүрүп чиқиридиған һәқиқий сәвәбләрниң һәммиси тинч шараиттики хаталиқлар вә хата һөкүм қилишлардин ибарәт, урушниң мәнбәси қаршилишиш вә радикализмға болған етиқадлардур" дәп тәкитлигән.

Естонийә қатарлиқ әлләрниң инкаси башқичә

Гәрчә, президент путин өз нуқтида ашкара һалда естонийә қатарлиқ дөләтләрни әйиблимигән болсиму, лекин униң тәнқидлириниң шуларға қаритилғанлиқи билдүрүлмәктә. Чүнки, естонийә һөкүмити талин шәһиридики вәтән урушиниң хатириси һесабланған совет әскириниң һәйкилини еливетип, совет иттипақини азад қилғучи әмәс бәлки, бесивалғучи дәп қариғанлиқи үчүн икки дөләт арисида ихтилап келип чиққан иди.

Полша һөкүмитиму естонийиниң һәрикитини қоллап, өзлириму совет иттипақиға аит хатирә қалдуқлирини йоқ қилишни тәшәббус қилған.

Буниңдин икки йил илгири москвада өткүзүлгән вәтән урушиниң 60 йиллиқини хатириләш чоң паалийитигиму әнгилийә баш министири тоний блайер, грузийә президенти сакашивели һәмдә естонийә, литва қатарлиқ балтиқ җумһурийәтлириниң рәһбәрлириниң қатнишишни рәт қилғанлиқи , чүнки, уларниң москвани йәнила зомигәрлик билән әйиблигәнлики хәвәр қилинған иди. Балтиқ җумһурийәтлириниң русийидин 2-җаһан уруши мәзгилидә совет иттипақиниң бу дөләтләрни бесивалғанлиқидин ибарәт тарихий һәқиқәтни етирап қилишни тәләп қилғанлиқи, әмма, русийиниң бу тәләпни рәт қилғанлиқи мәлум.

Москва өзини 2-җаһан уруши дәвридә шәрқий явропани фашистлардин азат қилғучи дәп мәдһийилисиму, лекин шәрқий явропадики хәлқләр совет иттипақиниң өзлирини фашистлардин азад қилған билән қайтидин диктаторлуқ түзүм орнитип, өзлирини контроллуқ астиға алғанлиқини тәнқид қилмақта.

Вәтән урушида қанчилик адәм өлди?

1941-Йили, 6-айниң 22-күни таң сәһәрдә германийә армийиси совет иттипақиға бесип киргәндин тартип, таки 1945-йили 5-айниң 2-күни берлин ишғал қилинғанға қәдәр болған төт йил җәрянида 27 милйонға йеқин совет пуқрасиниң өлгәнлики елан қилинған.

Сабиқ совет иттипақи һөкүмити илгири өзлириниң қудритини тәшвиқ қилиш үчүн, уруш җәрянида тартқан чиқимлирини йошурған. Әмма, русийә мудапиә министири сергей иваноф өткән йили вәтән уруши җәрянида 27 милйонға йеқин совет пуқрасиниң өлгәнликини рәсмий билдүргән .

Униң мәлуматиға асасланғанда, уруш җәрянида 8 милйон 606 миңдин көп совет иттипақи җәңчи-офитсери бивастә җәң мәйданида өлгәндин ташқири йәнә 4 милйон ( 4 милйон 95 миң адәм) дин артуқ адәм из дерәксиз йоқилип кәткән. 4 Милйон 500 миңдин артуқ ( 4 милйон 559 миң) адәм әсиргә чүшкән. 15 Милйон пуқра түрлүк апәт вә кесәлликләр һәм башқа сәвәбләр түпәйлидин өлгән. Омумән, 2-җаһан уруши инсанийәткә пүтмәс-түгимәс азап-оқубәт елип кәлгән. (Үмидвар)