Xitay bilen rusiye herbiy we bixeterlik sahesidiki hemkarliqni kücheytidu


2005.02.02

Xitay dölet komisari tang jyashüenning seyshenbe küni bashlan'ghan rusiyidiki ziyaret küntertipining asasi témisini néfit mesilisi shundaqla bixeterlik we herbiy mesililer igiligen. Charshenbe küni krimél sariyida uchrashqan rusiye prézidénti wladimir putin bilen xitay dölet komisari tang jyashüenning söhbettin kéyin ashkarilishiche, rusiye bilen xitay bixeterlik meslihetlishish mixanizimi qurup, herbiy we bixeterlik jehettiki hemkarliqni kücheytishni qarar qilghan. Amérika birleshme axbarat agéntliqi, tang jya shüenning rusiye prézidéntigha "béyjing hazirgha qeder hichqandaq bir dölet bilen meslihetlishish mixanizimi qurup baqmighan", dep tekitligenlikini xewer qildi. Tang jyashüen rusiyini xitayning " muhim istratégiyilik shériki," dep atighan.

Ortaq istratégiyilik menpe'et

Tang jyashüen charshenbe küni rusiye prézidénti wladimir putin bilen körüshishtin sel ilgiri, rusiye milliy xewpsizlik kéngishining sékritari igor iwanof bilen uchriship, " bu jonggoning bashqa döletler bilen tunji qétim dölet bixeterlik meslihetlishish mixanizimi tesis qilishidur," dep tekitligen. Tang jyashüen mundaq deydu: " bizning rusiye bilen bixeterlik mixanimizimi qurushni qobul qilishimizdiki sewep, xelq'ara mesililer, xelq'ara we rayon xaraktérlik achquchluq mesililer shundaqla tinchliq we yer shari xaraktérlik tereqqiyatqa yardem bérish jehettiki meydanimiz oxshap kétidu." Tang jyashü'en, xitay bilen rusiyining yuqiriqi mesililer boyiche ortaq istratégiyilik menpe'etke igilikini bildürgen.

Herbiy manéwir we meqset

Rusiye - xitay munasiwitining yéqinqi tereqqiyatidin memnunliqini bildürgen rusiye prézidénti, " siyasi , iqtisadi we bixeterlik jehettiki shundaqla herbiy sahediki hemkarliq munasiwitimiz kücheymekte," dep körsetken. Rusiye prézidéntining ashkarilishiche, moskwa bu yil 5 - ayda xitay dölet re'isi xu jintawni kütüwalidiken shundaqla bu yilning kéyinki yérimida birleshme herbiy maniwér ötküzidiken. Maniwér bu yil 8 - ayda ötküzülishi mümkin. Birleshme axbarat agéntliqining bildürüshiche, közetküchiler maniwér ukra'iniyidiki prézidént saylimida gherb elliridin renjigen rusiyining amérika qatarliq döletlerge qayturghan inkasi, dep qarighan.

Rusiye hawa armiyisining qomandani wladimir mixaylof , ötken ayda maniwérgha rusiyining Tu- 22M shundaqla Tu-95 belgilik bombardimanchi ayrupilanliri qatnishidighanliqini élan qildi. Roytérs axbarat agéntliqining seyshenbe küni xewer qilishiche, , rusiye - xitay herbiy wekiller ömiki mexpiy söhbet ötküzüp, maniwér mesilisini muzakire qilghan. Moskwa bilen béyjing, maniwérning meqsidi herbiy qisimlarning térorchilargha qarshi urush qilish iqtidarini yuqiri kötürüsh, dep körsetmekte. Rusiye prézidénti wladimir putin ötken yili rusiyini ziyaret qilghanda, her ikkila dölet Uyghur musteqilchilirini shundaqla chéchen pida'ilirining herikitini "xelq'ara térorchiliqning bir qisimi," dep qobul qilghan.

Néfit mesilisi

Rusiye xitayning eng chong qoral - yaraq xéridari. Xitaylar 2004 - yili rusiyidin 6 milyard dollarliq qoral - yaraq sétiwalghan. Tang jyashüenning moskwadiki ziyaret küntertipining yene bir témisi ikki döletning néfit énirgiyisi jehettiki hemkarliqigha chétilghan bolushi mümkin. Xitay iqtisadining tereqqiyatini egiship, xitayning énirgiye menbe'esige bolghan ihtiyaji kücheymekte. Xitaylar an'gariskiydin bashlinidighan sibiriye néfit turubisining xitaygha tutashturulushini ümid qilidu. Amma rusiye mezkur pilan'gha ihtiyatchanliq bilen mu'amile qilip, yaponiyining an'gariskiydin tinch okyan boyidiki naxudkigha turuba yatquzush pilanini qobul qilghan. Biraq xitaylar ongushsizliqqa chön pütmigen idi.

Birleshme axbarat agéntliqining ashkarilishiche, xitaylar xususilar igidarchiliqidiki rusiye yukos néfit shirkitini dölet igidarchiliqidiki rus néfit shirkitining sétiwélishi üchün, rusiyini 6 milyard dollar qerz pul bilen teminligen. Biraq rus néfit shirkiti xitaylardin alghan qerzni yukos shirkitini sétiwélishqa xejligenlikini ret qildi. Bu arida "béyjing etigenlik géziti" , rusiye énérgiye ministiri wiktor kristinkoning sibiriye néfit turubisining bir liniyisini xitaygha tutashturushqa wede qilghanliqini bildürdi. Wiktor kristinko ötken ayning otturilirida béyjingni mexpiy ziyaret qilghan. Közetküchiler, kristinkoning ziyariti xitayning sibiriye néfit turubisi pilanidiki "ümidsizlikini" peseytish, dep tekitligen idi.(Erkin)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.